Filosofen: Markus Gabriel

De reden om aandacht te besteden aan Markus Gabriel blijkt onmiddellijk in het interview dat de Volkskrant met hem hield (de Volkskrant, 26-03-2016, door Frank Meester):
  'Terwijl wij feestten maakten zij wapens'

Markus Gabriel (35) is de jonge god van de Duitse filosofie. Op zijn 29ste werd hij hoogleraar en daarmee was hij de jongste filosofieprofessor van Duitsland. ...

Dan weet je al een paar dingen: hij kan goed praten en schrijven, en hij verkondigt meningen die men graag wil horen. Beide zeer slechte tekenen.
  Waar de meeste professoren vooral doceren over het denken van de grote filosofen ...

Tja ...
  ... heeft Gabriel zijn eigen stroming ontwikkeld: nieuw realisme. Dat is een strak dichtgetimmerd begrippenapparaat ...

Een nog slechter teken.
  ... al doen zijn boeken dat op het eerste gezicht niet vermoeden. ...

Bevestigend een eerste vermoeden: hij schrijft vlot.
  Volgende week verschijnt zijn nieuwste boek in het Nederlands, Waarom we vrij zijn als we denken, ook weer een werk dat, zoals hij het zelf zegt, iedereen die een beetje moeite doet, zou moeten kunnen begrijpen, maar dat tegelijkertijd bloedserieuze pretenties heeft, zoals de ondertitel direct al verraadt: Filosofie van de geest voor de eenentwintigste eeuw. ...

Goed, dat waren de meta-verhalen. Naar de inhoud. Hij gebruikt een analogie, en, zoals dat hoort bij het vlotte schrijven, van de vorm van het A-B-A-B schema, wat al dan niet bewust leidt tot wat falsificaties. Dus eerst maar eens de analogie ontvlecht. Eerst de delen A:
  Wat is er eigenlijk mis met het postmodernisme?
'Het is een illusie gebleken. 1989, de val van de Muur, leek het mooiste moment ooit. Juist daardoor kreeg het postmodernisme zijn kracht. Eigenlijk was die postmoderniteit een groot feest, dat duurde van 1989 tot 2001 ...
    'In Duitsland is die spanning misschien wel het duidelijkst te merken. Bij ons stond die Muur. De hereniging van Oost en West is niet goed gelukt: er is nog steeds een groot integratieprobleem. Oost-Duitsers hebben zich niet kunnen aanpassen aan het West-Duitse systeem. ...

 En dan de B's:
  ... een groot feest, dat duurde van 1989 tot 2001. Maar toen kwam de waarheid van het postmodernisme: 9-11. Degenen die niet waren uitgenodigd, kwamen opeens langs om ons feestje te verpesten. En wij dachten juist dat we iedereen hadden uitgenodigd. We zagen niet dat er mensen waren die niet mee konden doen. ...

Maar natuurlijk niet. Ons was door u en de uwen verteld dat ze volkomen gelijkwaardig waren. Overigens: de analogie is dus: Oost-Duitsland naast West-Duitsland is als allochtonen naast autochtonen.
  ... Het was misschien wel beter geweest om ze expliciet niet uit te nodigen, dan erken je hun aanwezigheid tenminste, maar wij zagen ze gewoon niet. Dat is veel erger. Dat is pure arrogantie. Daarom haatten ze ons.

Nee hoor. Zij haten ons omdat wij wetenschap hebben en zij religie. En wetenschap werkt en religie niet. Dat zien ze, vooral als ze hierheen komen. Daarom haten ze ons.
  ... Terwijl wij aan het feesten waren, maakten zij wapens. ...

Een leugen. Ze kochten of kregen wapens.
  ... En dat is natuurlijk altijd vervelend, ben je lekker aan het feesten, bouwen zij ondertussen tanks.   ...

En nog duidelijker leugen: buiten het westen en Rusland is nergens ooit een tank geproduceerd.
  Maar bij de hereniging van Duitsland speelt religie geen rol, terwijl Mohammed Atta toch echt religieuze motieven leek te hebben toen hij met zijn vliegtuig ons feest kwam verpesten.
'Religie speelt een rol, zeker, ...

Goed, van die interviewer. En de filosoof doet iets dat verstandig lijkt: hij geeft iets toe. Maar dat is slechts het begin van een "Ja, maar ..."  . Want iedereen kan die levensgrote "maar" al zien staan - het uiteindelijk dodelijke verval is begonnen:
  'Religie speelt een rol, zeker, maar het Westen, laat ik het zo maar even noemen, maakt daarbij een pathologische denkfout. We zien onszelf als een wetenschappelijk en technologisch ontwikkelde gemeenschap die afstand heeft gedaan van religie. De Ander beschouwen we dientengevolge als een stelletje achterlijke religieuzen.

Juist ja: religie is niet minder dan wetenschap. Gevolgd door:
  Wonderlijk genoeg is er tegelijkertijd trouwens ook nog eens de fantasie van het 'christelijke Europa', zelfs onder mensen die zich atheïst noemen. Die prefereren nog altijd een kerk boven een moskee. 'Moslims en christenen zijn slecht, maar christenen zijn wel iets minder slecht': Ik zou niet gek opkijken als zelfs een atheïst als Richard Dawkins zoiets zegt. Het is echt een wijdverbreide misvatting.

"Alle religies zijn gelijk". Een denkstoring van de soort "Alle Culturen zijn Gelijk". Of "Alles is Gelijk".
    Gevolgd door:
  Maar zolang we religie vooral als bijgeloof zien en menen dat wij verder ontwikkeld zijn omdat we een wetenschappelijk wereldbeeld hebben, zijn wij echt degenen die blind zijn.'

Nog een keer: religie is niet minder dan wetenschap.
    Een gecertificeerde storing, dit, dus.
    De interviewer vraagt het nog even na:
  Verschilt het wetenschappelijke wereldbeeld dan niet van het religieuze?
'In wezen niet. Ze nemen dezelfde positie in. Namelijk een standpunt vanuit nergens, dat alles overziet. Dat God vanuit nergens alles kan overzien, dat wisten we natuurlijk al, maar dat wetenschappers hetzelfde proberen te doen, beseffen helaas minder mensen.    ...

Dat proberen wetenschappers helemaal niet. Sowieso zijn "wetenschappers" hier kennelijk slechts natuurwetenschappers want sociologen zeggen expliciet dat ze hun eigen vak niet kunnen overzien en dat het geen wetenschap is. En van natuurwetenschappers is meer dan 90 procent experimentator, en die zullen nooit zoiets beweren. Van de 10 procent en minder theoretici, is er weer minder dan 10 procent die een neiging tot dit soort algemene uitspraken vertoont. Waaronder weer een paar procent die het bovenstaande verkondigen. Dit geheel in tegenstelling tot religieuzen en filosofen, die dit bijna allemaal doen.
  ...    'Ik maak dat graag duidelijk aan de hand van Google Earth. Stel nu eens dat er een Google Universe zou bestaan. Wat zou er gebeuren wanneer je steeds maar op min drukt en dus uitzoomt? Dan zou er een moment moeten komen waarop je het hele universum kunt overzien, echt alles. Maar dat moment bestaat natuurlijk niet. Want Google Universe zou dan ook zichzelf moeten laten zien binnen zichzelf. Dat is onmogelijk. Toch pretenderen wetenschappers dat wel te kunnen. Ze willen namelijk alles begrijpen en dat in een theorie vatten. Maar dat is incoherent.'

Knap hoor ...Om iets onzinnig te ontkrachten dat anderen niet gezegd hebben, en jij wel ...
    Maar omdat je de indruk hebt gewekt dat zij iets onzinnigs hebben gezegd dat jij ontkracht hebt, kan je doorgaan met de zinnige dingen die ze wél hebben gezegd, en, redeneer jij, die dús even onzinnig zijn :
  Waarom is dat zo erg?
'Omdat we daardoor met allerlei mythes worden opgezadeld die ons wereldbeeld vertroebelen.'

Noem eens zo'n mythe.
'Aan het begin van de tijd was er geen tijd, er was geen ruimte, er was een grote wiskundige nietsheid. Toen kwam de big bang. We kunnen niet verklaren hoe, maar het gebeurde. En toen was er een hoop hete brei en die koelde af en toen kwam er andere shit die begon te bewegen. Dat duurde weer heel lang. ...

En dat is "mythe" want (we slaan een stukje over):
  Je kunt net zo goed zeggen dat er in het begin een ei was van een schildpad die verliefd was op een vlinder die woonde op de maan. Die eerste theorie lijkt alleen rationeler, maar die is wetenschappelijk niet beter bewezen. Het is een religieus wereldbeeld.'

Waarbij de grote vraag is: wat bedoelt de filosoof hier met 'wetenschappelijk niet beter bewezen'? Is dat de wetenschap van de schildpad en de vlinder, of die van de big bang en evolutie? Want die twee zijn equivalent. Volgens de filosoof.  Of misschien móét hij wel de religieuze hanteren, want volgens hem reduceert wetenschap tot religie, en niet andersom.
    Waarna alleen een bulderende lach op zijn plaats is.
    En dit soort verhalen wordt serieus genomen ...
    Serieus!
  Maar wat is daar nu zo erg aan?
'Ze willen ons doen geloven dat de geest niet bestaat, dat alles materie is, dat we geen vrije wil hebben en uiteindelijk halen ze daarmee de menselijke waardigheid onderuit.'    ...

Háááá... Daar komt aap uit de mouw. Meneertje is op zijn alfa-intellectuele pik getrapt. Had 'ie zich net het idee verworven een unieke onafhankelijke geest te zijn, wordt er roet in het goddelijke eten gegooid ...
     Waarna er weer zo'n stromanweerlegging volgt, met daarna als slot van dit interview nog een positieve bijdrage - over hoe het wel moet:
  'Wat ik prefereer, hoe ik handel en hoe ik reageer op anderen is gekleurd door dat concept. Laat me een eenvoudig voorbeeld geven. Stel dat ik geloof dat God mijn moraliteit op de proef wil stellen, hij heeft mij op de aarde gezet om mijn ziel te testen. Als ik dat werkelijk geloof, zou ik aardig proberen te doen tegen mijn buren en als ik seks zou hebben, zou ik bang zijn omdat ik wist dat God mee zat te kijken. Dan ben ik een heel ander persoon dan wanneer ik zou denken dat ik een gewelddadige biomachine was, gedreven door de evolutionaire behoefte om mijn eigen genen te kopiëren.

Nou, daar hebben we, schrijvende eind maart 2016, weer een proeve van gezien: mensen die handelen naar motieven van de God die ze op Aarde heeft gezet om hun ziel te testen: ze lieten bommen afgaan in Brussel.
    Waarna je, puur theoretisch gezien, weer keihard zou kunnen gaan lachen.
    Als het niet zo droevig was.
    En dit is populaire moderne filosofie ...


Naar Filosofie, inleiding  , of site home  ·.

27 mrt.2016