Filmrecensie: Witness

De film kan gezien worden als een gewone politie-thriller, met deels een wat ongewone setting, in de Amish gemeenschap. De Amish zijn een volk of cultuur in de Verenigde Staten, stammende uit Duitsland, die hun oude levensstijl van voor de industriële revolutie grotendeels in stand hebben gehouden. Er is alleen agrarische en direct aanverwante bedrijvigheid, en de meeste vormen van moderne techniek zijn verboden.

Hier gaat het om de impliciete vergelijking die gemaakt wordt tussen de Amish en de moderne stadscultuur. Het doet een fatsoenlijk mens twijfelen aan de waarde van de vooruitgang, als men morele waarden ook in de vergelijking betrekt. Het volgende is uit een bespreking in VARA TV Magazine, nr. 28-2005:
  'Ergens halverwege de film zit een mooie scène, waarin de gemeenschap samenkomt om een schuur te bouwen. Iedereen, inclusief vrouwen en kinderen, draagt een steentje bij om een pas getrouwd stel economisch op weg te helpen. Allen voor een en een voor allen. Het is een inspirerende voorstelling van wat samenleving in wezen betekent.'

Vergelijk dit met de houding zoals die vooral in de top van onze huidige maatschappij te vinden is: ze willen geen poot verzetten zonder er tonnen en miljoenen voor te krijgen . Het maakt fatsoenlijke mensen verdrietig en boos.

Er is nog een aspect aan de scène (De Volkskrant, 25-07-2009, door Louise O. Fresco universiteitshoogleraar aan de Universiteit van Amsterdam, en Helen Westerik is wetenschappelijk boekverkoper bij Athenaeum Boekhandel en filmcurator):
  We moeten weer leren eten

In de film Witness van Peter Weir (1985), die zich grotendeels afspeelt in de gesloten Amish-gemeenschap in de VS, komt een sleutelscene voor waarin de mannen samenwerken om een schuur te bouwen. De vrouwen zijn tezelfdertijd in de weer met koken. Als de mannen stoppen met werken, brengen de vrouwen het voedsel naar buiten waar zij aan lange tafels samen eten. In de gezichtsuitdrukking van de hoofdpersoon, een politieagent 'van buiten' (Harrison Ford), zie je hoe hij die maaltijd ervaart: als het symbool van de homogene groep die met hun strikte morele regels samen eerbiedig en in dankbaarheid hun eten tot zich neemt. Een strenge wereld waar hij nooit bij zal horen, maar waar hij ondanks zichzelf naar verlangt. Door de maaltijd beseft hij dat hij buitenstaander blijft, hoezeer hij zich ook onderdompelt in hun gemeenschap. ...

Een groepsgevoel dat wel actief bestreden lijkt te worden, in de huidige neoliberale maatschappij.


Naar Literatuur, inleiding , of site home ·.

9 jul.2005