Bronnen bij Menswetenschappen, regels: factoren hiërarchie

Regels één en twee van de Wetenschappelijke menswetenschappen  : "Er bestaat een objectieve werkelijkheid" en "Sociologische verschijnselen hebben verklaringen, en die verklaringen kunnen al dan niet sociologisch zijn", zijn bij directe bespreking al in diverse mate omstreden. In werkelijkheid is het natuurlijk zo dat ze impliciet als ontzettend vaak gebruikt worden, net als de meest grote vijanden van Karl Marx, zonder eraan te refereren, met grote hardnekkigheid Marxiaanse begrippen gebruiken.

Maar echt link wordt het pas, als je bij de derde komt - de weerstand tegen de eerste twee is trouwens gestoeld op het besef dat logischerwijs die derde moet volgen.die derde is: "Als er meerdere factoren zijn die een bepaalde situatie of gebeuren verklaren, zijn er factoren die belangrijker en minder belangrijk zijn voor de waargenomen situatie". Waarvan het gevaar direct is in ter zien: het kan natuurlijk nooit zo zijn dat alle culturen op zo veel verschillend factoren hetzelfde scoren - oftewel, je introduceert hiermee de culturele ongelijkheid - een doodzonde.

Zodra je culturele ongelijkheid accepteert, is het bestaan van maatschappelijke en culturele factoren met variabele invloed een vanzelfsprekendheid. En even vanzelfsprekend is dan de volgende stap: de rangvolgorde of hiërarchie van belangrijkheid te bepalen - wat de natuurkundige de eerste orde, tweede orde (enzovoort) benadering noemt.

Je kan daarvoor achter de schrijftafel gaan zitten en hard gaan zitten nadenken, maar je kan ook doodgewoon gaan kijken naar de werkelijkheid. Op deze website staat een verzameling over de culturele verschillen binnen Europa, en daarbuiten. Die binnen Europa zijn het betrouwbaarst, gezien de relatief gelijke omstandigheden als geografie. Wat je kan doen is van de genoemde verschilfactoren bepalen welke het meest en welke het minst verschillen ten opzicht van bijvoorbeeld een gemeenschappelijke andere factor, zeg materiële welvaart. is bij constante welvaart een andere factor sterk variabel, heeft die factor vermoedelijk weinig (direct) met welvaart te maken. Enzovoort. Voor wie direct aan de slag wil, hier een deel van de Europese Noord-Zuid verzameling, slaande voornamelijk op de overzichten (CNNGo.com, 18-11-2009):
  New Zealand tops least corrupt countries

New index ranks New Zealand, Denmark and Singapore as the least corrupt, but which countries were most besieged by graft?

New Zealand, Denmark, Singapore, Sweden and Switzerland are the top five least corrupt countries, according to a new report by Transparency International.   ...
    The ranking range from zero (highly corrupt) to 10 (very clean),  ...
    The rankings were based on the perceptions of degrees of corruption from business people and analysts.
    The top 12 least corrupt nations are: Denmark, Sweden, Switzerland, Finland, Netherlands, Iceland, Norway, Luxembourg.

En wat houd je over na het schappen van vier stuks: zes Noord-Europese landen en Zwitserland en Luxemburg. En kijk je naar de interactieve kaart  voor meer details, dan zie je een bijna volledig consequente noord-zuid verdeling: hoe zuidelijker hoe lager de score. En idem voor west-oost: hoe oostelijker, hoe lager de score. Voor de volledige lijst hier  .

Nog een onderzoek hiernaar (de Volkskrant, 23-09-2006, van verslaggever Wil Thijssen):
  ‘Zonder smeergeld kun je geen zaken doen’

Veel bedrijven kampen met corruptie bij het zakendoen in den vreemde. Opereren zonder steekpenningen is soms onmogelijk; wetgeving heeft de problemen enkel verergerd. ‘In veel arme landen krijg je een container niet verplaatst zonder smeergeld te betalen.’


Download het plaatje voor een grotere versie

En al ergens geconstateerd: corruptie heeft veel te maken met economie - het gaat in het volgende artikel om de grafiek (de Volkskrant, 12-12-2009, door Peter de Waard):
  Nederland kwetsbaar voor Griekse eurogriep



Behalve Ierland en Spanje kan ook Nederland  ...

Bijna een consistent noord-zuid patroon, met als grote uitzondering Ierland. En dat komt omdat Ierland sterk gekozen heeft voor het Angelsaksische model voor haar economie. Dat is een onafhankelijke variabele in deze beschouwing.

Nog wat cijfers hierover (de Volkskrant, 06-02-2010, door Peter de Waard
  Gebrek aan vertrouwen breekt euro op

7 vragen over crisis in ‘Garlic Belt’ | De landen rond de Middellandse Zee krijgen de rekening gepresenteerd voor hun gebrekkige begrotingsdiscipline.



Wat is de Garlic Belt?
De Garlic Belt is de humoristische bedoelde term waarmee de financiële markten de landen rond de Middellandse Zee met hun hoge staatsschulden en overheidstekorten op één hoop vegen.

Is dat terecht?
Deels wel, deels niet. Deze landen hebben allemaal op te grote voet geleefd. Maar er zijn ook grote verschillen. Zo is het overheidstekort van Griekenland met 12,7 procent van het bnp hoger dan dat van Spanje (9,7 procent) en Italië (9,3 procent) en veel hoger dan dat van Portugal (7,1 procent). Ook heeft Griekenland een veel hogere staatsschuld (120 procent van het bnp) dan Portugal (93 procent) en Spanje (66 procent). En daarnaast heeft Griekenland een vertrouwensprobleem omdat is gelogen over de eigen cijfers.
    Dat Spanje en Portugal nu ook onder vuur liggen, heeft ermee te maken dat zij hun staatsschuld vooral door buitenlandse partijen is gefinancierd. In Portugal is dat zelfs voor 85 procent het geval. Een land als Japan heeft een staatsschuld van 400 procent van het bnp, maar die is voor 98 procent door de eigen pensioenfondsen gefinancierd waardoor de yen toch een van de hardste munten is.   ...

Voortdurend hetzelfde patroon.

De sterkte van de economie wordt ook weerspiegeld in de rente op de staatsleningen. Hier tezamen met een duidelijk geografisch noord-zuid plaatje (de Volkskrant, 07-12-2010, door Peter de Waard):
  Zes scenario's voor de eurocrisis



Al een jaar lang wordt in de eurozone een kat-en-muisspel gespeeld tussen regeringsleiders die roepen orde op zaken te stellen en beleggers die niet geloven dat dat zal lukken. Soms keert de rust even terug, maar even snel is er weer onrust of zelfs paniek als politici besluiteloos of verdeeld lijken, kredietbeoordelaars nerveus worden of demonstranten de straat opgaan tegen bezuinigingen.
    In mei hoopten de politici de crisis te hebben ingeperkt tot Griekenland maar nu is heel Zuid-Europa, Ierland en mogelijk ook België besmet. ...

Voortdurend hetzelfde patroon.

Een andere reeks economische cijfers (de Volkskrant, 20-03-2010, door Pieter Klok):
  Spaarders en potverteerders ruziën

De spanning tussen de Verenigde Staten en China loopt op. Het is het aloude gevecht tussen exporteurs en importeurs. Ook in Europa kruisen zij de degens. Frankrijk wil dat het zuinige Duitsland de bakens verzet.


 De spaarders: Duitsland, Nederland, België, Ierland, Finland.. De potverteerders: Frankrijk, Spanje, Griekenland, Portugal, Italië. Min of meer quitte: Luxemburg, Oostenrijk, Slowakije, Slovenië.

In 2011 weer nieuwere en illustratieve gegevens (de Volkskrant, 14-05-2011, van correspondent Marc Peeperkorn):
  Tweedeling bedreigt herstel

Het gaat weer de goede kant op met de eurolanden, maar de landen rond de Middellandse Zee doen het veel slechter dan landen in het noorden.

Het herstel van de economie in de eurolanden zet door. In 2011 verwacht de Europese Commissie een gemiddelde groei van 1,6 procent, voor volgend jaar 1,8 procent. Wel tekent de tweedeling in de eurozone zich steeds scherper af: de Griekse en Portugese economieën krimpen dit jaar, de Spaanse en Ierse groeien nauwelijks.    ...
    Duitsland (2,6 procent), Estland (4,9 procent), Finland (3,7 procent), Slowakije (3,5 procent) en Luxemburg (3,4 procent) zijn dit jaar de sterkste groeiers in de eurozone. Nederland (1,9 procent in 2011; 1,7 procent in 2012) schommelt rond het gemiddelde.
    De landen rond de Middellandse Zee (Portugal, Griekenland, Spanje, Italië) en Ierland doen het aanzienlijk slechter. Niet alleen is sprake van krimp of weinig groei, hun werkloosheid torent tegelijkertijd uit boven het gemiddelde in de eurozone (10 procent in 2011). In Spanje heeft ruim 20 procent van de beroepsbevolking dit jaar geen baan, in Griekenland 15 procent, in Ierland 14 procent en in Portugal 12 procent. Nederland (4,2 procent) staat 'onderaan'.
    Ook de overheidsfinanciën van de 'Club-Med' en Ierland staan er beroerd voor. Met begrotingstekorten van rond de 10 procent (Griekenland, Ierland) en een staatsschuld van boven de 100 procent (Griekenland: 158 procent; Italië: 120 procent), overschrijden deze landen ruim alle afspraken uit het Stabiliteitspact dat de hardheid van de euro moet waarborgen.   ...


Je kan er een bijna rechte lijn door heen trekken - alleen Ierland valt buiten de trend. Maar als katholiek land mag je het misschien helemaal niet bij Noord-Europa rekenen. Overigens: de rode balkjes zeggen natuurlijk niets: dit soort clubs voorspellen volkomen ideologisch.

Naast de economie zie je het noord-zuid patroon terug op tal van andere terreinen (de Volkskrant, 22-11-2008, door Broer Scholtens):
  Een kuurtje tegen een long ontsteking is straks niet meer genoeg

In een aantal zuidelijke Europese landen is 50 procent van sommige bacteriën resistent tegen antibiotica 'Het is vijf voor twaalf'

Tussentitel: 'Om van het gezeur af te zijn geven ze antibiotica'

We zijn aan de verliezende hand', waarschuwt Dominique Monnet van het Europese gezondheidscentrum ECDC in Stockholm. 'Straks is een longontsteking niet meer met antibiotica te behandelen.' Sinds de introductie van penicilline, tachtig jaar geleden, hebben antibiotica volgens Monet 'een enorme gezondheidswinst' opgeleverd. We gaan nu 'een beetje terug naar het Stenen Tijdperk'.   ...
    In zuidelijke landen als Spanje en Griekenland is het antibioticagebruik de afgelopen jaren explosief gestegen. Gerekend per inwoner worden daar driemaal zoveel antibioticarecepten uitgeschreven als in Nederland, terwijl ze daar niet gezonder zijn.
    Wanneer een antibioticum overmatig of verkeerd (te kort, te lang) wordt gebruikt, verzet de bacterie zich. De bacil ziet dan kans dankzij zijn evolutionaire overlevingsdrang iets van gedaante te veranderen. Een antibioticum wordt dan minder werkzaam en uiteindelijk zelfineffectief voor zo'n aangepaste - dus gevaarlijke - stam.
     Het gevolg is onder meer dat van de Staphyloccocus aureus-stammen in Griekenland, Spanje, Italië, Frankrijk en Engeland 25 tot 50 procent resistent is tegen methicilline, een aan penicilline verwant antibioticum. Dat blijkt uit deze week bekendgemaakte cijfers die in opdracht van het ECDC zijn verzameld door het Rijksinstituut voor de Volksgezondheid (RIVM) in Bilthoven. Vijf jaar geleden lag het percentage resistente areusstammen (mrsa) in Spanje lager, namelijk op 10 tot 25 procent. Het ECDC heeft de afgelopen jaren data laten verzamelen over de resistentie van verschillende bacteriële ziekteverwekkers in combinatie met een antibioticum. Die data kennen een helderde trend: de antibioticaresistentie neemt toe. Dat geldt niet alleen voor de mrsa-bacterie en het gebruik van methicilline, maar ook voor huis-, tuin- en keukenbacillen, zoals de pneumokokkenbacterie.    ...
    De resistentie voor antibiotica is hier gering omdat huisartsen en specialisten zich bij hun voorschrijfgedrag laten leiden door standaarden van de beroepsgroep, aldus Aura Timen, infectiearts bij het RIVM, uitvoerder van de Nederlandse publiekscampagne. 'Zo'n richtlijn is gebaseerd op wetenschappelijk onderzoek. Daarin staat wanneer welk antibioticum moet worden voorgeschreven en hoe lang een kuur moet duren.'   ...
    Ook infectiearts Timen erkent het belang van een Europese campagne : 'Het is vijf voor twaalf. We leven niet op een eiland. Omdat er veel wordt gereisd, worden hier resistente bacteriën geïntroduceerd uit het buitenland. Als er daar veel zijn, komen er ook veel hierheen.'

Het plaatje maakt alles in één oogopslag duidelijk: de problemen nemen toe naar het zuiden. En de oorzaak van de problemen is even duidelijk: de irrationele aspecten in de diverse culturen. Die groter worden naar het zuiden, hier resulterend is slecht gedrag bij medicijngebruik.

Nog een bron hiervan (de Volkskrant, 21-07-2011, door Ben van Raaij):
  'Op intensive care in Turkije of Israël loopt bijna iedereen dit op'

Rotterdam is in de greep van weer een resistente bacteriestam: Klebsiella. Volgens microbioloog Jan Kluytmans moeten we inzetten op preventie.

U bent arts-microbioloog aan het Amphia-ziekenhuis in Breda, hoogleraar aan VU Medisch Centrum en specialist in ziekenhuisinfecties. We hebben net de multiresistente Esblen Ehec-bacteriën gehad. Wat is Klebsiella voor een bacterie?
'Klebsiella pneumoniae is een zogeheten Gram-negatieve bacterie die vooral in de darmen voorkomt. Hij lijkt een beetje op E. coli, de darmbacterie van de resistente Esbl- en Ehec-stammen. Klebsiella is met name in het ziekenhuis een probleem, vooral als het om een resistente variant gaat, zoals nu in Rotterdam. ...

Dat klinkt behoorlijk gevaarlijk.
'Een gezonde drager wordt niet ziek van multiresistente Klebsiella, zoals wel het geval was met de Ehec-bacterie. Het probleem beperkt zich grotendeels tot mensen die al ziek zijn, patiënten in ziekenhuizen en verpleeghuizen. Daarom noemen we het ook een ziekenhuisbacterie. De bacterie is, zoals veel resistente bacteriën, in het ziekenhuis ontstaan; met name in de IC-afdeling, dat is de danger zone. Daar selecteren wij als het ware op resistentie door zieke patiënten veel antibiotica te geven. In Nederland doen we dat nog heel matig. In het buitenland geven ze veel meer antibiotica, vaak ook in combinatie met een slechte hygiëne. In landen als Griekenland, Turkije en Israël lopen bijna alle mensen op de IC een resistente bacterie op.'

En hoe zijn wij eraan gekomen?
'Er zijn aanwijzingen dat deze Klebsiella-stam, in het bezit van Oxa48, een bepaald resistentiemechanisme, uit Turkije stamt. De bacterie heeft zich eerst rond de Middellandse Zee verspreid en is nu al bij herhaling in West-Europa opgedoken, vrijwel altijd vanuit ziekenhuizen. De bron is meestal een patiënt die uit een buitenlands ziekenhuis afkomstig is. Zo leidde overplaatsing vanuit Marokko van de Franse slachtoffers van de bomaanslagen in Marrakech dit voorjaar in Frankrijk tot een uitbraak van multiresistente Klebsiella.'  ...

Voortdurend hetzelfde patroon.

Maar precies diezelfde factor: in welke mate de cultuur om kan gaan met rationele zaken, speelt een essentiële rol in talloze zaken in een maatschappij. Hoe het staat met die omgang met rationele zaken is natuurlijk ook bekend (de Volkskrant, 14-03-2008, door Peter Giesen):
  Van het ware geloof is weinig meer over
...

De uitschieters in het midden: Groot-Brittannië, Nederland en België zijn natuurlijk veroorzaakt door moslimimmigranten. Haal je dit ervan af zie je een continue trend van stijgende religiositeit naar het zuiden. Hoe religieuzer, hoe slechter de omgang met de ratio.

Wat ook geldt voor diverse soortgelijke sociologische waarden (de Volkskrant, 24-06-2005, door Peter Giesen):
  Wat goed en kwaad is, weten we nu well

...    Opvallend in deze SCP-rapportage is dat Nederlanders, in vergelijking met de hen omringende buitenlanders een tamelijk positief mensbeeld hebben. Gevraagd naar de betrouwbaarheid en de eerlijkheid van medeburgers is respectievelijk 42 en 52 procent optimistisch. Alleen de Scandinaviërs zijn nog beter van vertrouwen. Maar Duitsers en Belgen zijn al een stuk argwanender, terwijl Spanjaarden en Portugezen helemaal op hun hoede zijn. ... 

Met ook gevolgen op de meest basale terreinen (de Volkskrant, 23-09-2006, column door Marcel Hulspas):
  Hoe saaier de politiek, hoe ouder men wordtt

...   Wie lang wil leven, moet links stemmen, schreef de Amerikaanse medicus Vicente Navarro.
    Navarro, verbonden aan Johns Hopkins University in Baltimore, Maryland, is al vele jaren de marxistische luis in de pels van de medische wetenschap. ...
    In het artikel in The Lancet vergelijkt Navarro levensduur en politieke kleur. Daarvoor maakt hij eerst vier groepen: landen waar de socialisten lange tijd aan de macht zijn geweest (vooral in Scandinavië), landen met veel coalitieregeringen (zoals Nederland en Duitsland), ‘rechtse’ landen (Engeland en Ierland), en tot slot landen die lange tijd rechtse dictaturen zijn geweest, Spanje en Portugal. Vervolgens kijkt hij naar het verschil in levensduur tussen arm en rijk.
    Scandinavië scoort het best, daar worden rijk en arm praktisch even oud. De landen met coalitieregeringen en rechtse regeringen zitten daaronder, en Spanje en Portugal doen het het slechtst. Navarro wijdt de verschillen aan het feit dat socialisten zorgen voor een rechtvaardiger inkomensverdeling. ...  

En (de Volkskrant, 22-08-2006, van verslaggever Robin Gerrits):
  Nederlander is de nuchterste Europeaan bij winnen jackpot

Wat doet een Nederlander als hij een miljoen euro wint? Hij gelooft het niet, is blij, maar blijft ondanks alles kalm. Gillen, laat staan flauwvallen is er niet bij.


Een Motivaction-onderzoek voor de Staatsloterij naar de omgang in zes Europese landen met loterijen bevestigt het beeld van de nuchtere Nederlander: hij geeft zichzelf al niet veel kans een echte prijs te winnen (14 procent acht het mogelijk, tegen 30 procent in Spanje), hij laat geen bijgelovige rituelen een rol spelen bij zijn deelname (7 procent tegen 25 procent van de Fransen), en blijft ook gewoon werken, jackpot of niet. ...  

En op organisatorisch terrein (de Volkskrant, 28-08-2006, van verslaggever Jeroen Trommelen):
  Nederland valt niet uit de toon met aantal ambtenaren

De VVD wil vooral het aantal bestuurders beperken. Maar van alle tijden is de roep om inkrimping van het ambtenarenapparaat. Zijn er te veel beleidsambtenaren?


...    In Europese context is het Nederlands ambtenarenapparaat niet buitensporig groot, erkent de econoom. Ook Duitsland, Frankrijk, Italië en België hebben een groot ambtenarenapparaat. ‘Maar de Scandinavische landen doen het veel beter. In Denemarken heeft het ministerie van Onderwijs zeshonderd mensen in dienst.’ ...  

Iets dat natuurlijk ook hoort bij de factor corruptie.

En aan het einde van deze overzichten, degene die vermoedelijk het meest bepalend, dat wil zeggen: het voorkomen en de ernst van de meeste andere factoren (het sterkst) bepaalt (de Volkskrant, 25-11-2011, van verslaggeefster Lidy Nicolassen):
  Nederlanders zijn niet de lomperds van EU


Het artikel zelf begint met wat afgeleide zaken, met verderop de tekst die bij het plaatje hoort:
  Koploper is Nederland in de solidariteit met behoeftigen en zieken, terwijl de meeste andere Europeanen zeggen zich vooral eerst om zichzelf te bekommeren.

Waaruit direct zaken volgen als slechte belastingmoraal, corruptie en fraude jegens de staat, en zo verder de ladder van sociologische factoren af, tot je ook komt bij de genoemde medisch zaken. het heeft allemaal verband met dit: de neiging tot samenwerking. En dus de mate van vertrouwen.
    En erbij horend nog wat andere in het artikel genoemde afgeleide zaken:

  We hoorden bij de koplopers als het gaat om persoonlijke vrijheid of zelfbeschikking. Het gezag van bovenaf wordt niet gemakkelijk geaccepteerd.
    Echtscheidingen zijn geaccepteerd, maar het huwelijk is weer helemaal in. De familie Doorsnee is ingeruild voor de familie Knots, waarin alle relatieverbanden mogelijk zijn. Maar Knots is net als Doorsnee getrouwd, stelt zelfs hogere eisen aan de partner, wil oud worden met die partner en samen kinderen hebben. ...

Met dit als gevolg:

  Nederland is samen met IJsland het gelukkigste land. 

Prachtige gegevens dus. Menswetenschapper, aan de slag.


Naar Menswetenschappen, regels  , Menswetenschappen, huidig  , of site home  ·.

27 nov.2011