Bronnen bij Beslissingen, psychologisch: conformisme

Het leven in groepen is dusdanig oud en fundamenteel, dat er van conformisme, het zich schikken naar de groep, talloze voorbeelden zijn - hier een paar (de Volkskrant, 08-10-2005):
  Mensen maken zich ook andermans keuze eigen

KEUZEBLINDHEID Het is nogal makkelijk om mensen te overtuigen dat ze zelf hebben gekozen voor hetgeen ze krijgen, schrijven Zweedse onderzoekers deze week in het tijdschrift Science. Ze vroegen proefpersonen steeds twee foto's van vrouwengezichten te bekijken en dan de aantrekkelijkste vrouw te kiezen. Direct erop moesten de proefpersonen beschrijven waarom ze dit gezicht hadden gekozen. Kregen ze echter de andere foto in handen, dan beargumenteerden ze meestal nietsvermoedend hun 'keuze'.

Een paar jaar later is dat preciezer uitgezocht (de Volkskrant, 17-01-2009, door Malou van Hintum):
  Neurologie | Nijmeegs onderzoek laat zien dat mensen hun oordelen gemakkelijk aanpassen aan die van de groep

De meeloper zit ergens achter ons voorhoofd

Mensen hebben de neiging zich aan te passen aan anderen. In Nijmegen weten ze zelfs waar dat in het brein gebeurt.

‘Ik was vooral verbaasd dat zo veel mensen daadwerkelijk hun gedrag veranderen,’ zegt onderzoeker Vasily Klucharev, postdoc bij de vakgroep Marketing van de Rotterdam School of Management (RSM) en gedetacheerd bij het Donders Instituut van de Radboud Universiteit.
    Klucharev vroeg 24 proefpersonen om 222 gezichten te beoordelen op hun aantrekkelijkheid. Na elke individuele score kregen ze een nep-gemiddelde van hun groep te zien, zogenaamd om de test wat minder saai te maken.
    ‘Op dat moment zag je in de scanner het ‘fout’-signaal in de hersenen afgaan,’ zegt Klucharev. ‘Het gaat daarbij om een gebiedje dat ook actief wordt wanneer iemands gedrag afwijkt van wat sociaal acceptabel of gewenst is.’
    Neurowetenschappelijke modellen veronderstellen dat doelgericht gedrag vraagt om een constante monitoring van de eigen prestatie: doe ik het wel goed?, schrijven Klucharev en zijn collega-onderzoekers deze week in Neuron. Succesvol gedrag wordt versterkt, terwijl fouten aanleiding geven om gedrag aan te passen.
    Daarbij gaat het erom gedrag te vertonen dat op sociale goedkeuring kan rekenen. Dat kan soms vreemde dingen opleveren. Zo liet een beroemd experiment zien dat eenderde van de proefpersonen onder druk van een meerderheid verklaarde dat twee lijnen even lang waren, terwijl ze opvallend van lengte verschilden.
    Gedrag vertonen en versterken dat beantwoordt aan sociale normen, moet je dus met vallen en opstaan leren. Tijdens dat leerproces is sprake van een ‘voorspellingsfout’: het verschil tussen de verwachte en de daadwerkelijke uitkomst. Klucharev cum suis veronderstelden dat als mensen zien dat hun mening afwijkt van wat de groep vindt, de hersenen een signaal afgeven dat hetzelfde is als de voorspellingsfout die een rol speelt bij het leren versterken van succesvol aangepast gedrag.
    Dit ‘fout’-signaal werd inderdaad gevonden. Toen de individuele score afweek van de groepsscore werd het voorste deel van de cortex singularis actief, een gebiedje in de frontale cortex dat aangeeft wanneer een gesteld doel niet is bereikt of de kans op falen groot is. ...

Het staat er niet bij, maar het neurologische deel van dit onderzoek is ongetwijfeld met een MRI-scanner gedaan - een hoogst belangrijk hulpmiddel dat de psychologie snel vooruit helpt.


Naar Psychologische krachten, drie lagen , Beslissingen , of site home .

20 aug.2009