Bronnen bij Beslissingen, bias: begripsmatig filter

De werking van het proces dat gelezen, gehoorde of gesproken zinnen onderwerpt aan een begripsmatig filter, zie Beslissingen, bias , kan in de praktijk letterlijk dagelijks worden waargenomen. Een voorbeeld (de Volkskrant, 19-09-2009, door Martijn van Calmthout(:
  Dawkins praat creationisten bij

Het nieuwe boek van de Dritse evolutiebioloog Richard Dawkins, The Greatest Show on Earth, ...
    Nu, noteert Dawkins bitter, is het tijd voor een boek vol bewijs dat natuurlijke selectie een onontkoombare verklaring is voor de rijkdom van het leven op aarde. In de VS gelooft zeker 40 procent dat we in Gods eigen schepping leven, een paar duizend jaar oud. Scholieren komen er naar de biologieles met voorgedrukte tegenwerpingen, uitgedeeld in de kerk. In Europa is het niet veel anders.
    Het resultaat is vooral een repliek op de eeuwige bezwaren van creationisten tegen de goddeloze Darwin. ...
    ... En de aanwijzingen voor evolutie zijn werkelijk overal. ...
    Maar of het iets uithaalt? Dawkins geeft een debatje weer met een creationiste, waarbij hem zichtbaar de moed in de schoenen zinkt. Waar zijn de botten?, herhaalt deze Wendy eindeloos.
In het museum, zegt Dawkins. Ga kijken. 'Maar het is alsof ze me gewoon niet hoort.'

Dat is het begripsmatige filter in werking. Voordat de boodschap tot het bewustzijn heeft kunnen doordringen, heeft het door religie geïnstalleerde filter al geconstateerd dat de zin van Dawkins niet klopt: die voorouderlijke botten bestaan niet, dus ze kunnen ook niet in een museum liggen - "voorouderlijke botten in een museum" is hetzelfde als "een vloeibare pizza".

Het volgende artikel bevat twee gevallen. Eerst het religieuze voorbeeld (de Volkskrant, 17-09-2010, hoofdredactioneel commentaar):
  Boze Afghanen

Alsof ze niet willen ontwaken uit een aanhoudende staat van opwinding trokken enkele duizenden mensen woensdag door de Afghaanse hoofdstad Kabul om uiting te geven aan hun woede over de verbranding van Korans in het verre Gainesville – een gebeurtenis die, mede op aandrang van president Barack Obama, helemaal niet had plaatsgevonden. Maar dat doet er in dit deel van de islamitische wereld kennelijk niet toe. Men laat zich liever niet beroven van eenmaal ingenomen standpunten. En de imams in deze regio rekenen het niet tot hun taak de gemoederen tot bedaren te brengen. Integendeel: zij hadden de volkswoede geregisseerd. ...

Het niet-plaats-hebben-gevonden van de koranverbranding wordt simpelweg uitgefilterd omdat de gebeurtenis en de bijbehorende ideeën al in de geest zitten. En dit geldt dus in in extreme mate voor deze demonstranten, maar geldt in matige tot ernstige mate voor alle moslims.
    Maar ook de seculiere ideoloog, de auteur van het artikel, heeft er last van:
 
  Er zijn goede redenen om de Koranverbranding af te keuren, zoals er ook goede redenen kunnen zijn om de bouw van een islamitisch centrum nabij Ground Zero te steunen.

Verblind door het idee dat moslims in het westen verdrukt zijn, merkt men totaal niet op dat deze frase gierend de bocht uitvliegt - bij de term 'zoals' hoort op dit punt een weergave van de andere kant van het koranverbrandingsverhaal - de kant van degenen die gekwetst worden door de koran en haar symbolen. De verbranding van de koran is men tegen op grond van het kwetsen van anderen, en wat betreft de moskee zou men daar dus ook op tegen moeten zijn wegens het kwetsen van anderen. Maar die tweede kant van de vergelijking, het kwetsen dóór de koran, wordt uit de geest gefilterd door een voorinstelling - meestal een ideologie.


Naar Beslissingen, bias , Beslissingen , of site home .

19 sep.2009