Creativiteit en maatschappijmodel

Creativiteit is veel genoemd als de meest essentiële menselijke eigenschap. Als absolute uitspraak in de vorm van "de mens is de enige creatieve soort" heeft ook deze ongetwijfeld uitzonderingen, zie bijvoorbeeld hier . Maar de manier waarop de mens creatief is, is ongetwijfeld wel uniek: de snelheid en aantal van de creatieve menselijke vindingen staan ver af van elke vergelijkbare prestatie in de natuur. De mate waarin de bepaalde aanpak leidt tot meer creativiteit, is daarom één van de sterkste argumenten bij het bepalen van de keuze tussen alternatieven, waarbij vele andere aspecten gecompenseerd of overruled kunnen worden.

Hoewel creativiteit als algemeen begrip lastig te onderzoeken is, geven uitkomsten in bestudeerbare omstandigheden wel aanwijzingen. Onderstaand is een resultaat van een onderzoek naar creativiteit in bedrijven (Aware psychologie, nr. 2-2007, door Marike van Zanten):
  Creativiteit op de werkvloer

Creativiteit is niet alleen voorbehouden aan genieën, maar ook onmisbaar op de dagelijkse werkvloer. Hoe kun je op je werk de ruimte creëren om creatief te zijn? Welke werkomgeving is stimuleert goede ideeën? En wat zijn de vijf mythes over werk en creativiteit?

...  Bedrijven worstelen dan ook steeds vaker met de vraag hoe je creatief denken kunt stimuleren in de dagelijkse routine op de werkvloer. Ook de medewerkers zelf vragen zich af hoe ze hun baan creatiever kunnen invullen.

Mythen over creativiteit op de werkplek
Om daarop antwoord te geven, deed de Amerikaanse Teresa Amabile van Harvard Business School een diepgaand onderzoek onder 238 mensen in zeven bedrijven. Op basis van zo'n 12.000 dagboekaantekeningen stuitte ze op een zes mythen over creativiteit op de werkplek.
  1. Alleen op de onderzoeks- of  marketingafdeling hoef je creatief te zijn.
    Klopt niet. Het gaat erom dat creativiteit in de hele organisatie ruim baan krijgt. Intrinsieke motivatie - werk doen omdat je het zélf wilt - is daarbij van levensbelang. Gemotiveerde mensen zijn nu eenmaal creatiever. Maar de meeste werkomgevingen belemmeren die intrinsieke motivatie juist, volgens Amabile. Verder blijkt niet geld de belangrijkste prikkel, maar een werkomgeving die creativiteit stimuleert en waardeert. Managers zouden vaker de interesses van de medewerker als vertrekpunt moeten nemen bij de verdeling van projecten.
  2. Onder tijdsdruk komen de beste ideeën tot stand.
    Amabile registreerde juist een 'tijdsdrukkater': mensen waren op de dag van de deadline minder creatief, met een naijleffect van twee dagen. Creativiteit heeft kennelijk een incubatietijd nodig, of zoals een copywriter die verantwoordelijk was voor de Even Apeldoorn-campagne ooit opmerkte: 'Een idee moet een paar dagen kunnen rotten'.
  3. Angst en verdriet stimuleren creativiteit.
    Nee, deze blijken verlammend te werken op creativiteit, anders dan het clichébeeld van de schrijver die inspiratie put uit zijn moeilijke jeugd doet vermoeden. Amibele relateert creativiteit juist aan (werk)plezier.
  4. Interne concurrentie bevordert de creativiteit.
    Juist samenwerking en vertrouwen leiden tot de beste creatieve resultaten.
  5. Reorganisaties zorgen voor beweging en bevorderen de creativiteit.
    Amabile ontdekte het tegenovergestelde. Haar onderzoeksteam volgde anderhalf jaar lang de reorganisatie van een wereldwijd elektronicaconcern, waar een kwart van de zesduizend banen moest verdwijnen. Zelfs vijf maanden later was de creativiteit ver te zoeken. ...

Zet nu eens alle omstandigheden die creativiteit remmen op een rijtje: beloning door geld, tijdsdruk (van anderen, red.), angst en verdriet, concurrentie en reorganisaties. En nu de omstandigheden die creativiteit bevorderen: beloning door waardering, ruime tijd (eigen tijdsindeling, red.), samenwerking en vertrouwen, stabiliteit in het bedrijf. Wie wat meer op deze website gelezen heeft, weet onmiddellijk hoe de reeksen begrippen ingedeeld moeten worden: de eerst horen allemaal bij het Angelsaksische maatschappijmodel, het tweede bij het Rijnlandse model.
    Wat dus leidt tot de conclusie dat vanuit het oogpunt van creativiteit het Rijnlandse model superieur is aan het Angelsaksische. En er kan nauwelijks een beter argument gevonden worden.


Naar Anglicisme home  , of site home .