Bronnen bij Psychologische krachten: geweten als kennis

Geweten wordt meestal in termen van emoties geformuleerd, als een verborgen waardeoordeel dat op een gegeven moment boven water komt, maar je kan het ook wat algemener formuleren als kennis in het algemeen die boven water komt - nauw verwant dus aan intuïtie en gezond verstand.
    In die laatste betekenis is het wat makkelijker te traceren dan het eerste, waarbij het dan behulpzaam is dat het het betrokken individu zelf niet bewust is van het proces, of dusdanig openhartig, cynisch, of nihilistisch dat hij er niet om geeft. Voor het volgende voorbeeld zijn waarschijnlijk allevier waar, want het betreft successchrijver over menselijke narigheid, Arnon Grunberg. Die naast zijn boekenwerk, ook columns schrijft, waaronder dagelijks een kort exemplaar op de voorpagina van de Volkskrant. Hier twee opeenvolgende exemplaren (de Volkskrant, 01-11-2011, column door Arnon Grunberg):
  Potlam

...   Sentimentaliteit is begrijpelijk, maar biedt zelden structurele oplossingen. Zo geeft de kwestie-Mauro de Nederlanders voornamelijk een mogelijkheid zich goed te voelen. Asielzoekers zijn vies en moeten het land uit, maar we steunen een goeie, dus niemand kan beweren dat we slecht zijn.
    De oorlogen tegen drugs, tegen de Taliban en tegen de open grenzen zullen niet gewonnen worden. Mensen zullen naar bedwelming blijven zoeken, de Taliban zullen Afghanistan weer overnemen en vluchtelingen uit Mexico en Afrika zullen naar respectievelijk Amerika en Europa blijven komen. ...

Het aanvankelijke commentaar van de redactie was "Een typische pro-immigratie truc". En pas later op de dag expliciet: "Die Taliban-zooi en drugs kan je inderdaad niets effectief tegen doen, maar immigratie natuurlijk wel - je gooit gewoon de grenzen dicht". En wat zag deze redactie tot haar stomme verbazing de volgende dag (de Volkskrant, 02-11-2011, column door Arnon Grunberg):
  Menswetenschappen

'Een goede leugen zit altijd verstopt tussen twee waarheden', schreef Maarten Keulemans dinsdag in de Volkskrant over de gevallen hoogleraar Diederik Stapel. ...

Een glasheldere formulering wat hij zelf de dag ervoor had gedaan. En het wordt door deze redactie onmogelijk geacht dat dit toeval is. Ergens in zijn hoofd moet Grunberg informatie hebben gehad over zijn truc van de vorige dag. En zonder zich daarvan bewust te zijn (hij refereert in het tweede stuk totaal niet aan het eerste). De algemene vorm van "geweten". En in afwezigheid van de empathische vorm van geweten, want anders had dit er heel anders gestaan, en had die Grunberg in het algemeen heel anders geschreven. Al die narigheid waar Grunberg over schrijft kan je alleen in je geest houden als je en aantal vervormingen in je geest hebt, zoals bijvoorbeeld een zwakke empathie en/of een sterke compartimentalisatie. Zoals mede volgt uit het volgende paar: (de Volkskrant, 03-11-2011, column door Arnon Grunberg):
  Machiavelli

Wat de soevereiniteit van onafhankelijke landen betekent...
    En waarom faalt de markt? Omdat ik een Griekse obligatie heb, waarvan ik weet dat die waardeloos zal worden en die ik daarom aan u verkoop. De markt faalt omdat ik meer weet dan u. Oftewel: informatie wordt niet goed gedistribueerd en verwerkt.
    De markt blijkt een machiavellist te zijn, hij verslindt alles wat zwak is.

Te vergelijken met Arnon's vele pleidooien voor de markt, waarvan hier een enkel exemplaar (de Volkskrant, 27-10-2011,  column door Arnon Grunberg):
  De markt

Als de euro echt in gevaar is ...
    ... Misschien moeten we geen opiniepeilingen meer organiseren, maar een markt waar je weddenschappen kunt afsluiten wanneer bijvoorbeeld het kabinet-Rutte valt. De markt weet namelijk meer dan het volk. Dat is wellicht reuze vervelend, maar wel de realiteit.

Gewetenloos, is het snelle oordeel.


Naar Psychologische krachten , of site home .

5 nov.2011