Religie en psyche: depressie

Een van de argumenten die met enige regelmaat ten gunste van de religie aangevoerd wordt, is de kennelijk positieve uitwerking die het heeft op het geestelijk welbevinden van de gelovige. Voor de gewone gelovige is dat op een gelovige, diverse vormen van matige, manier, en voor de extreem gelovige op de extreem blijmoedige manier. De manier die wij Nederlanders kennen van Leger-des-Heils-majoor Bosshardt, internationaal door iemand als Moeder Theresa, en fictief uitgebeeld in iemand Maria von Trapp uit The Sound of Music.

Nu heeft deze website een nogal negatieve opinie over religie, en de vraag is hoe die twee zaken te rijmen zijn. De verklaring blijkt diverse zaken aan elkaar te knopen

Het aanvangspunt kan diverse zaken zijn, maar de meeste daarvan zijn verstoringen van het geestelijke evenwicht - iemand voelt zich op significante wijze geestelijk minder prettig. De conclusie van Religie en psyche is dat het onderhouden van religie een rem op het denken en de geest legt, en om dit te compenseren, zal de gelovige geneigd zijn om een positieve waarde aan zijn geloof toe te kennen.

Bijna een verstoring naar beneden zal de geest een neiging voelen tot compensatie - terug naar het eerdere evenwicht. Voor de gelovige betekent dit niet een bijstelling van zijn rationele denken, maar een meer positieve houding ten opzichte van zijn geloof. Maar een meer positieve houding ten opzichte van het geloof is hetzelfde als "meer geloof", dus een grotere discrepantie met de het rationele denken en de werkelijkheid. Dat veroorzaakt meer innerlijke spanning, en bij nieuwe verstoringen zal deze nieuwe hogere spanning naar buiten komen. Die nog meer religieuze blijheid ter compensatie nodig heeft. Etcetera. Want dit is een cirkelproces, een vicieuze cirkel, met de getroffen gelovige eindigende in een staat van totale blijheid (total bliss, zoals de mooiere Engelstalige uitdrukking luidt). Als dan uiteindelijk het evenwicht verbroken wordt, wordt de depressie component in volle omvang zichtbaar - wat in ernstige gevallen tot nog ernstigere gevolgen kan leiden .

Dit is tevens een illustratie van de psychologische vuistregel dat daar waar voor een verschijnsel één bepaalde verklaring mogelijk is, de precies tegenovergestelde verklaring ook in aanmerking komt. Want de blijheid van de gelovige kan dus ook gezien worden als een tegenovergestelde hoeveelheid depressie. Een vorm van depressie die vooral bij de strengere protestantse geloven terug is te zien, wat volledig in lijn is met het idee dat het protestantisme een beweging is weg van de ideologie en orthodoxie van de katholieke kerk. Door de verminderde hoeveelheid ideologisch denken, komt de depressieve achtergrond van het religieuze denken naar voren.

Wat hier gesteld wordt voor religie, geldt natuurlijk ook weer in diverse mate voor de andere vormen van ideologie. Zo zijn er onder de multiculturalisten, meestal van de vrouwelijke soort, steeds meer van dit soort blijmoedige gevallen te vinden, vooral sinds de hoeveelheid kritiek en bewijzen van de onwerkzaamheid van het multiculturalisme toenemen - een bekend voorbeeld is dat van voormalig PvdA-minister voor Wonen, Wijken en Integratie Ella Vogelaar, die in haar zelf-geïnduceerde blijheid over haar multiculturalistische "successen" en visie totaal niet door had dat de politieke steun haar geheel ontvallen was (Wikipedia).


Naar Religie en psyche , of site home ·.

2 sep.2009