Uit: De Volkskrant, 04-02-2006, door Simone de Schipper

De dag dat de angst terugkeert

Honderdduizenden mensen slikken medicijnen tegen hun angsten of depressie. Wat zou er gebeuren wanneer die pillen er niet meer zijn, bijvoorbeeld omdat ze tot verboden drugs worden verklaard? Experts zijn er niet gerust op. 'Het wordt een wereld vol zenuwachtige mensen.'

Half negen 's ochtends, de trein stopt en opent zijn deuren. ... Als deze reizigers zich aan de statistieken houden, schuilen in één op de twintig aktetassen antidepressiva in het pennenvakje. Dan neemt één van die drie oudere dames, nacht na nacht een slaappil, de ander af en toe. En slikt één van die vijfentwintig verkopers die broodjes hete kip over de toonbank schuiven, al jarenlang iedere dag kalmeringspillen, doen drie dat regelmatig, en enkele collega's hebben ze in de binnenzak voor het geval dat.
    Eén op de vijf Nederlanders gebruikt een chemische steun in de rug om door de mensenmassa of door de dag te komen, of door het leven. Vrouwen meer dan mannen, terwijl ouderen onevenredig veel slaapmiddelen gebruiken. Of werkenden meer of minder slikken wordt niet bijgehouden.
    Draait Nederland niet alleen op koffie, maar ook op Prozac en valium?
    En wat zou er gebeuren als deze mensen daar ineens mee stoppen? ...
Goed, het afbouwen wordt dus netjes begeleid. In het gedachte-experiment worden bovendien de ernstige patiënten gespaard, terwijl anderzijds aan de mildere kant van het spectrum van angst- en stemmingsstoornissen - het gros - niet alleen de ssri's (moderne antidepressiva van de Prozac-familie) en benzodiazepinen (slaap en kalmering), maar ook plaatsvervangende genees- of genotmiddelen worden weggenomen. ...
    'Ik verwacht meer ongelukken, want mensen zijn niet uitgeslapen en ze letten minder goed op omdat ze meer met zichzelf bezig zijn. Leuker wordt er niet op, want er gaat veel talent verloren. Die 10 à 20 procent zenuwlijders' zijn vaak de creatieve en empatische mensen. Het wordt saai.' ...
    Blijft er genoeg werkkracht over om de 24-uurs-economie draaiende te houden? 'Mét pillen kan de maatschappij harder draaien', zegt Willem van der Does, hoogleraar experimentele psychopathologie aan de Universiteit Leiden ...
    Een bekende klacht is dat stressgevoeligheid weggeslikt móet worden, nu dat kan. Psychische zwakte wordt minder geaccepteerd en het werktempo gaat omhoog, waardoor weer meer mensen pillen behoeven om het bij te benen.
    Dat gevoelige personen moeite hebben met de maatschappij is niet uniek voor de húidige maatschappij, zegt Toine Pieters. 'Er is altijd verwezen naar de drukte van het moderne leven' dat steeds veeleisender wordt. Dat zei men bijvoorbeeld ook in de 19de eeuw, toen de stoommachines doorbraken en op het werk de klok werd ingevoerd.' ...
    'Degenen met minder sociale en persoonlijke veerkracht, dempen het dagelijks onbehagen, de spanningen, angsten en depressies met alcohol, sigaretten of medicijnen', zegt Pieters.
    'Tot 1800 dronk men gewoon op het werk.' Toen dat in de 19de eeuw verboden werd, kwamen er al snel alternatieven. 'Welgestelden haalden opium en morfine bij de drogist en kochten mooie spuiten in de duurdere warenhuizen. Voor jan-en-alleman was er het opiumdrankje laudanum. Ook toen verwezen advertenties letterlijk naar de drukte van het moderne leven.
   'Toen de Opiumwet ook die middelen verbood, werd hun plek mooi ingenomen door de kalmerende barbituraten, die een stormachtige opkomst maakten.' Er werden in die tijd net zoveel kalmerings- en slaappillen geslikt als nu, berekende Pieters.
   'De zoektocht naar psychotrope genees- of genotmiddelen is eeuwenoud. Het is een existentiële zoektocht naar demping en stemmingsregulering. Naar een chemische deken tegen dagelijks ongenoegen.' ...
   Mocht die deken onverwacht worden weggetrokken, dan betekent dat echter niet dat alle gevoeligen onder ons hopeloos verloren zijn. Willem van der Does: 'Er zijn alternatieven. Om op het werk te voorkomen dat het ziekteverzuim uit de klauwen loopt, helpen ook kortere werktijden, betere scholing, meer structuur. Sporten, gezond eten en genoeg slapen helpen eveneens. Mensen met restverschijnselen zijn soms gebaat bij meditatie.' Hij weet het, het klinkt utopisch.
    De belangrijkste troef, zegt Van der Does, is echter cognitieve gedragstherapie. Hoogduin van HSK: 'Wij geven altíjd cognitieve gedragstherapie aan werknemers met milde depressie, angstklachten en burnout, zelden medicijnen.' ...
    Versie 1.1 van het gedachte-experiment luidt dus: bij angsten, spanningen en milde depressies geen pillen meer, wel gaan we massaal aan de cognitieve gedragstherapie. In ons kielzog gevolgd door onze in alcohol-, absint- of opiumnevelen gehulde voorouders, leren we om te gaan met gedachten, gevoelens en het leven in het algemeen.
    Kahn noemt het een waanzinnig elitaire gedachte. 'Het is een goed alternatief, maar niet voor iedereen. Er is intelligentie en inzicht voor nodig.'
    Maar Hoogduin is enthousiast. 'Ze leren normaal hun leven te leven. Mensen raken de angst voor de angst kwijt en daarmee het vermijdingsgedrag dat hen belemmerde. Vaak zijn ze taken en verantwoordelijkheden uit de weg gegaan met de gedachte: dan slaat de paniek weer toe of slaap ik weer niet. Velen worden assertiever, sommigen ontwikkelen zich alsnog en maken eindelijk hun ambities waar. ...
    Wordt de arbeidsmarkt overspoeld door de werkkracht en creativiteit van angst- en depressiepatiënten die zich door cognitieve gedragstherapie bevrijden van klachten, pillen, bijwerkingen en vermijdingsgedrag? Of leggen juist nog meer het af tegen de harde en kille kanten van het bestaan, zo zonder de bescherming van pillen?
    'Daarvoor weten we te weinig van de medicijnen', zeggen alledrie. Want hoe gek het ook klinkt, ondanks het grootschalige gebruik van bijvoorbeeld antidepressiva is er nog steeds geen consensus over de effectiviteit ervan en de gevolgen op lange termijn. ...
    De reden dat Nederland 1.1 er niet zal komen is echter een praktische: er is een veelvoud aan cognitieve gedragstherapeuten nodig, terwijl die nu al met wachtlijsten kampen. 'De ene helft van Nederland zou bijkans de andere helft moeten coachen', zegt Van der Does.
    En dan zijn er nog de kosten. 'Zelfs de honderdduizend mensen die door een angststoornis arbeidsongeschikt zijn, kun je genezen door ze alsnog de adequate therapie te geven', verzucht Hoogduin. 'Maar de uitkeringsinstantie zegt: daar is geen geld voor.'
    Het zal dus nog wel even duren tot de utopie werkelijkheid wordt - Nederland liever, de werkvloer rustiger, passende therapie ruim voorradig. Tot die tijd houdt Kahn wellicht gelijk: 'Voor één op de vijf is het leven een last. Deze mensen hebben hulpmiddelen nodig om zich staande te houden.'

Red.:   Wat betreft de laatste zin: voor één op de vijf mensen is ons leven een last, waarbij 'ons' staat voor de individualistische, egoïstische, materialistische, gehaaste maatschappij die we ons door de "economische" types laten opdringen. Wat hier ook min of meer expliciet staat is dat een flink deel van die efficiency en economy drive contraproductief is: een deel van de mensen gaat harder werken, maar de winst daarvan verdwijnt grotendeels omdat een ander deel afvalt. Wil je de winst behouden, dan moet je die laatste groep volledig laten vallen, en dat is dus precies wat er op het ogenblik (schrijvende feb. 2006) in de Nederlandse maatschappij gebeurt.
     Een aantal jaren later iets dat lijkt op voortzetting van de trend:

Uit: De Volkskrant, 06-09-2011, van verslaggeefster Malou van Hintum

Kwart van lijders aan psychische stoornis krijgt hulp

Eenderde Europeanen heeft hersenziekte

Ruim eenderde van de Europeanen, bijna 165 miljoen mensen, lijdt aan een of meer psychische stoornissen. Depressie is hiervan de grootste ziekmaker. Driekwart van de mensen met een stoornis wordt daarvoor niet behandeld. Dat blijkt uit een groot Europees onderzoek naar het voorkomen van hersenziekten van het European College of Neuropsychopharmacology (ECNP).
    In het onderzoek is gebruikgemaakt van gegevens uit de 27 EU-landen plus Zwitserland, IJsland en Noorwegen. Er is gekeken naar een breed scala aan hersenziekten, variërend van angst, depressie en verslaving tot zwakbegaafdheid en dementie. Angststoornissen zijn met 14 procent de meest voorkomende stoornis, gevolgd door stemmingsstoornissen (7,8 procent). Dit betekent dat respectievelijk ruim 69 miljoen en ruim 30 miljoen Europeanen hieraan lijden.
    Het totale percentage mensen met een hersenziekte is gestegen van 27,4 procent in 2005 naar 38,2 procent nu. Daar zijn drie redenen voor. Sinds 2005 zijn er EU-lidstaten bij gekomen, in het nieuwe onderzoek zijn ook stoornissen bij ouderen en kinderen meegeteld, en er zijn veertien stoornissen toegevoegd: onder meer posttraumatische stressstoornis, ADHD, antisociale gedragsstoornis, zwakbegaafdheid en dementie.   ...

Red.:   De totalen zijn vermoedelijk overdreven, omdat een en dezelfde persoon meerdere kwalen kan hebben - je kan de percentages dus niet zomaar optellen. Ten tweede is voor de meest gevallen geen sprake van hersenziekte, in de zin dat een verkoudheid ook geen echte ziekte is. Maar lijkt een stijgende trend zichtbaar.
   Het volgende slachtoffer is intelligent genoeg om het zelf te kunnen verwoorden:

Uit: De Volkskrant, 28-10-2011, door Karin Veraart

Interview | Toneelschrijver Oscar van Woensel

Uit de gevangenis

Oscar van Woensel nam vier jaar geleden afscheid van het theater om af te kicken van drugs. Nu is hij terug. Met onder meer een stuk over verslaving.

Tussentitel: Ik heb geen spijt van de tijd dat ik verslaafd was. Ik kijk er niet op terug als: wat was dat moeilijk, of wat schaam ik me’

De ontmoeting is in woonplaats Amersfoort, maar ook dat gaat veranderen; een verhuizing staat op stapel. Oscar van Woensel (1970) oogt open en opgewekt. 'Ze hebben mij gebeld, in beide gevallen.' Theatermakers die met hem aan de slag wilden, het Ro Theater en Laura van Dolron, voor haar nieuwste stuk. 'Jack wilde een stuk maken over verslaving - en kwam bij mij terecht. Niet zo verwonderlijk.' Hij lacht.   ...
    Van Woensel: Wat nodig is heet onze voorstelling. Een monoloog die we met z'n drieën doen, ook Steve is er weer bij. Kijk, Laura is de baas. She's the queen. Dat vind ik prima, zolang ik maar begrijp wat ik moet doen. Als ik het niet begrijp, kan ik het ook niet.'
    'In Sartre zegt sorry gaf ze een diagnose van een generatie: wat is er mis hier, in deze tijd, deze wereld. En wat we nu met deze voorstelling proberen te geven is: een medicijn. Of een aantal medicijnen, misschien.' Lacht schaterend: 'De oplossing voor al uw problemen.'
    Weer ernstig: 'Nee, het is geen pilletje, zeker niet. Uitgangspunt is: iedereen draagt de oplossing voor een betere wereld in zich. De wereld is namelijk niet zo slecht, wij maken haar slecht, door een mix van meningen en gedachten. We nodigen je uit om naar jezelf te kijken en de oplossing te zien. We dwingen niet, het hoeft niet, als je allerlei andere dingen vindt, moet je allerlei andere dingen doen; we doen het op een heel vredige manier.'
    'Voor mij is het niet idealistisch, maar heel realistisch. Ja, heel realistisch vind ik het. Omdat: we leven in een totaal gestoorde maatschappij, een maatschappij waarin mensen langs elkaar heen leven, elkaar naar het leven staan, idealen vervangen zijn door plat vermaak en politiek bewustzijn een vergeten begrip is geworden - en dat is nog maar een begin. En de mensheid zal een andere richting in moeten slaan. Die ligt er, daar kunnen we voor kiezen. Proberen.'   ...
 

Red.:   Tja ... Zo is dat.
    Een van de meest indringende manier waarop de maatschappij mensen ziek maakt, is door middel van "reclame":

Uit: De Volkskrant, 27-12-2011, ANP

Alcoholfabrikanten bereiken jeugd toch

Het verbod op het uitzenden van alcoholreclame tussen 6 uur 's morgens en 9 uur 's avonds werkt niet bij jongeren van 12 tot 17 jaar. De alcoholproducenten hebben het aantal reclamespots op televisie na negenen verdrievoudigd. ...

Naar Drugs, waarom  , Sociologie lijst , Sociologie overzicht  , of site home .