Bronnen bij Sociologische begrippen: religie, ontstaan

De noodzaak om als redactie iets op te schrijven over het ontstaan van religie werd volledig overbodig door onderstaande (de Volkskrant, 09-07-2013, ingezonden brief van Dr. P.E. van der Werff, Antropoloog, Amsterdam):
  Religie komt voort uit cultuur

Het opinieartikel van Chris Rutenfrans (O&D, 6 juli) gaat uit van het wijdverbreide misverstand dat religie de bepalende factor in de maatschappij is, terwijl cultuur die bepalende factor is en verschillende religieuze varianten voortkomen uit verschillende culturen. Cultuur kun je zien als wat mensen overeenkomstig in hun hoofd hebben opgeslagen en wat gelijkheden in hun gedrag voortbrengt. Dit collectieve gedrag is historisch aangepast aan de eigen ecologische omstandigheden en draagt bij aan de overleving van de gemeenschap. Het is te vinden in de economie, kunstuitingen, familieleven, onderwijs, politiek, religie en sport.
    Onze tribale voorouders hadden ook cultuur, aangepast aan wat de natuur hun bood en met projecties van geesten in natuurlijke objecten als bomen, heuvels, rivieren en hemellichamen. Met de geleidelijke ontdekking dat mensen zelf iets aan de gegeven natuur konden toevoegen, ontstond de landbouw. Samenlevingen vormden de nieuwe culturen die nodig waren voor landbouwgedrag dat paste in het eigen fysieke milieu.
    Het culturele idee van grootschalig toevoegen maakte voor mensen ook de weg vrij om geesten om te zetten in goden. Met de gewenning aan hiërarchie die nodig was om complexere landbouwmaatschappijen te organiseren, kwam het denkbeeld om zulke goden hoog in, of zelfs hoog boven de menselijke hiërarchie te plaatsen. De eigen godsdienstvariant werd een expressie van de specifieke cultuur en een nuttig instrument voor de overleving van de gemeenschap. Net als varianten van economie, familieleven of politiek ook expressies en instrumenten zijn van een cultuur.

Hieraan valt bijzonder weinig toe te voegen, behalve een uitwerking in meer detail.


Naar Sociologische krachten , of site home .

11 aug.2013