Bronnen bij Sociologische begrippen: samenwerking

Hier nog wat bronnen over het evolutionaire en maatschappelijk belang van samenwerking , te beginnen op laag niveau (KIJK, nr. 9-2014, door Joost van Kasteren):
  Eendracht maakt macht

Sociale insecten als termieten hebben een brein zo groot als een speldenknop, maar ze bouwen wel fantastische constructies en veetonen complex groepsgedrag. Dat biedt onderzoekers aanknopingspunten om een heleboel robots samen slimme dingen te laten doen.

Hij heeft wel wat weg van een mestkever, de robot die is gebouwd door Harvard-onderzoeker Kirstin Petersen. Niet alleen aan de buitenkant trouwens; ook wat gedrag betreft. Maar in plaats van een mestbal te verplaatsen, manoeuvreert hij met een brick, een tegel van piepschuim. En in plaats van pootjes heeft de robot, net als een vorkheftruck, een tweetandig stuk gereedschap dat hij heen en weer beweegt in de daarvoor bestemde openingen van het stuk piepschuim. Eerst gebeurt het aarzelend, een beetje erin en een beetje eruit, maar ineens klapt de vork om en ligt de brick op zijn rug. Vervolgens gaat de robot ermee aan de wandel en legt hij hem op een muurtje van twee stenen hoog. Tamelijk knap van zo'n robot, om dat in z'n eentje en zonder aansturing van buitenaf voor elkaar te krijgen. Maar robots zijn tot veel meer in staat als ze samenwerken en elkaars gedrag beïnvloeden.
    Vooral termieten vormen een inspiratiebron voor Justin Werfel, de leider van het onderzoeksteam waar Kirstin Petersen deel van uitmaakt. Deze insecten van nog geen centimeter lengte bouwen constructies van 5 meter hoog, oftewel vijfhonderd maal hun lengte. Ter vergelijking: het hoogste gebouw ter wereld, de Burj Khalifa in Dubai, is met zijn 828 meter net iets minder dan vijfhonderd keer 1,67 meter, de gemiddelde lichaamslengte van de mens.
    In het geval van een megawolkenkrabber als de Burj Khalifa heeft de architect een ontwerp getekend en zijn er vervolgens tientallen constructeurs en duizenden aannemers, onderaannemers en uitvoerders onder leiding van honderden projectingenieurs aan het werk gegaan. ...

Allemaal: samenwerking.

En bij samenwerking hoort vrijwel één-op-één dit begrip (New Scientist, juli 2014, door Robin Dunbar):
  Veeleisende vrienden

Alleen de slimste diersoorten verstaan de kunst om vrienden te maken. Om als sociaal dier te kunnen leven, hebben olifanten, walvissen en mensen grote hersenen nodig. Want vriendschap vereist concentratie.

Tussentitels: Bij alle sociale dieren bestaat de kern van intimi uit ongeveer vijf individuen
150 | Dat is de bovengrens van het aantal sociale relaties dat een gemiddeld mens aankan

De meeste dieren onderhouden relaties, maar weinig soorten zijn in staat om echte vriendschappen te sluiten. Dat selecte gezelschap van zoogdieren omvat apen, paarden, olifanten, walvissen en kameelachtigen. Het is geen toeval dat juist die soorten in hechte sociale groepen leven. Het groepsleven brengt weliswaar voordelen met zich mee, maar het kan ook stressvol zijn, en als je het zwaar te verduren krijgt kun je je niet zomaar aan de groep onttrekken. Dat laatste is waar vriendschap een rol gaat spelen. Vrienden vormen verdedigende coalities die buitenstaanders weghouden.    ...
    Om in zo'n hecht, gelaagd systeem te leven is sociale intelligentie nodig. Terwijl een kuddedier alleen zijn directe omstanders in de gaten hoeft te houden, moet je in een sociale groep de opbouw van het gehele sociale netwerk kennen. Dat is belangrijk want als je mij bedreigt, loop je het risico om mijn gehele vriendengroep tegen je in het harnas te jagen. Met andere woorden: je moet op de hoogte zijn van de bredere sociale implicaties van je daden.
    Dat daarvoor cognitieve vermogens nodig zijn, blijkt uit het verband tussen groepsomvang en hersenvolume - of, meer in het bijzonder nog, uit het verband tussen groepsomvang en de grootte van de voorhoofdskwabben. Met die hersendelen schatten dieren namelijk sociale relaties in. Het gaat daarbij niet alleen om het aantal relaties in een groep maar vooral om de complexiteit ervan.
    Om in een groep van een gegeven grootte te kunnen overleven, hebben slimme apen, zoals bavianen en makaken, grotere hersenen nodig dan minder intelligente apen. Voor mensapen geldt dat die nog grotere hersenen nodig hebben. De stelling dat er een verband is tussen groepsgrootte en hersenomvang - ook wel de 'sociale brein'-hypothese genoemd - blijkt niet alleen op te gaan tussen diersoorten, maar ook binnen diersoorten. Hersenscanonderzoeken, uitgevoerd bij zowel makaken als mensen, hebben aangetoond dat het aantal vrienden dat een bepaald individu heeft, gerelateerd is aan de grootte van specifieke onderdelen van de voorhoofdskwabben.    ...

Je kunt op de plaats van "vriendschap" bijna overal ook de term "samenwerking" invullen.

Het tegenvoorbeeld is vaak illustratiever dn het voorbeeld. Veel slechter dan westerse culturen presteren niet-westerse, zoals het meest zichtbaar in de economische aspecten. Niet-westerse economieën zijn, met een populaire term, "bazaar-economieën": de economie bestaat voornamelijk uit winkeltjes en één- of paar-mansbedrijfjes, die als hoogst vorm van economische organistie of samenwerking de "bazaar" hebben: een tijdelijk en los-verband bijeenkomen. Iets wat het meest zichtbare wordt als niet-westerse culturen migreren naar westerse (de Volkskrant, 19-02-2014, door Eline Huisman):
  Ondernemen tegen de klippen op

Ondernemers met een niet-Nederlandse achtergrond vinden steeds vaker hun weg naar de Nederlandse markt. Maar een opvallend deel van hen verdwijnt binnen drie jaar weer uit beeld.

Van de klassieke Turkse groenteboer en de Egyptische shoarmatent breidden niet-Westerse ondernemers zich de laatste jaren steeds verder uit over de hele breedte van het Nederlandse bedrijfsleven. ...

Dit komt uit de Volkskrant, die in het eerst deel de werkelijkheid bevestigt: de allochtone economische cultuur is en die van een bazaar-economie. En het vervolg maakt deel uit van propagandacampagne van de Volkskrant voor de allochtone culturen. Zoals weer bevestigd door de gegeven specifieke voorbeelden:
  Tussenstukken:
Shamiran Demirdag
Advocatenkantoor Ferrmons, Almelo
'Ben je al voor jezelf begonnen?', vroegen haar ooms en tantes zodra ze afgestudeerd was. Ondernemen zit in de familie, 'maar ook in de Assyrische cultuur', stelt Demirdag, die als eenjarige uit Oost-Turkije naar Nederland kwam. 'Altijd onderhandelen, dealtjes sluiten, dat is typisch Assyrisch. Maar dat betekent ook veel handjeklap.' Ondernemen in Nederland is professioneler, deskundigheid speelt een grotere rol, vindt ze. Afspraak is afspraak, en dat staat altijd op schrift.
    Na haar studie Rechten deed Demirdag ervaring op bij verschillende advocatenkantoren, maar al snel begon ze voor zichzelf. 'Op een groot kantoor duurt het heel lang voor je partner kunt worden. Dat ging mij te langzaam, en ik wilde meer vrijheid. Het is ook de trots vanuit mijn achtergrond, wij willen niet graag afhankelijk zijn van een werkgever.'    ...

Hawre Rahimi
Ict-bedrijf Cynax
...Ondernemen zit in de Koerdische cultuur, zegt Rahimi, 'Al is het schoonmaken, je doet het liefst iets voor jezelf.'

Mona Alikhah
Fotostudio Monavid, Almere
'Netwerken, netwerken, netwerken', het allerbelangrijkste om in Nederland voet aan de grond te krijgen, weet fotografe Mona Alikhah. 'In Iran kun je diensten eerst aanbieden aan je familie en kennissenkring, en weet iedereen via via wie je bent. In Nederland was ik eerst alleen de vrouw van iemand.' Het is een fout die veel allochtone ondernemers maken, zegt ze. 'Ze doen geen onderzoek en denken dat klanten vanzelf komen. Maar een netwerk opbouwen is essentieel om je als ondernemer staande te houden.'
    Eind 2000 ruilde ze een goede baan als ingenieur in voor een nieuw bestaan in Nederland. ... Met de ict-crisis in 2001 bleek passend werk vinden moeilijk. Alikhah begon daarom voor zichzelf als fotografe. ...
    'Buitenlandse ondernemers in Nederland hebben veel vooroordelen. Vaak beginnen ze voor zichzelf 'omdat ze toch niet begrepen worden door een Nederlandse baas'. De verhalen over discriminatie bleven voor haar onbekend. 'Nederlanders staan open voor nieuwe ideeën.' De grootste les was het eindeloze vergaderen en daarna de keurig mail met afspraken. 'Inmiddels ben ik de slordigheid in het Iraans zakendoen ook zat.'

Grote moeite met samenwerken, wat in Nederland alleen een beetje lukt omdat de Nederlandse cultuur het afdwingt.

Waarna weer een pro-voorbeeld (de Volkskrant, 24-12-2015, door Bard van de Weijer):
  Nederlanders zijn supergoed in zonneauto's maken

Tussentitel: Teams van de TU Delft hebben de World Solar Challenge al zes keer gewonnen

Het is al bijna een formaliteit: als ergens geracet wordt met zonneauto's, winnen Nederlandse studententeams. Bleek afgelopen oktober weer tijdens de Australische World Solar Challenge; daar werden in diverse categorieën de eerste plaatsen bezet door de technische universiteiten van Delft, Eindhoven en Twente. Delft heeft de wereldtitel al zes keer veroverd.
    Hoe komt het dat Nederland - dat geen auto- en geen grote zonnepanelenindustrie heeft - zo goed is in het bouwen van zonneauto's?    ...
    Maar een van de belangrijkste aspecten, zegt De Lange, is misschien wel zoiets als de Nederlandse teamgeest. 'Als je destijds aan een Amerikaanse student iets vroeg over bijvoorbeeld de ophanging, en hij ging over aerodynamica, dan verwees hij je meteen door. Bij ons was iedereen van alles op de hoogte, ook al was het niet je specialisme.'
    Er werd echt samen naar het doel gewerkt, iets wat De Lange bij andere buitenlandse teams minder bespeurde. Dit ziet de ingenieur - die tot enkele Nuna's geleden nog betrokken was bij het project - nog altijd terug in de teams. Iets typisch Nederlands. 'Komt misschien wel uit de tijd dat we gezamenlijk tegen het water streden', zegt hij. 'Samenwerken zit er bij ons ingebakken.'

En ook deze zaak is eigenlijk al beklonken.
 
Nog een mooie (de Volkskrant, 23-04-2016, door Wilma de Rek):
  Olifant aan de top

Bioloog Frans de Waal ergert zich aan de borstklopperij van de mens, die meent boven de dieren te staan.

Uiteindelijk, zegt bioloog Frans de Waal halverwege het gesprek, is zijn boek vooral bedoeld om duidelijk te maken dat de menselijke geest echt niet zo uitzonderlijk is. ...

U ziet de mens als een van de vele diersoorten.
'Zeker.'

Hij heeft wel vrij veel andere diersoorten aan zich onderworpen.
'Maar als je iets overheerst, betekent dat dan dat je superieur bent?'

Wat maakt dat u niet bij de chimpansees in een kooi zit en de chimpansees wel bij u?
'Aantallen en samenwerking; mensen hebben een hoog samenwerkingsniveau.
    'En we zijn technologisch natuurlijk beter dan de meeste dieren. We zijn ook heel cumulatief. Twee weken geleden schreef ik een stuk in The New York Times over cognitie bij dieren en een van de commentaren die ik kreeg was: Call me back when the chimp invents an iPhone. Maar er is niet één mens die de iPhone heeft uitgevonden. In de iPhone zit een hele accumulatie van duizenden jaren wetenschap samengepakt, het is een product van de mensheid: omdat we dingen opschrijven en aan elkaar doorgeven, hebben we het kunnen bouwen. Het behouden en doorgeven van die kennis en haar zo opbouwen en groter maken, daar zijn we heel goed in.'    ...

En sommige etniciteiten beter dan andere. De etniciteit die zo veel ging samenwerken dat ze houten zeeschepen gingen bouwen, is daarin kennelijk het verst.


Naar Sociologische krachten , of site home .

25 dec.2015