Informatie en media: cijfers

Moet werkelijk iedere extra echtscheiding meteen in de krant? Het CBS had nieuws, van de week. 'Aantal echtscheidingen neemt weer toe', meldde het bureau voor de statistiek in zijn Webmagazine. 'Het aantal echtscheidingen is in 2005 voor het eerst sinds jaren weer toegenomen. In 2005 zijn bijna 33 duizend huwelijken geëindigd door echtscheiding, 2 duizend meer dan in 2004. In voorgaande jaren daalde het aantal echtscheidingen nog, van ruim 37 duizend in 2001 tot 31 duizend in 2004.' ...     Ook de kranten voelden de urgentie. 'Echtscheiding na jaren van daling gestegen', meldde de Volkskrant direct de volgende ochtend, en wijdde er een stevig bericht aan. Trouw pakte nog groter uit, en kopte zijn tweekolommer: 'Meer echtscheidingen door breekbaar geworden relaties.'     Beide kranten zetten het nieuws verder kracht bij met een grafiek, eveneens regelrecht van het CBS (die uit de Volkskrant is hier als bovenste gereproduceerd). Beide kranten voerden ook hoogleraar demografie en CBS-medewerker Jan Latten op. Deze krant liet hem zeggen dat 'de stijging past in het beeld dat op de lange termijn het aantal echtscheidingen weer zal toenemen', terwijl Trouw hem wist te ontfutselen dat het een cultuurverschijnsel was, want 'genieten van het leven wordt tegenwoordig heel belangrijk gevonden. Als mensen niet gelukkig zijn in hun huwelijk, scheiden ze makkelijker dan vroeger'.     Het zijn op zichzelf wat vreemde uitspraken - in wélk beeld past de stijging precies, en hebben genieten en geluk dan vorig jaar opeens zo'n prioriteit gekregen? - maar als de hoogleraar het zo zegt, moet een journalist dat natuurlijk wel zo opschrijven.     Anders ligt het met de cijfers zelf. Een stijging van 2 duizend op 31 duizend lijkt inderdaad, zoals Trouw het noemde, 'fors'. De grafiek wekt echter enige achterdocht. Die hangt een beetje in de lucht: wat ontbreekt, is perspectief, een nullijn. Het is een bekende methode om indruk te maken, want op deze manier kunnen kleine schommelingen worden opgerekt tot peilloze dalen en afschrikwekkende hoogten.     Als we op grond van de cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek een nieuwe grafiek maken, nu met het nodige perspectief, zien de ontwikkelingen er meteen een stuk minder vervaarlijk uit.     Sterker nog, er lijkt van enig cultuurverschijnsel geen sprake: de echtscheidingen kabbelen rustig van jaar tot jaar rond hun gemiddelde van 33.600. Voor het jaar 2001 steeg het aantal wat, daarna daalde het wat, en in 2005 steeg het weer een beetje. Het lijkt zelfs niet nodig om er de redeneringen bij te halen dat misschien het aantal huwelijken zeven jaar geleden navenant hoger was, of dat vrouwen vorig jaar veel mondiger zijn geworden. ...