De Volkskrant, 12-05-2006, van verslaggever Robin Gerrits

‘Rechtspraak is een discussievak’

De rechtelijke macht is toe aan een inhaalslag, stelt de Raad voor de Rechtspraak. Huub Willems, vice-president van het Gerechtshof Amsterdam, kan zich daarin vinden. ‘Een beetje kennis is voor rechters gevaarlijk.’

De rechtspraak is toe aan een inhaalslag. Ze is de laatste jaren steeds meer onder druk komen te staan van efficiencyverplichtingen en media-aandacht. De maatschappij wil criminelen veroordeeld zien en daarom is geïnvesteerd in het Openbaar Ministerie en de politie. Maar de rechterlijke macht is achtergebleven, constateert de Raad voor de Rechtspraak in een woensdag gepresenteerd plan voor kwaliteitsverbetering.
    Vice-president van het Amsterdams gerechtshof Huub Willems kan zich in grote lijnen in dit pleidooi vinden. ‘Als je bevordert dat meer processen-verbaal worden uitgedeeld, als er meer cellen komen, maar je investeert niet in de rechterlijke macht, dan gaat dat ergens fout. Je levert ergens kwaliteit in. De slinger van efficiency is doorgeschoten.’

Hoe maak je rechters beter?
‘Bij de advocatuur is afgesproken dat advocaten zich periodiek moeten bijscholen. Dat zou bij rechters ook de standaard moeten zijn, net als bij medici.’

De raad vindt dat weer meer zaken door een meervoudige kamer moeten worden behandeld.
‘Ik ben een tegenstander van enkelvoudige rechtspraak. Met andere rechters beraadslagen, houdt je scherp. Rechtspraak is een discussievak. De een heeft die specifieke kennis, de ander dat. Je leert van elkaar. Dat leidt tot meer diepgang, en betere vonnissen.’

De raad refereert aan de fouten in de Schiedammer parkmoord.
‘Ten onrechte. Wat daar is gebeurd, was evident fout. Maar ik geloof er geen donder van dat dat met werkdruk had te maken. Juist in de zaken die sterk in de belangstelling staan, zorgt een rechter dat hij zijn besluit goed overweegt. Het probleem zit hem in de grote toestroom van zaken.
    ‘Ook al worden dossiers nu door de officier van justitie voorbereid in plaats van door een rechter-commissaris, een rechter kan nog steeds zeggen: ik heb behoefte aan meer eigen onderzoek. Maar als hij voortdurend om zich heen hoort dat daarvoor geen tijd is, wordt dat moeilijker. Zeker voor jongere rechters.’

Helpt specialisering: rechters die veel weten van wapens of gedrag?
‘Ik ben voor specialisering, maar alleen in de rechtspraak. Je kunt een specialist zijn in familierecht bijvoorbeeld. Maar ik hoef geen verstand te hebben van hoe een fiets werkt om erover te beslissen. Als ik me voor die beslissing maar laat informeren door iemand die er verstand van heeft. Anders loop je het gevaar van schijndeskundigheid. Voor een rechter is niets zo gevaarlijk als een beetje kennis.’


IRP:   Rechter Willems heeft in een ding gelijk: de fouten in de Scheidammer moordzaak hebben niets met werkdruk te maken, maar alles met een verkeerde attitude, namelijk dat het OM zonder meer vertrouwd kan worden in de informatie die zij overlegd aan de rechtbank. Maar het is al een hele stap dat men toegeeft dat er ruimte voor verbetering is.

Onderstaand een van de echte redenen van het falen in zaken als de Schiedammer moord: het gebrek aan redeneerkracht, van rationeel intellectuele capaciteiten, daar eufemistisch "scherpte" genoemd:

De Volkskrant, 22-09-2006, van verslaggever Menno van Dongen

‘Rechters fout door gebrek aan scherpte’

Nederlandse rechters zijn niet kritisch genoeg. Daardoor maken ze fouten en worden zelfs onschuldige personen veroordeeld. ‘De Schiedammer Parkmoord en de Zaanse Paskamermoord zijn geen incidenten. Dat weet ik zeker.’ Dit zei oud-rechter Rob Blekxtoon donderdag tijdens een congres over DNA en strafrecht.

‘Alleen door DNA is gebleken dat in deze zaken fouten zijn gemaakt, niet dankzij rechters’, aldus Blekxtoon. ‘Vroeger zeiden mijn collega’s dat ze geen fouten maakten, omdat hun vonnissen na hoger beroep en cassatie in stand bleven. Dat kunnen ze niet langer volhouden.’ Blekxtoon (72) ging twee jaar geleden met pensioen. Hij was 23 jaar vice-president van de Amsterdamse rechtbank. Zelf was hij kritisch over alle deelnemers aan het strafproces, inclusief politie en Openbaar Ministerie (OM). ‘Op de rechtbank zag men mij als lastig. Het OM vond mij soft.’
    De oud-rechter ondervond aan den lijve dat een ‘te kritische houding’ niet werd gewaardeerd door collega’s en superieuren. Dat bleek toen hij vraagtekens zette bij verklaringen van politiemensen en uiteindelijk aantoonde dat rechercheurs verklaringen hadden verzonnen. ‘Als ik het met mijn collega’s daarover had, zeiden ze dat ik te ver ging. Hun reactie was: als we de politie niet meer kunnen geloven, waar blijven we dan? Dat paste niet bij hun visie op de rechtsstaat.’
    Volgens hem worden rechters te weinig getraind op kritisch denken. Dat komt mede doordat het rechtssysteem in belangrijke mate leunt op het strafdossier, samengesteld onder regie van het OM.
    Blekxtoon schakelde geregeld extra deskundigen in en liet contra-expertises uitvoeren. Zeker wanneer het OM dit niet nodig vond, leidde het tot irritaties. Zijn werkwijze stond lange tijd zelfs promotie in de weg. Kritische magistraten zullen het moeilijker krijgen, voorspelt hij. ‘Vroeger werd je in beginsel gepromoveerd op volgorde van je benoeming tot rechter. Dat is bij de Amsterdamse rechtbank al veranderd. Het is een open strijd.’

IRP:   Een voorbeeld van de gevolgen van dat gebrek aan scherpte staat hier .


Naar Juristen, rechters , Juristen, lijst , Sociologie overzicht  , of site home .