Zie ook Rijnland historie_vakbeweging_bronnen

De Volkskrant, 28-05-2010, van verslaggeefster Yvonne Hofs

Westen in verlegenheid door suïcidereeks Chinese arbeiders

De arbeidsomstandigheden bij het Chinese Foxconn zouden onmenselijk zijn. Al 10 werknemers pleegden dit jaar zelfmoord.

Westerse computer- en telecombedrijven zijn ernstig in verlegenheid gebracht door een epidemie van zelfmoorden bij hun belangrijkste Chinese leverancier. De onmenselijke arbeidsomstandigheden bij Foxconn Technology in Shenzhen zouden de jeugdige fabrieksarbeiders tot wanhoop drijven.

Terry Gou heeft vermoedelijk weer geen oog dicht gedaan vannacht. De Taiwanese topman van Foxconn verklaarde woensdag wakker te liggen van de doodsdrift onder zijn werknemers. De miljardair deed die ontboezeming na de zelfmoord van de 19-jarige Li Hai. De tiener, die pas 42 dagen voor Foxconn werkte, sprong dinsdag van een fabrieksgebouw op het Longhua-complex in Shenzhen.

Li was de tiende Foxconn-werknemer die zich dit jaar van het leven beroofde. Daarnaast deden nog twee andere arbeiders in Shenzhen een zelfmoordpoging. Zij overleefden, maar niet zonder zware verwondingen.

Gou had woensdag de bekentenis over zijn gekwelde gemoed nog niet uitgesproken of een 23-jarige Foxconn-werknemer sprong zijn dood tegemoet. Gisteren sneed een ander zijn polsen door. De jongeman kon op het nippertje worden gered.

De macabere zelfmoordreeks heeft een storm aan negatieve publiciteit uitgelokt. In de media wordt volop gespeculeerd over de arbeidsomstandigheden bij Foxconn. Het reusachtige elektronicabedrijf zou zijn werknemers als koelies behandelen. Werkweken van meer dan 120 uur zouden er de norm zijn, het werktempo onmenselijk en de pauzes minimaal.

Deze berichten, die sinds een week ook prominent in de buitenlandse media figureren, bezorgen het management van Foxconn veel kopzorgen. Het bedrijf is geheel afhankelijk van grote westerse opdrachtgevers. Die wensen niet geassocieerd te worden met uitbuiting van arme Chinezen.

Foxconn is onderaannemer van vrijwel alle grote internationale computer- en telecombedrijven. Het imposante rijtje opdrachtgevers bevat onder anderen Apple, Microsoft, Hewlett-Packard, Dell, Nokia, Sony Ericsson, Nintendo, Motorola en Intel. Op het fabriekscomplex in Shenzhen worden de iPod, iPhone en iPad van Apple gemaakt, de Xbox 360 van Microsoft, de Wii van Nintendo, de PlayStations van Sony en moederborden voor Intel- en Dell-computers.

Afschuw
Apple, Hewlett-Packard en Dell spraken gisteren hun afschuw uit over de gebeurtenissen in Shenzhen. De drie bedrijven zeiden onderzoeken in te zullen stellen naar de arbeidsomstandigheden bij Foxconn.

Cynici zouden deze reactie hypocriet kunnen noemen. Westerse bedrijven verplaatsen hun productie niet voor niets naar China. Dat is niet alleen omdat de lonen er zo laag zijn, maar ook omdat nogal wat Chinese werkgevers regelrechte slavendrijvers zijn. De Foxconn-arbeiders verdienen 240 euro per maand, maar alleen als ze minstens 30 uur per week overwerken. Dat is overigens meer dan het Chinese minimumloon. Foxconn is dan ook een populaire werkgever bij jonge Chinezen, die elk jaar bij tienduizenden van het platteland naar de industriesteden trekken in de (meestal ijdele) hoop de armoede te ontvluchten. Eenmaal in een stad als Shenzhen aangekomen, belanden ze echter in een woonkazerne op een fabrieksterrein, om daar jarenlang geestdodend werk te verrichten. Afgesneden van hun familie, met nauwelijks vrije tijd om nieuwe sociale contacten op te doen, is het eerder een wonder dat er niet meer zelfmoordgevallen zijn.

Undercover
Een Chinese journalist die afgelopen maand undercover ging bij Foxconn, noteerde dat de arbeiders onder het werk niet met elkaar mochten praten. De kamergenoten van de arbeiders die zelfmoord pleegden, kenden soms niet eens hun naam.

Apple had in 2006 al signalen van misstanden bij Foxconn gekregen. Op basis van eigen onderzoek concludeerde Apple toen dat Foxconn zich niet aan de wettelijke arbeidstijden hield. De werknemers werkten gedwongen 80 uur per maand over. Toch liet Apple Foxconn niet vallen. Geen ander bedrijf in China is in staat de hoeveelheden elektronica te produceren die Apple en zijn concurrenten nodig hebben.

Foxconn is overigens geen uitzondering. Ook bij andere Chinese bedrijven komen zelfmoorden voor. Dat het er bij Foxconn zo veel zijn, heeft mede te maken met de omvang van het bedrijf. Het concern probeert de zelfmoordreeks daarom te bagatelliseren, maar die vlieger gaat niet op (zie kader links). Bovendien heeft Foxconn zelf toegegeven dat het aantal zelfmoorden dit jaar sterk is gestegen. Wel zou volgens experts kopieergedrag een rol kunnen spelen.

Tussenstuk:
Zelfmoord in China

Foxconn relativeert de dodenreeks met het officiële zelfmoordcijfer van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO): 14 op de 100.000 Chinezen per jaar. Omdat Foxconn in Shenzhen 420 duizend werknemers heeft, zouden 60 zelfmoorden per jaar dus ‘normaal’ zijn. Foxconn scoort op basis van dat WHO-cijfer zelfs onder het gemiddelde. Maar de WHO geeft ook een uitgesplitst cijfer voor jonge Chinezen (15-24 jaar) in grote steden, de groep waartoe de Foxconn-doden behoren. Dat is 3,5 per 100 duizend inwoners. Tien zelfmoorden in vijf maanden is dan bijna twee keer zoveel als gemiddeld. Het WHO-cijfer dateert overigens uit 1999. Recentere onderzoeken duiden erop dat het aantal zelfmoorden in China veel hoger ligt: op 22 tot 23 per 100 duizend inwoners. De helft van die zelfdodingen zou echter oudere vrouwen op het platteland betreffen, een heel andere categorie dan bij Foxconn.

De Volkskrant, 18-09-2009,

Naar Klassenstrijd , Sociologie lijst  , Sociologie overzicht  , of site home .