Bronnen bij Abstractieladder 3: extensioneel en intensioneel

Kinderen hebben van nature een extensionele instelling: bij uitleg je moet niet praten maar aanwijzen - en hoe jonger, hoe extensioneler. Waar bij volwassenen de intensionele instelling, het praten bij uitleg, zo habitueel is dat het al snel een afwijking wordt, ligt het bij kinderen bijna omgekeerd: intentionele definities brengen ze alleen maar in verwarring. Dit laatste is al lang geleden neurologisch en beeldmatig uitgelegd door Frederic Vester in Hoe wij Denken, Leren en Vergeten (1976):
 

Duidelijker kan het niet: intensionele taal heeft een ingebouwde valkuil van onbegrijpelijkheid, en die valkuil is groot en diep.

Wat ook blijkt als iemand die er niet eens zo heel erg veel last van heeft, want al jaren schrijvende columns waarin gepoogd wordt wiskunde inzichtelijk te maken, toevalligerwijs de andere aanpak onder ogen komt (de Volkskrant, 23-10-2013, column door Ionica Smeets):

  Lego

Handig om dingen te bouwen die je moeilijk in woorden kunt uitleggen. Dat kan met Lego.

Als ik moeilijke dingen moet uitleggen, wat nogal eens gebeurt aangezien ik meestal schrijf over wiskunde, gebruik ik vaak metaforen. Ik ben dan ook nogal enthousiast als ik ontdek dat Lego een set blokjes ontwikkelde om metaforen te bouwen: Build to Express. Wetenschapsjournalist Govert Schilling zette jaren geleden een trend toen hij bij Pauw & Witteman iets ingewikkelds over dna uitlegde met een doosje Duplo. Vorig jaar bouwde natuurkundige Leo Kouwenhoven van blokjes een soort supergeleider om uit te leggen hoe zijn lab een Majoranadeeltje had gemaakt.
    Ik heb zelf nog nooit iets uitgelegd met Lego, maar misschien komt dat doordat ik de juiste steentjes niet heb. Dus zodra ik las over de Build to Express-set, bestelde ik die onmiddellijk. Toen ik de doos ontving, raakte ik een beetje overweldigd. Er zaten weinig gewone steentjes in, wel veel losse kleine dingen. Een loep, een boompje, een doorzichtige blauw bal, een skelet, een mannetje met een helm, duikflessen, een net en verschillende soorten wielen. En dat was nog maar mijn eerste greep uit de tweehonderd stukjes.
    Ik wist niet goed wat ik moest bouwen en ik blijk niet de enige die dat lastig vindt. ...

Waarvan dus op zijn minst een flink deel bestond uit het afgeleerd zijn om dingen op de simpele en vaak de juiste manier uit te leggen: door aan te wijzen.
  Toen ik de set meenam naar de krant om op de foto te zetten, weet de fotografe ook niet zo goed wat ze me al die verschillende voorwerpen moet. Toch lukte het haar om haar gevoel duidelijk te maken in de bijgevoegde foto.

De foto:

Wat er uitgebeeld is, is "gevangen zitten" - in dit geval: in verkeerde concepten gevangen zitten. Ook dit kan niet duidelijker worden uitgelegd.
    En tevens kan nauwelijks duidelijker geïllustreerd worden hoe neurotisch tot vaak regelrecht gestoord de intensionele automatismen van de intellectuele elite zijn . Producerende in de woorden van psycholoog en algemeen semanticus Wendell Johnson: "Words cut loose from their moorings".


Naar Abstractieladder 3 , of site home .

23 okt.2013