Algemene semantiek | Multi-ordinale woorden

In het artikel Intensionele woorden zijn woorden geïntroduceerd die niet naar dingen in de werkelijkheid verwijzen, maar naar andere woorden. Daarbij is niet vermeld naar welke soort woorden ze verwijzen - ze kunnen dus verwijzen naar woorden op alle niveaus van de abstractieladder.

Woorden waarvoor geldt dat ze kunnen verwijzen naar meerdere of alle niveaus van de abstractieladder, heten hier multi-ordinale woorden. Hun speciale eigenschap is dat ze geen eenduidige betekenis hebben. Dat laatste is logisch, want een woord dat zowel op "Klara" als op "vee" kan slaan, en eventueel ook nog op "cel" en "molecuul", zou wel een speciale betekenis moeten hebben om met al deze verschillende niveaus van de werkelijkheid te kunnen omgaan. In feite kan dat natuurlijk niet, en wat je overhoudt is dat dat woord meestal in ieder van zijn toepassingen op andere niveaus, telkens wat anders betekent - de betekenis hangt af van de context van het niveau waarop je het gebruikt. Vandaar de naam multi-ordinaal: toepasbaar op vele ordes. En los van die toepassing, heeft het dus (meestal) geen (eigen) betekenis. Niets bijzonders eigenlijk, want voegwoorden, aanwijzende voornaamwoorden (in de traditionele betekenis) en dergelijke hebben (meestal) ook geen eigen betekenis in de werkelijkheid - ze dienen alleen om andere woorden aan elkaar te rijgen.

Om deze theorie uitgelegd te krijgen, is ook al eindeloos veel gebruik gemaakt van multi-ordinale woorden. Om de beginnen met het woord "woord". Het woord "woord" heeft totaal geen betekenis in de werkelijkheid, tot je gaat invullen over welk woord je het hebt: "Klara", of "vee", enzovoort. En van deze soort woorden zijn er eindeloos veel: "zin"  (als in "zinsnede"), "uitspraak", "bewering", enzovoort, en alles dat gaat over "uitspraak", zoals bijvoorbeeld het woord "waar" in "Piet's uitspraak is waar". Oftewel: eindeloos veel woorden vallen in de categorie multi-ordinaal - om het lijstje van Korzybski te gebruiken: "ja", "nee", "waar", "onwaar", "functie", "relatie", "getal" , "verschil", "naam", "definitie", "abstractie", "stelling", "feit", "realiteit", "structuur", "karakteristiek", "probleem", "weten", "denken", "spreken", "haten", "liefhebben", "betwijfelen", "oorzaak", "gevolg", "betekenis", "evaluatie", en dus nog veel meer. Vrijwel alle woorden die we gebruiken om de algemene semantiek uit te leggen, zijn dus multi-ordinale woorden.

Dat laatste geldt natuurlijk ook voor welke willekeurige andere theorie. Om heel precies te zijn is het zo dat de algemene semantiek zich onderscheidt van andere theorieën omtrent de werkelijkheid, juist door het het onderscheid dat het maakt tussen multi-ordinale woorden en, bijvoorbeeld, aanwijswoorden, en er expliciet op wijst dat tenzij je gebruik maakt van aanwijswoorden, je theorie eigenlijk nergens op slaat. Oftewel: een theorie heeft de algemene semantiek ingesloten, of het is een onzinnige theorie. Waarbij het natuurlijk wetenschappelijk gezien het meest verantwoord is, om het gebruik van dit noodzakelijke deel van de theorie expliciet aan te geven. Een niet geheel onbekende constatering, omdat ze in andere termen geformuleerd is door de filosoof Karl Popper, als de voorwaarde voor de wetenschappelijkheid van een theorie dat deze falsificeerbaar is. Want er is natuurlijk maar één echte vorm van falsificeerbaarheid: de werkelijkheid.

De multi-ordinale woorden zijn dus een tweede voorbeeld van een tweesnijdend zwaard: ze stellen ons in staat theorieën te ontwikkelen, maar bieden ook een nieuwe mogelijkheid om onzin te produceren - in het volgende artikel treffen we een nog sterkere variant .


Naar Intensionele woorden , Alg. semantiek lijst  , Alg. semantiek overzicht  , of site home .