Bronnen bij Menswetenschappen, regels: overtredingen zes, definities

Hier voorbeelden van overtredingen van de regels van goede menswetenschappen - regel zes: er zijn geen absolute definities van menswetenschappelijke begrippen. Dus het feit dat er van een menswetenschappelijk, men name sociologisch, begrip geen absolute definitie is te geven, zegt niets over de bruikbaarheid of de geldigheid van dat begrip.
    Het is een uitgebreid voorbeeld is uit de meest populaire categorie: het multiculturalisme en het integratiedebat (de Volkskrant, 23-01-2010, door Janny Groen en Annieke Kranenberg):
  Interview | Petra Sijpesteijn, hoogleraar Arabisch in Leiden

Geen idee wat de islam is

Geert Wilders noemt de islam kwaadaardig, anderen hebben het over een vredelievende geloofsleer. Maar echt weten doen ze het niet. Petra Sijpesteijn, hoogleraar Arabisch, richt zich op de oudste bronnen.

Tussentitel: 'Dat statische beeld van de islam wil ik proberen bij te stellen'

Wetenschappers moeten uit hun ivoren toren komen en zich gaan mengen in het debat over de islam, zei Job Cohen in oktober vorig jaar op de openingsconferentie van het Leiden University Centre for the Study of Islam and Society (LUCIS). Cohen deed zijn oproep vooral als burgemeester van Amsterdam, ‘waar het debat over de islam een constante onderstroom is geworden in maatschappelijke discussies’. In dat gepolariseerde discours valt het gebrek aan kennis over de islam op, en het ontbreken van de nuance. Wetenschappers kunnen dat veranderen.
    ‘Het zijn inderdaad steeds de extremen, Wilders-aanhangers of mensen die de islam als puur vredelievend afschilderen, die in dat debat op de voorgrond treden’, zegt Petra Sijpesteijn, hoogleraar Arabisch in Leiden. Sijpesteijn, tevens historicus, maakt deel uit van LUCIS, een interdisciplinair en interfacultair kenniscentrum op het terrein van islam en moslimsamenlevingen. ...
    De papyrologe vindt het belangrijk dat het besef doordringt dat ‘we eigenlijk geen idee hebben hoe de vroegste periode van de islam was’. Haar papyri, onafhankelijke schriftelijke bronnen, kunnen samen met inscripties en niet-islamitische, christelijke en joodse geschriften meer houvast bieden.
    Duidelijk is volgens Sijpesteijn al wel dat vorm en functie van de islamitische tradities in die vroege periode niet volledig vaststonden. Met andere woorden: ‘Er bestaat geen pure, zuivere islam. Er is altijd verschil van mening geweest.’
    Toch zie je in het publieke debat dat wetenschappers, politici en ook moslims zelf (vooral de salafisten, die hun leven modelleren naar de leefwijze ten tijde van de profeet Mohammed) het beeld hanteren van een monolithische, onveranderlijke islam. Volgens PVV-leider Geert Wilders, die om zijn uitspraken wordt vervolgd, bestaat er maar één islam: een kwaadaardige ideologie.
    Sijpesteijn: ‘Ik hoor dat ook op verjaardagsfeestjes. Het idee is wijdverbreid dat de islam gewelddadig was van het begin af aan. Ik wil niet zeggen dat de islam helemaal vredelievend is, dat is ook onzin.   ...

Hier is sprake van een ruime hoeveelheid  naïviteit. Natuurlijk weten zowel Geert Wilders als de gasten op de verjaardag best wel dat de zaken in de wereld niet absoluut zwart-wit zijn. Het idee dat het die mensen hier verteld moet worden, is een idee dat voortkomt uit de afwijking van het multiculturalisme die stelt dat de bezwaren in Nederland tegen de immigranten en de islam van sterk principiële aard zijn.
    Ach, misschien zijn er inderdaad wel een paar. Maar kijk eens hier:
 
  Boeiend noemt ze ook een tekst over sadaqa-zakat (aalmoezen) uit 720. Aalmoezen geven behoort ook tot de vijf zuilen (de meest fundamentele religieuze verplichtingen) van de islam. ...Uit literaire bronnen uit het begin van de 8ste eeuw blijkt dat er toen discussie was over de vraag of je aalmoezen zelf mocht geven aan de armen, of dat je verplicht was om ze aan de overheid te betalen. ... Een politieke discussie.’
    De helft van Sijpesteijns studenten is moslim. Als ze die groep voorhoudt dat zakat een soort inkomstenbelasting is, wordt ze terechtgewezen. ‘Je begrijpt het niet, zeggen ze dan. Zakat is een vrijwillige belasting die ik aan de zwerver op de hoek geef.’   ...
    Haar moslimstudenten hebben veelal vaststaande beelden over hoe de profeet zijn baard droeg of zijn tanden reinigde: met een siwaak , een stokje. ‘Dat is wat we nu denken’, reageert de hoogleraar dan. ‘Maar we weten het niet.’

Mevrouw Sijpesteijn mag met haar abstract academische achtergrond dan wel allerlei genuanceerde ideeën hebben, haar (gewone) moslimstudenten niet. En laten er nu in Nederland een dozijn of wat islamacademici zijn,en een klein miljoen gewone moslims. Die dus redelijk strak absoluut denken. Redelijk zwart-wit, dus. In ieder geval een veel en veel zwart-witter dan de gasten op de verjaardag. En voor een flink deel ook een stuk zwart-witter dan Geert Wilders.
    De wetenschappelijke systeemfout die mevrouw Sijpesteijn maakt, is dus het doen van een absolute uitspraak: Nederlanders denken zwart-wit (over de islam). Terwijl de wetenschappelijke versie van die uitspraak zou zijn: "deze" groep denkt zwart-witter dan "die". Waarbij die "die" groep dan één of andere referentiegroep zou moeten zijn. En als je zo'n referentiegroep niet hebt, zeg maar het nulpunt van de schaal die je hanteert, dat rest er wetenschappelijk gezien maar één ding: de directe vergelijking: leg twee dingen direct naast elkaar. En in dit geval moet je dan het Nederlandse zwart-witdenken leggen direct naast het islamitische zwart-witdenken. En dan laat het geen enkele twijfel, zie bijvoorbeeld hier , dat het islamitische denken veel zwart-witter is.
   Vanuit dit gezichtspunt hebben Geert Wilders en de verjaardagsgasten dus doodgewoon gelijk. En mevrouw Sijpesteijn heeft ongelijk. Veroorzaakt door het feit dat ze een basale wetenschappelijke fout maakt.
   En deze is een gevolg van die eerste nog fundamentelere fout: het beschrijven van de afwezigheid van een absolute definitie als iets uitzonderlijks, waar het een (vrijwel) universele regel is.
    En dit alles door  iemand die in de menswetenschappen een aanzienlijke erelijst heeft, zoals blijkt uit een tussenstuk bij het artikel:
 
  CV

1971- Geboren in Naarden
1996 - doctoraal geschiedenis (Leiden)
1997 - doctoraal Arabisch (Leiden)
1997 -1998 studie Cornell University met Fullbright Scholarship
2003 - 2007 junior research fellow Oriental Studies, Christ Church, Oxford
2004 - promotie Near Eastern Studies, Princeton university
2007 - 2008 chargee de recherche, Institut de Recherche et d'histoire des textes,
           Centre national de la recherche scientifique (CNRS)
2008 - onderzoeksbeurs European Research Council voor The Formation of
            Islam: The view from Below
2008 - hoogleraar Arabische taal en cultuur, Leiden

Meer voorbeelden uit het multiculturalistische debat staan hier .


Naar Menswetenschappen, regels , Menswetenschappen, huidig , of site home ·.