Bronnen bij Beslissingen, psychologisch: "reflexen"-inmenging

De invloed van emoties op rationele beslissingen is dusdanig sterk en gewoon (denk maar aan uw eigen ervaringen) dat er nauwelijks voorbeelden gegeven hoeven te worden . Heel wat verrassender is de inmenging van invloeden van nog dieper in het brein. Maar het is er (DePers.nl, 28-06-2010, door Redactie Weten):
  Sollicitatie? Zorg dat je toekomstige baas goed zit

Wat onze zintuigen waarnemen beïnvloedt ons denken en ons doen. Tillen we iets zwaars, dan denken we serieuzer.

Wat mensen voelen, of moeten tillen, heeft direct effect op hun denken. Dat beweren psychologen van de universiteiten van Harvard, MIT en Yale, in een gezamenlijke publicatie in het vakblad Science. Dat effect wordt veroorzaakt door onbewuste associaties. Zo maakt het aanraken van een hard oppervlak dat we strenger en methodischer denken, terwijl leunen op een pluchen fauteuil ons een stuk meegaander maakt. En wanneer we een zwaar voorwerp tillen, zijn we ook gelijk een stuk serieuzer.
    In het onderzoek, onder leiding van Joshua Ackerman, hoogleraar marketing aan het Massachusetts Institute for Technology (MIT), moesten proefpersonen sollicitatiebrieven beoordelen terwijl ze een clipboard vasthielden. Dat clipboard kon zwaar of licht zijn – en dat was aan hun oordeel te merken. Bij zware clipboards werd de kandidaat veel eerder als serieus ingeschat; een licht clipboard had tot gevolg dat juist zijn sociale vaardigheden hoger werden ingeschat.    ...

Iemand met ervaring in de verwerking van signalen, bijvoorbeeld in de elektronica, zal dit onmiddellijk herkennen - het heet "overspraak". Overspraak vindt plaats als een, meestal sterk, signaal in het ene informatiekanaal plaatsvindt, het andere kanaal er dan ook wat van meekrijgt, hoewel er daar niet een echt signaal is - bijvoorbeeld bij een muziekstereo-installatie: op het linkerkanaal is een luide paukenslag te horen, en door technische onvolkomenheden hoor je daar dan ook wat van op het rechterkanaal.
    In het psychologisch, of beter: neurologische, geval: de module die de lichamelijke "zwaar" impressie vastlegt beïnvloedt ook het signaal in "lees"-kanaal. De keiharde conclusie is dat de twee beoordelingsprocessen bij elkaar in de buurt zitten, of anderszins ergens bij elkaar samenkomen.
    De vermoedelijke plaats waar dit is, ligt in het beloningscircuit, of -circuits. Dit start in de hersenstam, waar de overbrengers van het beloningssignaal, neurotransmitters als dopamine, gemaakt worden . Vanuit die gemeenschappelijke bron gaan ze richting emotionele organen en ook de cortex. Dus de "waardering" van het zwaar moeten tillen, vertaald in het signaal voor "waardering" zijnde dus de neurotransmitters, moet komen uit de hersenstam, die daardoor tot meer activiteit wordt geprikkeld, en meer signaalstoffen naar boven stuurt. Die kennelijk niet alleen precies op de bestemde plek aankomen, maar ook op nog wat plekken in de buurt. Alwaar de ook de waardering van wat  zich daar afspeelt beïnvloed wordt. Overspraak - door een gemeenschappelijke signaalbron.
    En dat geldt voor meer processen:
  Het clipboard had ook een direct effect op het geweten. Als er gecollecteerd werd, leverde een zwaar clipboard meer geld op voor serieuze maatschappelijke onderwerpen dan een licht. Bij collecties voor frivole onderwerpen maakte het clipboard geen verschil, en vrouwen reageerden op deze test overigens volledig anders dan mannen: zij gaven altijd veel aan ‘zware’ onderwerpen, ongeacht de zwaarte van het clipboard.

De term 'geweten' lijkt hier wat ongelukkig - het is voldoende dat het "hoeveel" begrip beïnvloed wordt. Neem je dat aan, is het eigenlijk precies hetzelfde als het voorgaande, en is het noemen van "geweten" zelfs helemaal fout (psychologen heven kennelijk nog steeds de neiging dit vanuit "menselijk" oogpunt te bezien - het gaat natuurlijk gewoon over een biochemische machine).
    Overspraak is een vorm van signaaluitwisseling. Tenzij je speciale maatregelen neemt, werkt dat natuurlijk twee kanten op:
  Opvallend was dat uit een andere test bleek dat mensen die een ruw oppervlak hadden aangevoeld, daarna grotere moeite hadden om hun evenwicht te bewaren. Hun bewegingen waren door dat gevoel ‘ruwer’ geworden.

Maar een voor deze website, met zijn nadruk op het gebruik van taal, uiterst interessante toepassing is deze:
  De onderzoekers schetsen een breed scala aan onderzoeken naar vergelijkbare ‘besmettingen’ van ons gedrag door onze taal.

Het is uiteindelijk ook allemaal één systeem.

Een eerdere bron, gevonden elders op de website (Dagblad De Pers, 30-10-2008, door redactie wetenschap):
  Psychologie | Onbewuste invloed

Warme drank maakt vreemde sympathieker

Een warme kop koffie of thee stemt de drinker een stuk milder – en de egoïst gaat er ook op vooruit.

Wie warme drank in de hand houdt, is een stuk vriendelijker voor vreemden dan degene die een koud drankje vast heeft. En volgens psycholoog John Bargh van de universiteit van Yale worden egoïstische mensen op dat moment een beetje socialer.
    Als Bargh een vrijwilliger (hij testte er 41) meenam naar zijn laboratorium voor tests, liep hij langs de drankautomaat en vroeg ze wat ze wilden drinken. Dat aanbod maakte deel uit van het experiment. Dan kregen ze een tekst te lezen over een fictieve persoon, waarna ze moesten zeggen of ze die ‘warm’ (sympathiek) vonden of juist ‘kil’ (onsympathiek). Degenen die een warm drankje hadden, vonden de persoon systematisch sympathieker. Om te onderzoeken of dit louter het gevolg was van een onbewuste associatie tussen ‘warm voelen’ en ‘warm vinden’, deed Bargh een tweede test. Hij vroeg 53 vrijwilligers hun oordeel te geven over een medisch verband. Sommigen kregen een warm verband in handen; anderen een verband dat expres koud was gemaakt. Nadat ze geoordeeld hadden, mochten ze kiezen tussen beloningen: ze konden voor zichzelf een drankje nemen of een tegoedbon krijgen voor een vriend. Daarbij bleek dat degenen die een koud verband hadden ‘getest’, vaker kozen voor een drankje voor zichzelf; een warm verband leidde vaker tot een keuze voor een bon voor een ander. Warmte, zo concludeert Bargh, maakt nu eenmaal gelukkig – en gelukkige mensen zijn vriendelijker. ...

Natuurlijk heeft de warmte van een kopje koffie niets te maken met de objectieve werkelijkheid van de aan de drinkers gestelde keuzes.

Nog meer bewijzen (de Volkskrant, 03-07-2010, door Malou van Hintum):
  Onbewust een ijsje kopen

De discussie over de vraag of de vrije wil bestaat, wordt voorzien van nieuwe munitie. In het artikel ‘The unconscious will: how the pursuit of goals operates outside of conscious awareness’ in Science van deze week concluderen de Utrechtse wetenschappers Ruud Custers en Henk Aarts op grond van eigen wetenschappelijke experimenten en uitgebreid literatuuronderzoek dat ons onbewuste vaak al eerder ‘weet’ wat we gaan doen dan ons bewuste.  ...
    Ook voorwerpen of geuren kunnen ons doelstellingen laten nastreven. Zo gedragen mensen die een kantoor binnenkomen en een leren koffertje op een bureau zien liggen, zich competitiever en maken ze hun tafel vaker schoon als het een beetje naar schoonmaakmiddelen ruikt.   ...

Bekend is dat geur direct met het autonome systeem werkt.


Naar Beslissingen , of site home .