Bronnen bij Neurologie begrippen: neurotransmitters, lagen

De indeling van neurotransmitters in lagen corresponderende met de indeling in lagen van het zenuwstelsel in het algemeen, en het losmaken van specifieke neurologische functies, is onbekend in de standaardliteratuur. Maar courant onderzoek (schrijvende 2015) wijst steeds meer in die richting. Hier een voorbeeld (nieuws.leidenuniv.nl, 09-06-2015, uitleg of detail ):
  Het brein gescherpt

Bij het focussen van aandacht spelen de neurotransmitters noradrenaline en acetylcholine een belangrijke rol. Deze vondst van psycholoog Stephen Brown biedt aanknopingspunten voor verder onderzoek naar hoe gerichte aandacht tot stand komt. Promotie 16 juni.

Beter aandacht richten op stimuli
Tot midden jaren ‘90 werd gedacht dat noradrenaline vooral belangrijk was voor slaapritme en waakzaamheid. ...

Een voorbeeld van het toedichten van de neurotranmistters van laag twee aan specifieke neurologische functies.
  Brown vond aanwijzingen dat deze neurotransmitter, die wordt aangemaakt in de hersenen, ook essentieel is bij gerichte aandacht. ‘Hoe actiever de hersendelen die het brein van noradrenaline voorzien, hoe beter je je aandacht kunt richten op belangrijke stimuli waarop je moet reageren. Denk bijvoorbeeld aan een auto die op je afkomt terwijl je oversteekt.’ Brown vond nog een andere stof die bij gerichte aandacht een rol speelt: acetylcholine. ‘Mijn onderzoek laat zien dat je niet kunt zeggen: déze stof reguleert de aandacht. Er zijn veel verschillende stoffen bij betrokken’, aldus Brown.    ...

En andersom, dus: deze stof is bij veel processen betrokken.
    Over de inrichting van het onderzoek:
  Brown deed met proefpersonen een bekende test waarbij ze snel achter elkaar letters te zien krijgen. Plotseling verschijnen met een tussenpose van minder dan een halve seconde twee getallen tussen de letters door. Het opvallende is dat mensen het eerste getal wel waarnemen, hiervoor hebben ze dus ‘gerichte aandacht’, maar het tweede niet. Dit verschijnsel heet de ‘attentional blink.’ Brown: ‘Waarschijnlijk moeten de cellen in hersengebieden waar noradrenaline wordt geproduceerd, herstellen. Ze moeten bijkomen van het opmerken van het eerste getal. Daardoor zien proefpersonen het tweede getal over het hoofd.’
    Om te onderzoeken hoe deze ‘attentional blink’ werkt in de hersenen, maakte Brown de loci coerulei, de hersenkernen die het brein van noradrenaline voorzien, inactiever. Hij deed dit door proefpersonen het medicijn clonidine toe te dienen. ...

De locus coeruleus of loci coerulei of ook wel "blauwe vlek" bevindt zich aan de bovenkant van de hersenstam .
  Vervolgens bekeek hij hun hersenen met een EEG-scan terwijl ze de ‘attentional blink’ test uitvoerden. ‘We zagen pieken waarvan we vermoeden dat ze onder meer het richten van aandacht reflecteren’, aldus de psycholoog. ‘Deze pieken waren kleiner bij de personen die clonidine kregen dan bij degenen met een placebo. Verminderde activiteit van de loci coeruli maakt het dus lastiger om aandacht efficiënt te richten. Dat is een aanwijzing dat noradrenaline de opmerkzaamheid stimuleert.’

Net als zo veel andere zaken, waaronder dus slaapritme en waakzaamheid.
  Aandacht wordt niet alleen gereguleerd door noradrenaline, zegt Brown. In een ander experiment ontdekte hij dat de neurotransmitter acetylcholine ook zorgt voor verbetering van de gerichte aandacht. ‘Hogere cognitieve processen zoals je aandacht ergens op richten zijn een complex verhaal. Ze worden niet gereguleerd door één neurotransmitter. Als je deze processen wilt begrijpen, moet je veel meer kijken naar verschillende neurotransmitters. Je moet het hele systeem bekijken.’

Precies. Zo kan je de aandacht voor één proces verbeteren door de aandacht voor een specifiek proces te stimuleren, én door aandacht voor andere processen te onderdrukken. Of beide.


Naar Neurologie, begrippen , of site home ·.

10 jun.2015