Bronnen bij Cultuur, integratie, afkeer: islamisering

In Nederland zet de secularisering door - of in ieder geval: er is geen duidelijke toename van het oude religieuze leven. Met één enkele uitzondering natuurlijk: de islam (de Volkskrant, 14-03-2008, door Peter Giesen):
  Van het ware geloof is weinig meer over

Is de religie terug? Geen sprake van, zeggen theologen. De nieuwe vormen van spiritualiteit zijn anders dan het traditionele geloof.

Toen Mijn God in 1997 werd uitgeroepen tot thema van de Boekenweek, werd over een 'terugkeer van de religie' gesproken. Na 11 september werd de rol van religie in het publieke debat alleen maar groter. De Amerikaanse socioloog Peter Berger sprak van 'desecularisering'; volgens zijn Duitse collega Jürgen Habermas leven we inmiddels in een 'post-seculiere samenleving'.
    Van een terugkeer van religie is echter geen sprake, zegt Erik Borgman, hoogleraar theologie aan de Universiteit van Tilburg. 'Wat er nu aan religie ontstaat, is iets heel anders dan de religie die verdwenen is'.   ...
    Dit blijkt uit het Handboek Religie in Nederland (uitgeverij Meinema, € 37,50), samengesteld door vooraanstaande theologen, sociologen en antropologen, onder wie Borgman. Het boek werd donderdag gepresenteerd bij de oprichting van een Expertisecentrum Religie en Samenleving, een initiatief van Forum, het instituut voor multiculturele ontwikkeling.
    Godsdienst en samenleving schuren steeds vaker langs elkaar heen, constateert Forum. Mogen vrouwen een hoofddoek dragen in een publieke functie? Dragen islamitische scholen bij aan emancipatie, of juist niet? Hoe verhoudt de vrijheid van godsdienst zich tot de vrijheid van meningsuiting? Wat betekent de scheiding' van kerk en staat precies? En: wat dragen religies bij aan de samenleving, zegt Borgman, en hoe komen zij de samenleving ten goede?
    Over zulke vragen zal het Expertisecentrum zich buigen. Het Handboek Religie is een soort 'nulmeting', die een overzicht geeft van de stand van zaken op religieus gebied. In het christendom zet de secularisering gestaag door.    ...


Tussenstuk:
Islamisering als een vorm van jongerencultuur

Godsdienst wordt te vaak gezien als een statische optelsom van dogma's, zegt theoloog Erik Borgman. In werkelijkheid is een godsdienst een complex en dynamisch geheel dat voortdurend verandert onder invloed van maatschappelijke omstandigheden.
    In het Handboek Religie in Nederland wordt deze gedachte onder meer uitgewerkt voor de islam. De Nederlandse islam is allerminst een monolithisch blok waarin 850 duizend moslims in strak gelid voor Allah optrekken. Veeleer is het een lappendeken van etnische groepen en religieuze richtingen. Binnen deze groep zijn verschillende tendensen waar te nemen. Enerzijds is er sprake van secularisatie. Volgens een Gronings onderzoek kunnen slechts 210 duizend moslims als praktiserende moskeebezoekers worden gekenschetst. Onder deze groep zijn ouderen, werklozen, arbeidsongeschikten en lager opgeleiden oververtegenwoordigd.
    Dat is echter niet het hele verhaal. volgens een bijdrage van de Groningse cultureel antropoloog Marjo Buitelaar vindt buiten de moskeeën onder jonge Marokkanen juist een opmerkelijke islamisering plaats.
   Zij beginnen hun mails met salam, discussiëren op internet over de vraag wat halal en haram is, en gebruiken alcoholvrije parfums uit Saoedi-Arabië.
    De nadruk op eigen identiteit is een klassiek onderdeel van immigratie, aldus Buitelaar. Vooral in samenlevingen waar migranten weinig aanzien genieten, zijn zij geneigd hun lage status te compenseren door morele superioriteit te claimen. Het is ook aantrekkelijker om lid te zijn van de wereldgemeenschap der moslims, de oemma, dan onder aan de Nederlandse samenleving te bungelen.
    Daarnaast ziet Buitelaar de islamisering als een vorm van jongerencultuur. Zij vergelijkt de hoofddoekmode onder moslimmeisjes met de afrokapsels van de zwarte Amerikanen en Europeanen in de jaren zeventig: I'm Muslim and I'm proud.
    Net als linkse jongeren uit de jaren zestig en zeventig zetten zij zich af tegen hun ouders, die zij een verwaterd geloof en een onderdanige houding verwijten.
    Deze islamisering kan ontsporen, maar hoeft niet tot gewelddadige radicalisering te leiden, aldus cultureel antropoloog Buitelaar.

Het draait hier natuurlijk allemaal om dat tussenstuk. Het is maatschappijtechnisch redelijk onbelangrijk dat Nederland seculierder wordt - de invloed van godsdienst was sowieso al redelijk klein geworden.
   Iets anders is het met de islam, die veel meer maatschappelijke aspiraties heeft. Daarover is het tussentuk helder: de moslim wordt steeds fanatieker. Dat er talloze stromingen bestaan binnen de islam is een volstrekt open deur - die zijn er ook binnen het christendom, en binnen elke sociologische groep. Dat deze opmerking gemaakt wordt, wijst op een voorinstelling van de auteur tot vergoelijking.
    Des te harder kunnen we het overige interpreteren: 'kan ontsporen' kunnen we rustig vertalen in "heeft een sterke kans op ontsporing".

Dit is hoe de Nederlanders deze ontwikkeling zien (Quest, dec. 2008):
  Niet te geloven
 ...
Welke religie is volgens jou over 50 jaar het grootst in Nederland?
  
  Islam 41%
  Christendom 36%
  Anders 5%
  Weet ik niet 18%

Lageropgeleiden zien de toekomst anders dan hogeropgeleiden. Van de eerste groep (mensen met basisschool, lbo, mavo, of vmbo als hoogst genoten opleiding), denkt 45 procent dat de islam over 50 jaar het grootst is. Bij de hogeropgeleiden (hbo of universiteit) is dat 31 procent.

Niet vermeld is hoe de mensen hier over denken - maar dat laat zich goed raden.

Nog een bevestiging van mensen die het kunnen weten (de Volkskrant, 27-11-2008, van correspondent Greta Riemersma):
  Marokko verbaasd over zijn radicale migranten

In de Marokkaanse krant Al Massae staat een cartoon over de imams uit Europa die onlangs afreisden naar Marokko. ‘Jullie zijn niet alleen imams’, zegt een instructeur tegen hen. ‘Jullie zijn ook de ogen van Marokko. Als je iemand ziet met een baard die fanatiek aan het worden is, alarmeer ons.’   ...
    Tot dusver klopt de cartoon. Maar nu de clou. Hoe zien deze imams eruit? Ze hebben zelf allemaal baarden – en volgens veel Marokkanen in Marokko klopt dat ook. In hun visie komen radicale moslims juist uit landen als Nederland. ‘Deze mensen zijn nog extremer dan in Saoedi-Arabië’, zei onlangs hoofdredacteur Taoufik Bouachrine van Al Massae.   ...
    Hoe dan ook, Marokkanen in Marokko verbazen zich over het gedrag van hun migranten. Tijdens vakanties verwachten ze hen terug in mooie kleren. Maar in plaats daarvan komen uit Europa baardmannen en gesluierde vrouwen die hun de les gaan lezen.
    ‘Bij Europa denk je aan beschaving’, zegt Mostafa Abkari, hoofdredacteur van de krant Le Maroc. ‘Maar deze mensen zijn radicaler in het geloof dan in Marokko. Ik snap het niet. Er is daar geen armoede.’

En dat doen ze omdat ze zich tegen de cultuur waar ze verblijven willen afzetten


Naar Cultuur, integratie, afkeer , of site home .

23 nov.2008