Bronnen bij Cultuur, integratie, islam: evolutie en zelfbeeld

Het geschrevene over hoe de moslim zich zou voelen bij een tentoonstelling waar de evolutie ter sprake kwam, was gebaseerd op een inschatting. De accuratesse ervan kunt u nu zelf beoordelen (de Volkskrant, 14-02-2009, column door Yasmine Allas):
  Troost je jongen: ze zouden er allemaal zo uit willen zien als jij ooit

Hoewel de zon afgelopen zondag scheen en er dus niets op tegen was om een frisse bos- of duinwandeling te maken, had een grote groep mensen, onder wie ikzelf, ervoor gekozen om de tentoonstelling De exotische mens in het oudste museum van Nederland, het Teylers Museum in Haarlem, te bezoeken. ...
    Bij binnenkomst van de expositieruimte stuitte ik direct op een wand waaraan een kleine honderd 'levende maskers, afgegoten tijdens antropologische expedities (1920)' waren opgehangen.
    De Somaliërs onder hen herkende ik meteen; licht open hangende, door volle lippen omsloten monden, hoog voorhoofd en dik, maar niet kroezig krulhaar.
    Ik knikte mijn gipsen landgenoten bemoedigend toe, want ik begreep dat ze de komende maanden nog veelvuldig aangestaard zouden worden en nog talloze opmerkingen over hun uiterlijk in stilzwijgen over zich heen zouden moeten laten gaan, maar tegelijkertijd vroeg ik me af wie de mensen waren geweest die de tijdgenoten van mijn grootouders zover hadden weten te krijgen om afgietsels van hun gezicht te laten maken en natuurlijk waarom zij dat hadden gedaan.
    De antwoorden lieten niet lang op zich wachten en ik moet zeggen, er bekroop mij, hoe langer ik rondkeek en hoe meer toelichting ik las, een toenemend gevoel van onbehagen. Amusementswaarde voor het gewone volk, bewijsvorming voor stellingen van geleerden die zochten naar de Missing Link, naar het geen mens-geen aap wezen.   ...
    Arme twintig landgenoten, die nog in 1929 twaalf dagen op de Groningse Ossenmarkt de hoofdattractie van een circus vormden, geafficheerd als het mystieke, vrome volk uit Abessynië dat zijn krijgsspelen aan het volk vertoont.
    En dan de craniometrie, de wetenschap van het schedelmeten. Vier doodshoofden naast elkaar, de orang oetan links, de Westerling rechts, daar tussen de Aziaat en de Afrikaan. Hoe dichter de hoek tussen aangezicht en herseninhoud de volmaakte haaksheid benaderde, hoe intelligenter de persoon. De winkelhaak van de timmerman was hiervoor het aangewezen stuk gereedschap.
    De mens heeft het allemaal lang geloofd en daar lang naar gehandeld. Verschil moest er wezen en daar maalde je niet om als de wetenschap haar fiat had gegeven .
    Het ongemakkelijke gevoel maakte plaats voor chagrijn, ja zelfs ergernis, zeker toen ik een meisje van rond de 8 hard door de zaal hoorde roepen: 'Kijk mam, het gezicht van een neger in een flesje water.'
    Ik liep om een groep mensen heen bij een scherm waarop 'Groeten uit de rimboe' werd vertoond en spoedde me terug naar mijn gipsen landgenoten.
    'Dag Abdi', zei ik tegen de jongeman die links hing, 'welk kunstje heb jij moeten doen? En waar heb je moeten optreden, hoe zag je publiek eruit en hebben ze moeten lachen om je en hebben ze wel voor je geklapt?'
    Hoewel zijn mond licht geopend was, zodat een scheef gegroeide voortand zichtbaar werd, bleef Abdi zwijgen. Onder zijn geloken ogen hield hij zijn geschiedenis verborgen.
    In een tel had ik me op het kastje gehesen dat voor de wand stond, scande de omgeving op de aanwezigheid van suppoosten en drukte een kus op zijn mooie lippen.
    'Troost je jongen, ze zouden hier allemaal willen dat ze eruit zouden zien zoals jij er ooit uit zag; een fortuin hebben ze ervoor over. Dag lieverd, ik moet nu gaan.'

De referenties naar de missing link en het schedelmeten zeggen genoeg. Natuurlijk wordt dit vanuit deze gezichtshoek slechts gezien als een geloof - net als de gehele evolutie natuurlijk slechts een geloof is, als de haaksheid van je schedel minder is dan die van een deel van de rest van de mensheid. Dat heeft namelijk niks met de ontwikkeling van de menselijke herseninhoud te maken, maar is gewoon een willekeurig verschijnsel wat nergens iets over zegt.
   Dit dan allemaal uit de mond van iemand die het volgende stukje produceerde (de Volkskrant, 08-11-2008, column door Yasmine Allas):
  Kijk goed naar zijn profiel, doet hij je niet aan onze vader denken?

Dankzij Obama zijn mijn jongste broertje en ik dichter bij elkaar gekomen.
    Voor het eerst in ons leven hebben wij uren achter elkaar door de telefoon gesproken over politiek en over de toekomst. Hij woont in Amerika. Het begon zo'n anderhalf jaar geleden toen hij mij op een nacht uit bed belde.
    'Ik bel jou omdat jij de oudste bent en misschien ...' ...
    'Google Barack Hussein Obama eens. Afbeeldingen.'
    'O ja, die kandidaat voor de Democraten', riep ik. letter voor letter typte ik de naam in.
    'En? Kijk eens goed, wat valt je op?'
    Aantrekkelijke man, verzorgd uiterlijk, intelligente uitstraling', antwoordde ik.
    'Aan wie doet hij je denken? Kijk goed naar zijn profiel, doet hij je niet aan onze vader denken?' vroeg hij voor ik kon antwoorden.
    Ineens was ik klaar wakker. Ik bracht mijn gezicht dichter bij het scherm, zodat ik Barack Hussein Obama recht in de ogen kon kijken.
    'Maar je hebt onze vader nooit gekend, moeder was drie maanden zwanger van jou toen hij uit ons leven verdween', zei ik voorzichtig.
    'Toen ik hem voor het eerst zag moest ik meteen aan die zwart-witfoto van vader denken', zei hij.
    'Omdat zijn vader uit Oost-Afrika komt, is dat het?'
    'Ik zie voor het eerst een man die dezelfde kaaklijn heeft als onze vader op die foto, een man die dezelfde langgerekte, slanke nek heeft. Zijn blik geeft me het gevoel dat het goed komt. Zijn woorden hebben me zelfs zo geïnspireerd dat ik heb besloten om te gaan studeren. Ik wil in zijn voetsporen treden.'    ...
    Toen hij mij de avond daarna inderdaad terugbelde, was ik beter voorbereid.
    'Het heeft met de kleur van hun lippen te maken', zei ik meteen.
    Hij moest lachen.
    'Ze hebben allebei donkere lippen, alsof ze met donkerbruine lippenstift zijn gestift, vind je niet?'
    'Dat kan niet, want Obama heeft een blanke moeder', reageerde hij.
    'Dat maakt niet uit, hij draagt Oost-Afrikaans bloed. Dat is sterker, dominanter, zegt men. Bovendien, als jij vindt dat Obama op onze vader lijkt, dan is dat zo. ...

"Het is bijna een soort Ariër-verklaring." schreef deze redactie spontaan op het knipsel.
    Maar hier blijkt de wetenschap van de craniologie dus helemaal geen bezwaar te zijn - of slechts een geloof. Men bedrijft het hier zelfs met graagte, want het leidt tot een positieve vergelijking.
    De bezwaren in het eerste artikel liggen dus helemaal niet bij de craniologie, en die andere lelijke zaken. Ze liggen bij wat iedereen kan zien: de vooruitgang in het proces der evolutie, en dat die vooruitgang niet overal even hard heeft gelopen.
   En om nog een laatste misverstand uit Allas' wereld te helpen: het idee dat iedereen er uit zou willen zien als deze Somaliërs, lijkt sterk overdreven:

Barbaren.
    En dat zien ze zlef natuurlijk ook wel als ze in de stad lopen.
    Vandaar die afkeer en haat.


Naar Cultuur, integratie, islam ,of site home .

14 feb.2009