Bronnen bij Netwerken: Engeland

Het archetypische (West-Europese) land van de besloten netwerken is Engeland, mede vanwege zijn klassenmentaliteit. Hele bibliotheken en talloze televisieseries, drama en comedy, zijn gebaseerd op het klassensysteem en hun netwerken. Onderstaand een voorbeeld over een van haar klassieke instituten:

Uit: De Volkskrant, 30-06-2006, door Peter de Waard

Broedplaats van verknipten en een nieuwe herenklasse

De meeste topbanen in Engeland – in de journalistiek, de rechtspraak en in de politiek – gaan nog altijd naar degenen die een privé-opleiding hebben genoten, bleek deze maand uit onderzoek. Hoewel slechts 7 procent van de Engelsen zo’n opleiding volgt, worden veel hooggekwalificeerde en goedbetaalde beroepsgroepen door oud-leerlingen van privéscholen gedomineerd.
    In hun streven naar een meritocratisch Groot-Brittannië zouden Tony Blair en zijn Labourpartij de privéscholen eigenlijk moeten afschaffen, zoals Labour in de jaren zestig en zeventig nog wilde. Maar de public schools bestaan nog steeds. Eton, de vaandeldrager van het systeem, is zelfs weer trendy geworden. Prins Charles stuurde zijn beide zonen naar deze school. En de huidige Tory-leider en mogelijk toekomstige Brits premier David Cameron is een Eton-boy.
    Het is niet alleen de oude aristocratie die hier haar old boys network koestert. Ook de nouveaux riches – van ex-Rolling Stone Bill Wyman tot de Russische schrijver Alexander Solzjenitsyn – sturen hun kinderen naar deze elitaire school. Ouders staan in de rij om 23 duizend pond per schooljaar te betalen voor een van de 1290 plekken op Eton.   ...
    Fraser beschrijft onder meer de arrogantie van de leerlingen. Etonians verlaten de school als verknipte persoonlijkheden. ‘De schooldagen waren hun gelukkigste jaren. Niets daarna kan dat evenaren – zelfs geen vrouwen.’ Homoseksuele relaties komen vaak op de school voor. Zo vaak dat de eerste opmerking van een old-Etonian tegenover een medeleerling veelal is: ‘Heb ik ook met jou geslapen?’
    Veel old-Etonians gaan aan de school ten onder. Zij zijn niet in staat een normale seksuele relatie te beginnen, raken aan de drank of gefrustreerd omdat ze niet aan het verwachtingspatroon van de buitenwereld kunnen voldoen.
    Eton is wel veranderd. ... Maar het is nog steeds een jongensschool, een school voor de geprivilegieerden, een school die geobsedeerd is door zijn eigen regels en status als broedplaats van een nieuwe klasse van gentlemen die de mooie baantjes mogen hebben.

Red.: Gedurende langere tijd is dit onderwerp niet in de aandacht gekomen. Maar de werkelijkheid is onveranderd:

Uit: De Volkskrant, 07-04-2011, van correspondent Gert-Jan van Teeffelen

Britse vriendjespolitiek bij stages onder vuur

Het is het zoveelste actieplan tegen de sociale ongelijkheid in Groot-Brittannië. Want nog altijd liggen de kansen van een Brit vaak al bij de geboorte vast. Wie rijk is of de juiste vrienden heeft, schopt het ver; de rest heeft het nakijken.
    Maar de coalitie van Conservatieven en Liberaal Democraten - gedomineerd door kostschooltypes en miljonairs - doet nu een nieuwe poging. Het idee: maak stageplekken, die vaak de cruciale eerste stap op de arbeidsmarkt betekenen, beter toegankelijk voor lagere sociale klassen.
    'Te lang zijn stageplekken het terrein geweest van mensen met de grootste ellebogen of de beste connecties. Kansen dienen gebaseerd te zijn op kunde en ambitie, niet op wie je vaders vrienden zijn', zei vicepremier Nick Clegg, die prompt moest toegeven dat ook hij zijn eerste stage aan zijn vader (een topbankier) te danken had.    ...
    Uit onderzoek blijkt dat de Britse klassenkloof alleen maar groeit. Anders dan in Nederland of Duitsland is het inkomen van ouders sterk bepalend voor het succes van kinderen. ...

Red.: De aloude toestand in Engeland. Waarvan men zegt dat men er nu iets aan wil doen:

Bij Britse ministeries moeten onderhands vergeven stages volgend jaar tot het verleden behoren. Om kandidaten aan te trekken uit alle lagen van de bevolking, zal voortaan in alle openheid worden geadverteerd.

Dat zal niet helpen, gezien de vorm van het Engelse selectiesysteem - zoals al decennia bekend uit het boek Parkinson's Law van de econoom C. Northcote Parkinson, stammende van 1958, dus van voor alle hypes over management en besturen. Het relevante hoofdstuk heet The Short List, de Engelse algemenere term voor die kleine groep kandidaten die in de laatste stap van een procedure van selectie wordt toegelaten:

A problem constantly before the modem administration whether in government or business, is that of personnel selection. ...
Past methods, not entirely discussed, fall into two main categories, the British and the Chinese. Both deserve careful consideration, if only for the reason that they were obviously more successful than any method now considered fashionable. The British method (old pattern) depended upon an interview in which the candidate had to establish his identity. He would be confronted by elderly gentlemen seated round a mahogany table who would presently ask him his name. Let us suppose that the candidate replied 'John Seymour.' One of the gentlemen would then say, 'Any relation of the Duke of Somerset?' To this the candidate would say, quite possibly, 'No, sir.' Then another gentleman would say, 'Perhaps you are related in that case, to the Bishop of Watminster?' If he said 'No, sir' again, a third would ask in despair, 'To whom then are you related?' In the event of the candidate's saying, 'Well, my father is a fishmonger in Cheapside,' the interview was virtually over. The members of the Board would exchange significant glances, one would press a bell and another tell the footman, 'Throw this person out.' One name could be crossed off the list without further discussion. Supposing the next candidate was Henry Molyneux and a nephew of the Earl of Sefton, his chances remained fair up to the moment when George Howard arrived and proved to be a grandson of the Duke of Norfolk. The Board encountered no serious difficulty until they had to compare the claims of the third son of a baronet with the second but illegitimate son of a viscount. Even then they could refer to a Book of Precedence. So their choice was made and often with the best results.

Hier is het "netwerk" volop aan het werk. "Vriendjespolitiek" is wel de meest gunstige omschrijving ervan. Regelrechte corruptie, zij het wettelijk toegestaan, is veel dichter bij de waarheid. En alle zaken die iets te maken hebben met capaciteiten en geschiktheid komen hier niet eens om de hoek kijken - voor wat praktijkvoorbeelden van de waarde van het netwerkmodel, zie hier

. En in deze moderne tijd is deze toestand nauwelijks beter geworden, hetgeen Parkinson beschrijft als de "Engelse methode, nieuwe versie":

The British method (new pattern) was evolved in the late nineteenth century as something more suitable for a democratic country. The Selection Committee would ask briskly, 'What school were you at?' and would be told Harrow, Haileybury, or Rugby, as the case might be. 'What games do you play?' would be the next and invariable question. A promising candidate would reply, 'I have played tennis for England, cricket for Yorkshire, rugby for the Harlequins, and fives for Winchester.' The next question would then be 'Do you play polo?' - just to prevent the candidate's thinking too highly of himself. Even without playing polo, however, he was evidently worth serious consideration. Little time, by contrast. was wasted on the man who admitted to - having been educated at Wiggleworth. 'Where?' the chairman would ask in astonishment, and 'Where's that?' after the name had been repeated. 'Oh. in Lancashire!' he would say at last. Just for a matter of form, some member might ask, 'What games do you play?' But the reply 'Table tennis for Wigan, cycling for Blackpool, and snooker for Wiggleworth' would finally delete his name from the list. There might even be some muttered comment upon people who deliberately wasted the committee's time. Here again was a method which produced good results.

Open procedures voor stages zullen dus niet helpen, als het soort mensen dat selecteert niet verandert - en dat is hoogst onwaarschijnlijk.
En er is nog een tweede factor die sociale mobiliteit sterk tegenhoudt:

Anders dan in Nederland of Duitsland is het inkomen van ouders sterk bepalend voor het succes van kinderen. Wie het kan betalen, stuurt ze naar een privé-instelling, in plaats van naar de, niet zelden beroerde, staatsscholen.
Hierdoor is een soort onderwijskundige apartheid ontstaan. Slechts 7 procent van de Britse leerlingen gaat naar privéscholen, waar lesgeld tot 35 duizend euro per jaar geen uitzondering is. Deze kleine, maar rijke groep bemachtigt echter de beste banen.
Zo ging liefst 70 procent van de hoge Britse rechters naar een 'independent school', net als ruim de helft van de topbestuurders van beursgenoteerde bedrijven. Hetzelfde geldt voor de artsen en de journalisten in Groot-Brittannië.

Een individueel voorbeeld:

Uit: De Volkskrant, 20-10-2010, door Gert-Jan van Teeffelen

Groot-Brittannië | Regering presenteert van de zwaarste bezuinigingen sinds WO II

Profiel | George Osborne, Britse minister van financiën

De ‘Boy George’ van Oxford komt langs met de zeis

De man die in verkiezingstijd uit de schijnwerpers werd gehouden zal na vandaag nog minder geliefd zijn.

Tussentitels: Zijn lachje wordt als zelfgenoegzaam ervaren, zijn schelle stem doet de rest
Hij was rijk genoeg voor het elitairste dispuut, maar net iets te nouveau riche

De meest gehate man van Groot-Brittannië. Vanaf vandaag is George Osborne – hij presenteert het zwaarste bezuinigingspakket uit de naoorlogse Britse geschiedenis – topkandidaat. Of het de jonge minister van Financiën kan schelen is iets anders; hij heeft een dikke huid.   ...
    ... Osborne stamt uit de protestantse Anglo-Ierse landadel – de laagste regionen der aristocratie, maar met traditie. Zodra zijn vader overlijdt, wordt Osborne de 18de baronet van Ballintaylor. De titel werd in 1629 aan de eerste Osborne toegekend, lees: verkocht. De Engelse koning kon anders de soldaten niet betalen die de Ieren onder de duim moesten houden.
    Niet dat de jongste Osborne (getrouwd, twee kinderen) hiermee bezig is. ‘Ik weet niet eens wie hem kreeg’, zei hij over zijn verre voorvader. ‘Ik vermoed in ruil voor geld. Sommige dingen veranderen nooit; je inlikken bij de regering, en je krijgt een titel.’ Niet lang daarna kwam Tony Blair in opspraak omdat hij zakenlieden Lord wilde maken in ruil voor leningen.
    Toen Osborne moderne geschiedenis ging studeren in Oxford, was hij rijk genoeg om toegelaten te worden tot het elitairste dispuut, de Bullingdon Club. Cameron en Boris Johnson (burgemeester van Londen) waren eveneens lid van het beruchte genootschap, bekend vanwege zijn rokkostuums, zuipfestijnen en het vernielen van restaurants.
    Osborne was een geliefd mikpunt, aangezien hij iets te nouveau riche was. Zijn vader had zijn fortuin immers zelf verdiend met behangpapier en decoratiestoffen. De firma Osborne & Little – George is aandeelhouder – richtte ooit het Witte Huis in voor de Clintons.
    In deze ultrasnobistische Oxfordkringen maakte dit Osborne tot ‘gordijnenboer’, terwijl hij tevens bekend stond als ‘knor’ aangezien hij naar de verkeerde middelbare school was geweest. Hij ging als stadsjongen naar St. Paul’s, een van de beste privéscholen van Londen, die echter minder chique is dan Eton of Harrow, waar de rijkste en slimste jongens uit de Engelse shires naartoe gaan.
    Het was het allemaal waard; Oxford leverde gouden contacten op.

Red.: Deze verzameling is vernoemd naar Engeland, maar tot nader order zullen we er ook bronnen vanuit andere buitenlanden plaatsen. Te beginnen met Frankrijk:

Uit: De Volkskrant, 21-05-2011, door Ariejan Korteweg

Reportage | De zaak-Dominique Strauss-Kahn

DSK kan het nooit hebben gedaan

De Fransen reageren vooral met ongeloof op de arrestatie van Dominique Strauss-Kahn. Ok, hij was een 'verleider', dat wisten ze, maar deze barbaarse behandeling verdient hij niet. 'Dit is een set-up'

Tussentitel: Ongeschoren, wallen onder de ogen. Hier wordt een uitgerangeerde maffiabaas gepresenteerd

'Een briljant man als hij laat zich niet zo gaan. Dit is een set-up', vermoedt de belastingadviseur, die een tijdje in Amerika woonde. 'Ik geloof dat hier meer achter zit', oppert de krantenverkoper voorzichtig. Ook bij de schoolpoort gaan de gesprekken al dagen over niets anders. En iedereen heeft dezelfde gedachten: hij is er ingeluisd.
    De affaire DSK is in Frankrijk als een driedubbele dreun aangekomen. ...
    Dat er een verschil is in seksuele moraal tussen beide landen, daarop zinspeelt ook de Amerikaanse procureur als hij in zijn aanklacht naar de strafzaak tegen Roman Polanski verwijst. Vooral door toedoen van Frankrijk is de in Amerika van kindermisbruik verdachte regisseur weer op vrije voeten. ...
    Franse politici die het voor Polanski opnamen, verwezen vaak naar diens belang voor de filmkunst: een zo voortreffelijk regisseur moet met meer respect worden behandeld. Het is een argument dat in Amerika verbazing zou wekken; voor de wet is immers iedereen gelijk.
    Ook in Frankrijk is dat zo, althans formeel. Toch spelen positie en status wel degelijk een rol. Er is een sterk ontwikkelde bestuurlijke elite. Vooraanstaande politici, juristen, bankiers en ondernemers hebben vaak dezelfde staatsscholen bezocht; ze kennen elkaar uit hun jeugd en van informele circuits. Het wemelt van de dubbelbanen en nevenfuncties. Die vertroebeling strekt zich uit tot de rechterlijke macht. Kijk maar hoe veel moeite het kost ex-president Chirac voor de rechter te krijgen, omdat hij als burgemeester van Parijs partijmedewerkers uit de gemeentekas zou hebben betaald.
    Strauss-Kahn behoort in alle opzichten tot die bestuurlijke bovenlaag. ...

Red.: Een bestuurlijke bovenlaag die, net als in Engeland en in ietwat mindere mate Nederland, stinkt van het nepotisme en de bijbehorende vormen van corruptie. En diverse nog ergere uitwassen ... De tussentitel luidde, citerend uit het artikel:

Ongeschoren, wallen onder de ogen. Hier wordt een uitgerangeerde maffiabaas gepresenteerd

een behoorlijk accurate weergave van de werkelijkheid.
Een bevestiging vanuit het Franse publiek:

Uit: De Volkskrant, 21-05-2011, van correspondent Ariejan Korteweg

Reportage | De affaire-DSK houdt de Parijzenaars bezig

Het gesprek van de dag gaat over Strauss-Kahn

Tussentitel: 'In Frankrijk zou DSK voordeel hebben van zijn positie'

... Even verderop, bij lunchzaak Deli, zitten Yvon Cognard (25 ) en Alexandre Monteiro (28) aan de koffie. Ook voor hen is DSK al een week het gesprek van de dag. 'Ik hou er het gevoel aan over dat de Amerikaanse rechtspraak eerlijker is als het om een machtige persoon gaat', zegt Yvon. 'Strauss-Kahn is niet zo maar iemand. In Frankrijk zou hij voordeel hebben van zijn positie. Ze zouden voor zijn situatie een oplossing vinden. Hooggeplaatsen gaan hier vaak door de mazen van het net. In de VS wil de rechter juist laten zien dat hij niet met zich laat sollen.' ...
Guillaume heeft weinig met politiek. 'Het is een gesloten wereld. Ik heb het gevoel dat ze elkaar altijd de hand boven het hoofd houden. ...

Red.: En tenslotte nog de de ongezouten opinie van een externe waarnemer van binenuit:

Uit: De Volkskrant, 20-05-2011, door Stephen Clarke

Franse elite koestert onaantastbaarheid

Velen in Parijs zien Dominique Strauss-Kahn als het ware slachtoffer, en niet het getraumatiseerde kamermeisje dat hij zou hebben aangerand.

De auteur is een Brit die woont in Parijs. Hij schreef 1000 Years of Annoying the French. Hij weet wel wat er zou zijn gebeurd als Dominique Strauss-Kahn zich in Parijs had vergrepen aan een kamermeisje: weinig.

Sinds zondag, toen IMF-baas Dominique Strauss-Kahn in New York werd gearresteerd op verdenking van een zedenmisdrijf, hebben Franse politici luidkeels hun afkeer beleden van zijn 'gewelddadige' behandeling door het Amerikaanse strafrechtsysteem. Het moet ook schokkend voor hen zijn: de aanblik van een topfiguur van het Franse establishment die wordt behandeld als een gewone misdadiger, is ongeveer even zeldzaam als een foto van de koningin van Engeland in bikini.
    Ze uiten echter niet alleen hun bezorgdheid over een gewaardeerde collega. Velen denken ook: 'Voor hetzelfde geld zou ik de klos zijn geweest, ware het niet dat ik in Frankrijk woon en niet in Amerika.'
    De Fransen denken dan wel dat ze een revolutie hebben gehad, maar in feite hebben ze gewoon een nieuwe en nog machtigere elite gekregen. Die elite acht zichzelf zo onmisbaar bij het regeren van het land dat een poging om een van hen uit het zadel te wippen gelijkstaat aan dreigen met het afschieten van een gelauwerd renpaard omdat het aan je gazon knaagt. Je wordt geacht je mond te houden en het paard rustig te laten knibbelen.
    Daarom ziet het Franse establishment de heer Strauss-Kahn als het slachtoffer, en niet het getraumatiseerde kamermeisje dat hij volgens de politie heeft aangerand. In Parijs zou een dergelijk voorval nooit openbaar zijn gemaakt. Ze zouden de vrouw discreet hebben gevraagd of dit het nu echt waard was om haar baan en verblijfsvergunning te riskeren. Het was immers haar woord tegen het zijne en laten we eerlijk zijn, wie zou er eerder geloofd worden? De gevatte, beroemde man met invloedrijke vrienden, of iemand die niets voorstelt?
    Franse politici staan bekend als serieverleiders, en meestal doet niemand daar moeilijk over....
    Het gevaar is echter dat hun reputatie van 'chaud lapins' (hete konijnen) hun een gevoel van onaantastbaarheid kan geven. Van denken dat iedereen voor je charmes bezwijkt omdat je machtig en beroemd bent, naar ervan uitgaan dat iedereen die zich verzet, onredelijk doet, is maar een kleine stap. Vanuit die logica is het jezelf opdringen aan een onwillige partner niets meer dan haar te doen inzien dat ze zich bij het onvermijdelijke moet neerleggen. Het is allemaal erg Lodewijk XIV.
    Het is ook maar een kleine stap van denken dat je seksueel onaantastbaar bent, naar denken dat je dat juridisch ook bent.
    In 2004 werd voormalig premier Alain Juppé veroordeeld wegens corruptie. Hij werd veroordeeld tot een gevangenisstraf van anderhalf jaar en mocht tien jaar lang geen openbaar ambt bekleden omdat hij, in de woorden van de rechter, 'het vertrouwen van het volk had beschaamd'. Hij ging echter in beroep en nu is hij minister van Buitenlandse Zaken en vertegenwoordigt hij Frankrijk op het wereldtoneel.
    Jacques Chirac was bij datzelfde schandaal betrokken, maar genoot tot 2007 presidentiële onschendbaarheid. Sindsdien zijn alle pogingen om hem voor het gerecht te brengen gestrand en wordt de hele kwestie tegenwoordig afgedaan als een doorlopende klucht.    ...

Red.: Nog een kleine illustratie van de moraliteit van dit soort groepen:

Uit: De Volkskrant, 12-07-2011, door Patrick van IJzendoorn

Profiel | Rebekah Brooks, hoofd News International, en koningin van het afluisteren

Machtige Brooks heeft upper class in haar greep

Rebekah Brooks ... Deze opvallende verschijning is de laatste dagen centraal komen te staan in het afluister- en omkoopschandaal dat een einde heeft gemaakt aan het schandaalblad News of the World.   ...
    In 2009 stelde Murdoch haar aan als hoofd van News International. Voor de ambitieuze Brooks leek de journalistiek vooral een manier om zich te mengen met de The Great and the Good. Ze was kind aan huis in Downing Street en kreeg uitnodigingen voor koninklijke huwelijken. Haar tweede huwelijk met Charlie Brooks, een paardentrainer, was een society-event. David Cameron probeerde aanvankelijk afstand te houden tot Brooks, maar na sombere opiniepeilingen werd hij overgehaald banden aan te knopen. Hij raakte bevriend met Brooks, die op nog geen mijl afstand woont in Chipping Norton, Oxfordshire. Soms gaan ze samen paardrijden in de omgeving waarin Carroll zijn Alice-verhalen bedacht.
    Brooks is de spil van de Chipping Norton-set, volgens journalist Peter Oborne, ‘een incestueuze verzameling louche, stinkend rijke,machtsbeluste en immorele Londenaren’. Niet alleen Conservatieve ministers maken deel uit van Brooks’ chippingdales, buurtgenoot Jeremy Clarkson, die zelf columns schrijft in Murdochs bladen ...
    ... Cameron is voorzichtiger. De premier heeft Brooks aangeraden om op te stappen, maar wil haar, beducht voor haar wraakgevoelens, niet te veel afvallen. Tijdens alle diners in Chipping Norton is wellicht teveel besproken dat het daglicht niet kan verdragen.

Red.:   De ranzige stank van een corrupte elite.
    En hier is de basis ervan in Enegland:

Uit: De Volkskrant, 30-08-2014, door Patrick van IJzendoorn

Een criminele verspilling van talent

Groot-Brittannië wordt gerund door alumni van Oxford en Cambridge. Het lijkt de maffia wel, mopperen critici.

Met stijgende verbazing hoorde Tony Blair eens het levensverhaal van zijn minister van Binnenlandse Zaken Alan Johnson aan. De sociaal-democratische bewindsman vertelde te zijn opgegroeid in de (toen nog) ruige straten van Notting Hill, te hebben gewerkt als postbode en via de vakbond te zijn opgeklommen tot prominent dienaar van de kroon. 'Gosh,' reageerde een verbaasde premier, een ex-kostschooljongen en Oxford-alumnus, 'je komt écht uit de arbeidersklasse.'
    Het is een veelzeggende anekdote. Binnen het Britse establishment zijn mensen met een 'gewone' achtergrond ruim ondervertegenwoordigd, zelfs in de progressieve Labour Partij. Dat een old boys network het Verenigd Koninkrijk bestuurt is deze week eens te meer gebleken bij de publicatie van het rapport Elitist Britain? Of het nu gaat om legerkazernes, gerechtshoven, krantenredacties of de rugbykleedkamers: overal zit het vol met alumni van privéscholen en Oxbridge (een samentreking van Oxford en Cambridge). 'Een knusse, elitaire club', zei de rapporteur, oud-minister Alan Milburn.
    De cijfers spreken voor zich. Waar slechts 7 procent van de Britse bevolking naar een particuliere school is geweest, ligt dat percentage veel hoger bij rechters (71 procent) en topambtenaren (55 procent). Een derde van het kabinet komt van public schools (misleidende term!) als Eton, Westminster en Harrow, alsmede de helft van de dagbladcolumnisten, van links tot rechts. Wat Oxbridge betreft, geldt iets soortgelijks. Een kwart van de kamerleden bezit een bul van Oxford of Cambridge. Bij gewone stervelingen ligt dat rond de 1 procent.    ...

Red.:    En er niets aan doen:

Nieuw is dit niet. Begin jaren zestig beschreef Anthony Sampson de geprivilegieerde anatomie van de Britse gevestigde orde, iets dat Jeremy Paxman dertig jaar later overdeed in Friends in high places: who runs Britain?
Waar de auteurs hoofdschuddend keken naar de dominantie van Oxbridge, hopend dat het ooit vanzelf zou veranderen, opende Walter Ellis in 1995 de aanval in The Oxbridge Conspiracy. De journalist vergeleek het zelfs met de greep van de maffia in Italië. 'De situatie is niet alleen oneerlijk, maar ook een criminele verspilling van talent', schreef hij.

En er niets aan te doen, omdat natuurlijk onmogelijk zonder een soort revolutie, want deze mensen heersen. In beelden is het nog erger:

Alleen een soort revolutie kan hieraan een eind maken

Naar Houding top V , Sociologie lijst , Sociologie overzicht , of site home .