Misdaad en maatschappij-inrichting

Het spreekt bijna vanzelf dat voor maatschappijen op nationale of globale schaal soortgelijke relaties bestaan. Maar daar komen nog een paar relaties bij, die meer omstreden zijn: hoe kapitalistische de maatschappij, hoe meer misdaad, en hoe meer vrijheid, hoe meer misdaad.

Tegen de eerste uitspraak, geformuleerd als boven, zullen velen bezwaren hebben, omdat hij in tegenspraak is met wat algemeen beschouwd wordt als een grotere waarheid: het kapitalisme is in alle opzichten beter dan het communisme. Maar deze bezwaren worden weerlegd door de werkelijkheid van de praktijk bij de overgang van de van communisme naar kapitalisme in de voormalige Oostbloklanden. Zonder uitzondering is de hoeveelheid sinds die overgang explosief toegenomen, ongeveer in dezelfde mate als de verschillende landen meer kapitalistisch zijn geworden. Een ander praktijkvoorbeeld vindt men op de Caribische eilanden. Het land met veruit de minste misdaad is Cuba, het communistische land. En dit geval kan ook los van verschillen in rijkdom gezien worden, want Haïti is armer dan Cuba, en heeft toch veel meer misdaad.

De tweede uitspraak zal misschien nog meer bezwaren oproepen, maar is even goed te onderbouwen. In feite kunnen alle voorbeelden uit de eerste alinea ook samengevat worden als: hoe groter de sociale vrijheid, hoe groter de misdaad. Maar ook in de tijd is in Nederland het verband tussen vrijheid en misdaad waarneembaar: de toename van de misdaad sinds de oorlog is direct evenredig met de toename van de vrijheid in die tijd . Nu moet men altijd voorzichtig zijn met het concluderen van een oorzakelijk verband tussen twee zaken die tegelijkertijd lijken te gebeuren, maar in dit geval zijn de lange duur dat het verband bestaat en de mate van correlatie tussen de veranderingen in de ene factor en die in de andere factor sterke aanwijzingen voor een causaal verband. Dat wordt bovendien ook ondersteund door de eerder genoemde relatie tussen de factor communisme-kapitalisme en misdaad; met het kapitalisme neemt in de genoemde gevallen ook de vrijheid toe.

De sterke relatie tussen kapitalisme en misdaad is dus gebaseerd op twee samenvallende factoren: het veel grotere verschil in rijkdom, en de grotere vrijheid. Maar daar komt nog een factor bij: het kapitalisme heeft een lagere morele standaard. Deze constatering dateert al uit de oudheid - de Grieken hadden eenzelfde godheid voor de dieven en de handelaren, Mercurius, en de personen van de geldwisselaar en de woekeraar worden bijna universeel als moreel minderwaardig gezien.

Deze bevindingen leiden tot een voor de hand liggende conclusie: wie de misdaad echt wil bestrijden, moet de maatschappij veranderen. En het verklaart ook waarom het succes van het bestrijden van de misdaad zo weinig afhankelijk is van de moeite die men erin steekt: het bestrijd symptomen, en niet de oorzaken.

Het hier geconstateerde leidt wat betreft de redactie niet tot de conclusie dat het misdaad rechtvaardigt. De neiging tot misdaad is als menselijke trek waarschijnlijk net zo verdeeld als lengte of gewicht: je hebt hele lange en hele kort mensen, maar de meeste mensen zitten rond het gemiddelde . En wat betreft misdaad, of sociaal handelen: je hebt mensen die erg goed handen en mensen die erg fout handelen, maar de meeste mensen zitten rond het gemiddelde. Misdaad is betrekkelijk zeldzaam - het percentage van de bevolking dat echt misdadiger is, ligt waarschijnlijk onder de vijf procent, wat statistici kennen als twee standaard deviaties onder gemiddeld, wat het criterium is voor echt afwijkend. Dat het in andere landen nog veel beter kan, is dus geen excuus voor de huidige misdadiger om om relatief ongunstige omstandigheden alhier te wijzen. Misdaad blijft een sociale en psychologische afwijking, die naar soort en ernst met passende correctieve maatregelen tegengegaan en/of behandeld moet worden.


Naar Misdadige natuur , Anglicisme home , Psychologie lijst , Psychologie overzicht , of site home .