Bronnen bij Sociologische begrippen: ideologie, werking

Het demonstreren van de werking van ideologie is lastig in dat bij de meeste ideologieën de meeste mensen een mening hebben over de inhoud van de ideologie zelf - terwijl het hier gaat om het zijn van een ideologie, onafhankelijk van de inhoud.

Maar hier een voorbeeld dat hiervan geen last heeft, omdat het gaat over een specifiek geval binnen de kunstsector, en eigenlijk geen ideologie is in de strengere betekenis van de term, maar gaat over het onderhouden van een heel sterk idee (de Volkskrant, 11-10-2013, door Rutger Pontzen en Jaap Stam):
  Reconstructie | Affaire Goldreyer

Schaam-rood

Het schilderij Who's Afraid of Red, Yellow and Blue van Barnett Newman werd in 1986 vernield. De restauratie bleek een brute overschildering. Wat ging er mis? Waarom bleef Wim Beeren toch in de restauratie geloven?

Tussentitel: Waarom ziet Beeren in het atelier van Goldreyer op Long Island, niet wat anderen later wél zien

Vijf jaar lang heeft hij het schilderij niet meer gezien zoals Barnett Newman het had gemaakt. Kapot gesneden door Gerard Jan van B., vervoerd naar het restauratieatelier van Daniel Goldreyer op Long Island in New York. En ondertussen heeft hij zich steeds afgevraagd: hoe zou het er mee zijn?
    Maar nu, op zaterdag 16 maart 1991, wandelt Wim Beeren het bunkerachtige ateliergebouw van Goldreyer binnen en kan hij zijn ogen niet geloven. Een loden last valt van hem af. Op het gezicht van de directeur van het Stedelijk Museum in Amsterdam verschijnt een glimlach. Ah, het is er weer, Newmans meesterwerk Who's Afraid of Red, Yellow and Blue III. Het gloeiende rood dat hij al die jaren zo node heeft gemist is in ere hersteld en straalt hem tegemoet.
    Het blijkt de grootste vergissing in zijn carrière te zijn. Misschien wel in zijn hele leven. Een 'dicht geplamuurde muur', een 'slechte kopie' van het origineel - zo luidt de kritiek als het gerestaureerde schilderij een half jaar later aan het Nederlandse publiek wordt getoond. Broddelwerk van een ongediplomeerde winterschilder. En iedereen is het er over eens: zelfs een leek kan het zien.
    Twee forensische rapporten, die onlangs na jaren achter slot en grendel te hebben gelegen weer boven tafel zijn gekomen, bevestigen de kritiek. Goldreyer heeft het hele rode vlak overgesausd - met drie dikke, dekkende lagen kozijnverf, van verschillend cadmiumrood. Het moet ook Beeren hebben verrast, toen hij het eerste van de twee rapporten in oktober 1991 onder ogen kreeg.
    Hoe heeft het zover kunnen komen? Waarom ziet Beeren die zaterdag, in het atelier van Goldreyer op Long Island, niet wat anderen later wél zien: dat hij eenvoudig is bedrogen? En waarom blijft hij, ondanks alle kritiek, koppig volhouden dat het schilderij 'goed en naar tevredenheid' is hersteld?
    Is Beeren gemuilkorfd omdat hij een contract heeft getekend waarin hij belooft af te zien van kritiek op de restauratie? Of ziet hij het niet omdat hij het niet wíl zien? Verblind door zijn droom dat het gehavende doek volledig moet worden hersteld. ...

En het volhouden aan zo'n soort geïnternaliseerd idee gaat bijzonder ver:
  En nu, op 16 maart 1991, zoveel jaar na de 'moord' op Newmans meesterwerk, ziet Beeren dat het inderdaad goed is gegaan. De sneden zijn nagenoeg perfect gehecht. Het schilderij is verdoekt en weer op spanning gebracht. En dan die stralende rode kleur. Hij ziet het schilderij al weer in de erezaal van het Stedelijk hangen.
    Vijf dagen later belt zijn restaurator Elisabeth Bracht hem op. Ook zij heeft inmiddels in de studio van Goldreyer het schilderij gezien. Onomwonden laat ze Beeren weten dat het schilderij niet is gerestaureerd, maar overgeschilderd. Beeren, die bekend staat als 'nors en weinig toeschietelijk', gelooft haar niet. ...
    De opmerking van Bracht is een voorbode van wat met orkaansterkte op Beeren komt afrollen. Als het schilderij ruim een half jaar later met KLM-vlucht 644 weer in Amsterdam is gearriveerd en aan het publiek wordt gepresenteerd, breekt de hel los. Restauratoren, kunstenaars, politici en collega-directeuren buitelen over elkaar heen om hun oordeel te geven.
    Het schilderij waarvan het rood kon opvlammen bij iedere zonnestraal, en verdonkerde bij iedere voorbijdrijvende wolk, zit onbeweeglijk vast in zijn dekkende kleur, bij welk weertype ook. Het zinderende rode vlak is veranderd in een gemummificeerde, dichtgeplamuurde gevel. Een leek kan het zien. Kenners, niet eens de grootsten, krijgen een 'stomp in de maag'.
    Zegsman aller critici, Ernst van de Wetering, noemt het resultaat 'een kopie (...) en nog een slechte ook'. Dat de gewaardeerde kunsthistoricus en Rembrandt-vorser zich zo negatief uitlaat, is niet verwonderlijk. Elisabeth Bracht mag dan door Beeren zijn genegeerd, Van de Wetering laat zich niet zomaar wegzetten. Hij heeft een internationale naam opgebouwd met zijn Rembrandt Research Project....

Heel ver:
  Ondertussen mag niemand meer dicht bij het schilderij komen, ook het personeel niet. Uit angst voor een nieuwe aanslag, volgens Beeren. Uit angst voor een ontmaskering, volgens de meeste anderen.

Tijd voor de maatschappelijke analogieën. De houding van Beeren tegenover zijn schilderij is identiek aan die van de multiculturalisten en politiek-correcten ten opzichte van de islam. Of achterstandige culturen in het algemeen. Wat betreft de islam hoeft over de werkelijkheid niets "bewezen" te worden. Alleen maar gewezen. Naar landen als Saoedi-Arabië, Jemen, Iran, enzovoort. Discussie gesloten.
    Niet voor Wim Beeren aangaande zijn schilderij, en niet voor de multiculturalisten en politiek-correcten aangaande hun islam. En hun allochtone culturen.
    Maar het schilderij-geval heeft een aspect dat de sociologische gevallen missen: men kan een beroep doen op de natuurwetenschappen:
  ... omdat de kritiek blijft groeien, ziet de directeur zich genoodzaakt tot laboratoriumonderzoek van het schilderij.
    Dat wijst uit dat de critici gelijk hebben. Goldreyer heeft over de halftransparante, genuanceerde kleurlagen van Newman een nieuwe, dikke, dekkende pasteuze koek gesmeerd. Niet alleen op delen die waren kapotgesneden, maar over het hele oppervlak.

Maar met een beetje wetenschappelijke sociologie kan net zo keihard bewezen worden dat de islam een wanstaltige ideologie is uitleg of detail , en allochtone = niet-westerse culturen aanzienlijk tot zwaar achterstandig . Desalniettemin verkondigt zowat de hele Nederlandse intellectuele, bestuurlijke en politieke elite het tegenovergestelde - zie de uitgebreide verzameling uitleg of detail en de lijst links erbij.
    En ze begaan ter verdediging van die opvattingen absurditeiten die nog veel verder gaan dan Wim Beeren in de verdediging van zijn overgeverfde schilderij. Want Wim Beeren heeft er geen intellectueel fraai uitziende verhalen over opgehangen. Noch heeft Wim Beeren zijn tegenstanders beschuldigt van nazi-praktijken. De aanhangers van de islam- en allochtonen-ideologie doen dat wel uitleg of detail . Nog veel gestoorder dus, dan dit bovenstaande voorbeeld al is. Want gestoord is het, als je in staat bent de voor je eigen ogen gedemonstreerde werkelijkheid te ontkennen.


Naar Sociologische krachten , of site home ·.

19 okt.2013