Bronnen bij Sociologische begrippen: populisme

Populisme is volgens meer formele definities het op niet-inhoudelijk gronden beroep doen op de meningen van de massa der burgers, dat laatste meestal beperkt tot het lageropgeleide deel ervan.

In het nieuwe praktische gebruik is de werkelijke betekenis meestal helemaal anders. Het is geworden een term gebruikt door de elite, de hogeropgeleiden, de media enzovoort om standpunten van de lager opgeleiden, ook als die inhoudelijk zijn, af te doen als emoties. Zo wordt het ruime meerderheidsstandpunt van de lageropgeleiden tegen de Europese Unie in zijn huidige vorm afgedaan als "populisme", terwijl het doodgewoon een kwestie van belangen is. Waarin de hogeropgeleiden belang hebben bij meer Europa, en de lageropgeleiden bij minder Europa - waarvoor slechts één factor voldoende is: Europa leidt tot meer immigratie van goedkope, laagopgeleide arbeidskrachten.

Hier voorbeelden van dit gebruik (de Volkskrant, 24-11-2012, door Peter Giesen):
  We zijn een symbolische samenleving

Je kunt nog zo hard denken dat je je eigen keuzes maakt, honderdduizenden anderen doen het net als jij. Vooral als ze dezelfde opleiding hebben. En met de rest groeit de kloof.


... de Vlaamse socioloog Mark Elchardus ...
    Zoals zoveel sociologen bestudeert Elchardus de modernisering van de samenleving, in het bijzonder in West-Europa, waar de verzorgingsstaat een einde maakte aan de bitterste vormen van armoede en de secularisatie aan de dominante rol van de kerken.
...
Komen lageropgeleiden niet veel meer in aanraking met misdaad?
'Ongetwijfeld. Maar uit ons onderzoek blijkt dat hun opvattingen over de samenleving sterker samen hangen met mediakeuze dan met de vraag of zij zelf slachtoffer van een misdrijf zijn geweest.'
    Het populisme moet volgens Elchardus eerder in symbolische dan in materiële termen worden gezien. De kiezers van partijen als het Vlaams Belang zijn geen 'moderniseringsverliezers', zoals vaak wordt gezegd. Hoewel ze doorgaans een relatief laag inkomen hebben, zijn ze meestal niet arm of werkloos. De kiezers van het Vlaams Belang zijn zelfs iets tevredener over hun eigen leven dan de kiezers van andere partijen, schrijft hij in de recentelijk verschenen bundel Power to the People!
    Populistische kiezers maken zich geen zorgen over hun eigen positie, blijkt uit onderzoek van Elchardus, maar over 'mensen als wij', die stelselmatig zouden worden benadeeld door de elite. Hun stemgedrag komt niet zozeer voort uit eigenbelang als wel uit opvattingen over een rechtvaardige samenleving.
    De opmars van het populisme valt niet los te zien van de culturele emancipatie van lageropgeleiden, vooral door de introductie van de commerciële televisie. 'De populaire cultuur is respectabel geworden. Lageropgeleiden profiteren van 'de democratisering van de waarheid'. Vooral de commerciële media versterken het gevoel dat de mening van de 'gewone man' evenveel, zo niet meer waard is dan die van de expert.'

 Ach jee, volgens deze mensen: socioloog Elchardus en historicus/journalist Giesen, is de mening dat de mening van een lager en een hongeropgeleide evenveel waard zijn een 'gevoel'. Oftewel: zij vinden dat de mening.van een lageropgeleide minder waard dan die van een hogeropgeleide.
    Natuurlijk is het in werkelijkheid zo dat alle meningen evenveel waard zijn. Van wie die ook komt. Want er is maar één enkel criterium voor de waarde van een mening: klopt het met de werkelijkheid. En bij dat criterium komt op geen enkele manier de persoon die hem uitspreekt kijken. Om precies te zijn: als die meningen een factor van gezond verstand vereisen, dan zijn er argumenten om meer waarde te hechten aan de mening van de lageropgeleide, daar het voor een objectieve waarnemer volkomen duidelijk is dat de hogeropgeleide ernstig gehandicapt wordt door de geesteskwaal van intellectuele neuroticisme  . Tot uitdrukking komend in sterk ideologisch denken en haar bijbehorende afwijkingen  . Waarvan het voorgaande een uitstekend voorbeeld is.
    En deze mensen beschuldigen de lageropgeleiden van populisme, enkel en alleen omdat ze een andere mening hebben dan henzelf, hogeropgeleiden. Het is inderdaad gestoord.

Een van de sterkste oorzaken van het gestoorde intellectuele denken is politieke-correctheid en nog erger multiculturalisme. Hier een voorbeeld (de Volkskrant, 24-11-2012, door Martijn de Koning):
  Een Nederlander snijdt geen keel door

Zwarte man versus blanke vrouw, elite versus volk, stad versus platteland. Martijn de Koning betoogt dat het spektakel rond de moord op Marianne Vaatstra in 1999 al de kenmerken vertoonde van het latere integratie- en islamdebat.


'Een keel doorsnijden, dat is iets wat een Fries niet doet', schrijft columnist Pim Fortuyn oktober 1999 in Elsevier. 'In het dorp gingen onmiddellijk geruchten dat het een buitenlander moest betreffen, uit een andere cultuur, en ja, die woonden in het asielzoekerscentrum buiten het dorp. Een redelijke gedachte.'    ...

Inderdaad. Zo is ook het algemeen bekend dat vrouwen niet moorden door te schieten, maar door gifmengen. En het messentrekken is dus in Nederland geïntroduceerd door de allochtonen uitleg of detail . Een ontkenning daarvan is gestoord. Dat is "De maan is van groene kaas". De uitspraak van Fortuyn was volkomen reëel. En zou door de lageropgeleide tweederde van Nederland vrijwel unaniem ondersteund worden, omdat het doodgewoon de waarheid is. En door de bovenste derde vrijwel unaniem weersproken, omdat het in strijd is met de mooie grote bloemetjeswereld van het multiculturalisme.
    Hetgeen allemaal tot uitdrukking komt dit:
  In het gedachtengoed van Wilders, Fortuyn en Verdonk zijn, zij het op verschillende wijzen en in verschillende mate, cultuurdenken en populisme vermengd geraakt.

'Cultuurdenken' is het idee dat er verschillende en ongelijkwaardige culturen zijn. Natuurlijk ook bijzonder fout. Populisme.

Een paar Marokkanen hebben een grensrechter doodgeschopt en Geert Wilders heeft getweet dat er een Marokkanenprobleem is. Een bijzonder open deur voor iedereen die iets aan werkelijkheid doet, want voor ze 25 zijn is 65 procent in aanraking geweest met de politie, en zijn ze vijf tot zes keer zo crimineel als het gemiddelde. Half-creools columnist Johan Fretz (afkomst relevant in verband met de etnische component in het volgende) stikt zowat van verontwaardiging (de Volkskrant, 11-12-2012, column door Johan Fretz, schrijver en cabaretier):
  Lauwe bitterballen

...    'PVV in peiling Maurice de Hond grootste partij.'
    Goh. Wat een verrassing.    ...
    Wilders groeit nu dus weer en zit steviger in het zadel nadat een aantal Marokkaanse jongeren een grensrechter heeft doodgeslagen. ...
    Wilders noemde de dood van deze man een duidelijk voorbeeld van een Marokkanenprobleem. Dat is nu meteen het woord van de week geworden. Zo werkt dat. Geerts lievelingsthema is hiermee weer volop terug in de aandacht. Marokkanen, jippie! Zijn muzen, ze maakten hem groot.    ...
    Maar laat het een les zijn: nooit te vroeg triomfantelijk doen, denken dat het gedaan is met je politieke tegenstanders. En denk vooral niet dat het sentiment verdwenen is, dat het populisme is afgestorven. Het is aan het kabinet om zonder leedvermaak te werken aan de problemen die aan het succes van het gedachtengoed van de PVV ten grondslag liggen.
    Daar ligt de oplossing voor het populisme, niet in de bende die Geert er de afgelopen twee jaar in zijn club van maakte.

Dus de regering zou iets moeten aanpakken om Geert Wilders de wind uit de zeilen te nemen, luidt dit laatste betoog. Maar wat het dan is dat aangepakt moet worden, komt verder nergens ter sprake. En dat andere mensen vinden dat dat niet-benoemde aangepakt moet worden, is dus populisme.
    Gestoorder kan het denken nauwelijks worden ...
    Waaruit dus een regel gedestilleerd kan worden: als de term "populisme" valt, is het gestoorde denken nabij.

Hier zo'n cognitief gestoorde (de Volkskrant, 21-03-2013,  column door Wouter Bos, econoom en politicoloog):
  Ajax, Feyenoord en het CDA

Tussentitel: Sybrand van Haersma Buma en populisme gaan niet samen

... moet er maar eens iets over het CDA gezegd worden. Want daar gaat het niet goed. En daar ben ik niet blij mee. Vooral niet omdat de teloorgang van het CDA gepaard gaat met een uitdunning van het politiek bestuurlijke midden en een versterking van de compromisloze flanken. Voor de bestuurbaarheid van Nederland vind ik dat geen goede zaak.    ...

Diep tragisch natuurlijk voor de combinatie van gewetenloze graaiers en volks- en priincipe-verraders, en woord-verkrachters.
    Dus wat doe: je verkracht nog een woord:
  Gaat deze strategie werken? Ik denk het niet. Ik geef drie argumenten.
    Eén: er zijn anderen die beter en geloofwaardiger zijn in populisme, namelijk SP, PVV en 50Plus.    ...

De belangen van de lagerbetaalden, dat is populisme. En je herhaalt het woord nog een paar keer:
  Twee: populisme past niet bij de persoon Sybrand van Haersma Buma. Je kunt veel zeggen over Jan Peter Balkenende, maar zijn grote kracht was dat hij een perfecte 'match' was met zijn boodschap van degelijkheid, normen en waarden en don't rock the boat. Buma en populisme, daarentegen, gaan niet samen.

Waarop deze redactie een kort antwoord bedacht:
  Sybrand van Haersma Buma en populisme gaan niet samen. Wouter Bos en elitarisme wel.

Om je zo ver van wat je beweert dat je principes zijn te bewegen, daarvoor moet je bijna cognitief-psychopaat zijn.

Een zeer populair gebruik van de term (de Volkskrant, 08-06-2013, van verslaggever Remco Meijer):
  Reportage | Van Rompuy bezoekt Europadag van het CDA

Buma ontvangt de bemoeizucht

Herman Van Rompuy is een bevriend partijgenoot, de EU-president heeft ook een boodschap die CDA-leider Buma een wat ongemakkelijke gastheer maakt.


Tussentitel: Het populisme is allang niet meer het monopolie van populistische partijen - Herman van Rompuy

Oftewel: iedereen die kritiek heeft op de EU is een populist.

Nog meer populisten (de Volkskrant, 25-06-2013, van correspondent Peter Giesen):
  Franse politici openbaren bezit op geheime lijst

Natuurlijk, Franse politici zijn helemaal voor transparantie. Maar hun bezittingen openbaar maken, dat gaat ze te ver. Zo'n lijst met bankrekeningen, Parijse appartementen en auto's leidt slechts tot populisme, voyeurisme en een 'paparazzi-democratie'. Vandaar dat de Franse Assemblée Nationale iets nieuws heeft verzonnen: de niet-openbare openbaarmaking.
    Afgevaardigden, senatoren, regionale en lokale politici geven voortaan hun bezittingen op bij een nieuwe Hoge Autoriteit voor de Transparantie. Burgers mogen die opgave inzien op de prefectuur van hun eigen departement. Als ze vermoeden dat een politicus een scheve schaats rijdt, kunnen zij bij de Hoge Autoriteit terecht. In geen geval mogen ze naar de media lopen of de gegevens op internet zetten. Wie dat toch doet, riskeert een boete van 45 duizend euro of een jaar gevangenisstraf. Het plan is van een Orwelliaanse schoonheid: een Hoge Autoriteit voor de Transparantie die tegen transparantie strijdt.    ...

Oftewel: iedereen die het inkomen van bestuurders wil weten, is een populist.

Soms verwordt de term tot een soort "stopwoord" (
de Volkskrant, Vonk, 29-06-2013, door Peter de Waard is redacteur economie van de Volkskrant):
  Bezuinigingen | Populisme leidt tot cynisme

Crisis van de roeptoeters

Rutte houdt geen vriend meer over. Tijdens de crisis van de jaren tachtig kon een regering op steun rekenen voor bezuinigingen. Maar nu, constateert Peter de Waard, is kritiek spuien zonder alternatieven te bieden de norm.


Tussentitel: Het standpunt van Bernard Wientjes is net zo populistisch als dat van de PVV of SP

Sinds iedereen uit de heup schiet, wordt het voor politici nog eenzamer aan de top. Behalve Jort Kelder, die hem ooit vergeleek met Gandhi, heeft Mark Rutte geen vrienden meer in Nederland. Dat populisten gehakt van hem maken, is voor de hand liggend. ...

We zijn drie zinnen ver, en de score staat al op drie. En er volgt een twee-pagina artikel met een heleboel woorden, dat ingaat tegen iedereen die tegen bezuinigingen is. Met als voorbeelden, zonder die verder expliciet te noemen, de PVV en SP. Want dat zijn "de populisten". Hartstikke fout dus. En hebben andere mensen foute standpunten, dan zeg je dat ze een populistisch standpunt hebben.
    Natuurlijk bevat een artikel dat dit woordgebruik bevat, een sterk vertekend beeld van de werkelijkheid. Genoemd wordt niet het originele probleem: het begrotingstekort. En de oorzaak daarvan: de financiële en economische crisis, veroorzaakt door de speculerende rijken. Want zouden ook andere remedies langs moeten komen: belastingverhogingen. En verteld moet worden waarom dat niet een goed is, en dat kan niet zonder leugens.
   Kortom: ook hier geldt weer: waar de term "populisme" langskomt, is het elitarisme niet ver weg.

Als bewijs dat de term nog zeer frequent gebruikt wordt, een voorbeeld van een van de meest gematigde (in het neoliberalisme) commentatoren van de Volkskrant (de Volkskrant, 14-10-2013, door Hans Wansink, redacteur van de Volkskrant):
  Pechtold, maak belofte uit 1966 nu eens waar

Alexander Pechtold zit nog net niet zelf in de regering. Maar veel scheelt het niet. De man die vorig jaar zijn partij aan een bescheiden winst hielp - D66 kwam op 12 zetels - werd bij de formatie van Rutte II buiten de deur gehouden. Maar die arrogantie wordt duur betaald: de coalitie blijkt al bij zijn eerste begroting te smal.
    Pechtold weet dat hij nodig is om nog iets wat op regeren lijkt, in werking te zetten. Hij heeft vorige week een beetje z'n zin gekregen ...
    Met andere woorden: in ons versplinterde partijenlandschap leveren verkiezingen niet langer een mandaat op voor een stabiele coalitie. De populistische buitenstaanders (SP, PVV, Partij voor de Dieren) ...

Met een oproep om "iets aan het kiesstelsel te doen":
  Nu ons kiesstelsel niet langer een stabiel, effectief en legitiem landsbestuur garandeert, moet de grondwet op de helling.

Natuurlijk om de invloed van de populistische partijen te beperken.

Want wat is het grote gevaar van populisme ( De Volkskrant, 13-05-2014
  Ander commentaar

Stagnatie maakt optimisme over de euro lichtzinnig

Tussentitel: Angst voor groeiend populisme verlamt hervormingslust

The Economist

Het herstel wordt sterker, met bescheiden, maar toenemende groei in de eurozone dit jaar en volgend jaar. ...
    Toch lopen de markten het gevaar terug te keren naar de gekte van het vorige decennium, toen investeerders bijna dezelfde prijs betaalden voor de schuld van Griekenland als die van Duitsland. Er zijn goede redenen om de euforie in te tomen. Het vooruitzicht op chaos en instorting van de euro mag zijn verdwenen, de economische problemen zijn nog lang niet voorbij. ...
    Eén reden waarom Europese politici terugschrikken voor verdere hervormingen is de angst voor populisme. ...

En wat zijn die hervormingen ... (de Volkskrant, 12-05-2014, door Tom Eijsbouts, auteur van de bundel Rutte, onaardig, onwaardig en schaamteloos):
  Rutte verkondigt onzin over de Europese verkiezingen

Tussentitel: Het Europees parlement dwong de lidstaten tot een knieval in de regeling van een bankenunie

...    Op 15 april jongstleden dwong het Europees Parlement de lidstaten van de EU, aangevoerd door Duitsland, tot een knieval in de regeling van de bankenunie. De lidstaten wilden hun banken en zichzelf afschermen tegen een behoorlijk ingericht afwikkelingsfonds bij faillissementen. Het Europees Parlement stak daar zijn poot voor. Dat deed het op gezag van zijn vorige verkiezing, in 2009.
    Met dit nieuwe 'afwikkelingsmechanisme' begint tenslotte de reactie vorm te krijgen op de perverse chantagerelatie waarin de banken de overheden jarenlang gevangen bleken te houden. Gigantische winsten streken die banken op door hun risico's af te laten dekken door de overheden. Rens van Tilburg schreef (Vonk, 3 mei) dat de verborgen subsidie in de eurozone voor de banken hierbij groter is dan hun complete winst: 300 miljard dollar per jaar.    ...

Alstublieft. En:
  In de komende tijd moeten er nog heel wat van zulke regelingen worden afgekaart tussen de lidstaten (in de Raad) en het Europees Parlement.

Men is al druk bezig met het inpikken van de Nederlandse pensioenfondsen.


Naar Sociologische krachten , of site home ·.

12 dec.2012