Bronnen bij Westerse cultuur: opvoeding

De beschrijving van de werking van maatschappij en cultuur zoals ondernomen op deze website, gebeurt in eerste instantie aan de hand van signalen uit de praktijk. Daarbij was uitgegaan van het idee dat daarmee automatische de belangrijkste zaken ook redelijkerwijs het eerste aan bod zouden komen. Waarin de veronderstelling zit dat de belangrijkste zaken ook het meest aan bod komen.
 
Als regel ging dit redelijk op, maar met opmerkelijke uitzonderingen. Een daarvan is de hier behandelde: de faktor "opvoeding". De mogelijke verklaring voor dit specifieke geval is dat het zo allesomvattend is, dat het niet opviel als onderscheidende faktor. Het doorbreken daarvan kwam door het eerste geval, voor zover bekend bij deze redactie, van een wat wijder verspreide discussie over opvoeden in internationale context. Naar aanleiding van een artikel in Volkskrant Magazine over het Surinaamse opvoeden, en de positieve waarden ervan (Volkskrant Magazine, 30-05-2015, door Sheila Sitalsing):
  'Ik ga je rammelen'

Columnist Sheila Sitalsing (Surinaams, Caribisch, in elk geval niet-Nederlands), moeder van twee, las een boek over de voordelen van Surinaams opvoeden en kan het er alleen maar hartgrondig mee eens zijn.

Zet met ervaringsdeskundigen een boom op over Surinaams opvoeden (of: Caribisch opvoeden, of niet-Nederlands opvoeden, of hoe je het ook wil noemen, in elk geval alles behalve dat ge-wat-vind-jij-Fleurtje en dat ge-hier-wordt-mama-een-beetje-verdrietig-van-Basje) en binnen tien tellen gaat het over de harde hand.
    Kindermishandeling, denken de mensen hier die zijn opgegroeid met wil-je-boontjes-of-toch-liever-worteltjes-Sterre dan meteen. Maar dat moet je genuanceerd zien, zeggen de ervaringsdeskundigen dan.
    Zeker, er wordt geregeld gedreigd met geweld als het kind zich niet conform de eisen gedraagt of onvoldoende presteert of brutaal is of zich in een vlaag van krankzinnigheid de gelijke heeft gewaand van zijn ouders. Er worden dingen gezegd als 'Ik breek je benen' of 'Ik ga je rammelen'. Maar dat rammelen is vaak overdrachtelijk bedoeld.    ...

Maar dus vaak ook niet.
  In essentie draait het in de Surinaamse (of Caribische, of in elk geval niet-Nederlandse) opvoeding hier om: je kind is je vriendje niet. Je kind is een wezen dat beschaafd dient te worden, met twee woorden moet leren spreken, en gewapend moet worden tegen de hardheid van het bestaan. En diploma's moet halen, want je diploma is je man zeggen ze in Suriname tegen meisjes, waarmee bedoeld wordt dat een diploma je altijd eten zal verschaffen, terwijl dat met een man maar afwachten is.
    In dat beschavingsproces wordt meer beleefdheid geëist dan in Nederland, er wordt strenger gestraft en minder uitgelegd. Daarom is de titel Waarom? Daarom! van het boek dat cabaretier Roué Verveer schreef over Surinaams opvoeden zo goed gekozen. Als ouder omstandig in discussie gaan met je kind, vragen wat het zelf vindt: dat doe je niet. Als kind terugpraten, zaken openlijk in twijfel trekken, tegenspreken: dat doe je ook niet.

Enzovoort. Een artikel in Volkskrant Magzine is vrij lang.

Deze zaak heeft meerdere aspecten. In de discussies gaat het voornamelijk over het gezagsbegrip, zoals ook boven. Het is mogelijkerwijs niet het belangrijkste, maar daarover later meer. Eerst dat gezag (de Volkskrant, 02-06-2015, door Harvey Sandriman):
  Surinaamse opvoedstijl kent slechts verliezers

Ik was in de veronderstelling dat het boek Waarom? Daarom! van Roué Verveer als komisch was bedoeld. Sheila Sitalsing komt in het Volkskrant Magazine van 30 mei echter met een warm pleidooi voor de zogenaamde Surinaamse opvoedstijl.
    Ik kom uit Suriname en ik werk met kinderen en jongeren in Amsterdam-Zuidoost. In mijn ervaring leidt de manier van opvoeden die Verveer en Sitalsing bepleiten vaak tot zeer ongewenste effecten. Wat is namelijk het gevolg van de cultuur van angst die aan de basis ligt van het 'Surinaamse' opvoeden? De kloof tussen ouder en kind is groot, kinderen zijn in de eerste plaats gewoon bang voor hun ouders. Dat werkt in ieder geval als kinderen klein zijn - straf vaak genoeg en het kind doet wat je wilt. Maar kinderen krijgen tegelijkertijd weinig erkenning voor wie ze zijn en zullen dus ook niet snel dingen die voor hen belangrijk zijn met hun ouders bespreken.
    De problemen worden heel duidelijk zichtbaar als de kinderen in de puberteit komen en eigen keuzen moeten gaan maken. ...
    Surinaamse jeugd is helaas oververtegenwoordigd in statistieken van bijvoorbeeld criminaliteit, schooluitval, pesten, obesitas of lage Citoscore. En dat staat nog even los van psychische stoornissen zoals angst of onthechting die zich later openbaren. Of van de bizarre politieke keuzen die de Surinamers, waarvan velen op deze manier zijn opgevoed, maken.
    Ik laat het aan Sitalsing en Verveer om te beredeneren waar dat aan zou kunnen liggen. In mijn ogen kent de Surinaamse opvoedstijl alleen maar verliezers.

En aan de andere kant (de Volkskrant,, 04-06-2015 ingezonden brief van Patricia Wijntuin, Utrecht):
  Surinaamse opvoeding

Ik heb hartelijk gelachen om het stuk van Sheila Sitalsing (Magazine, 30 mei) vanwege de herkenning van mijn eigen jeugd. Net als veel andere Surinaamse kinderen ben ook ik met straffe hand opgevoed. De boze reacties in de Volkskrant van 1 en 2 juni (O&D) kan ik niet plaatsen.
    De inzenders gaan ervan uit dat er één Surinaamse opvoedingsstijl bestaat waar het slaan van kinderen en een weinig liefdevolle relatie tussen ouder en kind de norm is. Dat tegenover de Nederlandse opvoeding waarbij alle kinderen worden opgevoed tot voorbeeldige, talentvolle, hoogontwikkelde, niet-criminele tiener(moeder)s. ...

Hm ... Er is kennelijk wel besef van enig verschil in resultaat.
  Wat ik bij hen mis, is de context en het historische perspectief waarmee zij de verschillende opvoedingsstijlen beschouwen.
    In de jaren vijftig was een vergelijkbare opvoedingsstijl in Nederland de gewoonste zaak van de wereld. En de meeste kinderen groeiden op tot gezonde, 'normale' volwassenen. Ook ik heb mij ontwikkeld tot een 'normale' volwassene.

Een misverstand: in Nederland was wel een strengere opvoedstijl dan nu, maar niets dat lijkt op de Surinaamse gedoe. Maar dat weet mevrouw Wijntuin natuurlijk niet. Toen zat ze nog in Suriname.
  Mijn ouders waren inderdaad niet mijn vrienden en om eerlijk te zijn had ik daar ook geen behoefte aan, omdat ik al zeer leuke vrienden had. Wat zij mij hebben bijgebracht door middel van een strenge en consequente opvoeding is respect te tonen voor ouderen. Ze hebben mij gestimuleerd om te leren en het beste uit mezelf te halen.
    Ben ik slechter geworden van deze stijl van opvoeden? Ik ben geen tienermoeder, geen crimineel of wat voor vreselijks sommige inzenders suggereren. Integendeel. Ik ben een zelfstandige, trotse en hoogopgeleide Surinaamse vrouw die haar kinderen opvoedt met de meegekregen Surinaamse normen en waarden, met een beetje van Nederland er doorheen.

Het essentiële verschil met het verhaal van Sandriman: zijn verhaal is dat geboren uit ervaring met groepen - dat van mevrouw Wijntuin is één particulier geval. Haar reactie lijkt voornmalijk geïnspireerd door culturele trots:
  Ik ben een zelfstandige, trotse en hoogopgeleide Surinaamse vrouw ...

En weinig oog voor de sociologische realiteit (zie ook de titel van haar onderzoeksonderwerp: 'De kracht van achterstandswijken; een onderzoek naar de ruimtelijke bindingen van Marokaans-Nederlandse jongeren in achterstandswijken' - de bekende multiculterele ontkenningsriedels).

Zoals al angegeven hadden de meeste reacties een afkeurende inhoud - hier nog een gematigde (de Volkskrant, 06-06-2015, ingezonden brief van Saskia Henderson, Duivendrecht):
  Loyaal aan onze ouders

Er lijken maar twee smaken te zijn bij opvoeden: ofwel opvoeden door te dreigen, te 'rammelen', te slaan; óf door toe te geven, om te kopen en dergelijke. Maar aan deze beide opvoedmethoden zitten ernstige risico's. Diverse onderzoeken bewijzen dit.
    Te autoritair opvoedgedrag leidt tot onvoldoende mogelijkheden voor het kind om een eigen identiteit en verantwoordelijkheidsgevoel te ontwikkelen, een te permissieve houding leidt tot grenzeloosheid en onzekerheid.
    Oftewel: aan beide vormen kleven ernstige nadelen. Steeds maar toegeven maakt kinderen asociaal en egocentrisch, en dreigen en strenge straffen maakt kinderen stiekem of bang; ze kunnen niet voor zichzelf denken. Kinderen leren wat ze ons zien doen.
    Helaas zijn we meestal loyaal aan onze ouders. 'Ik ben er niet slechter van geworden', zegt men dan. Maar je weet natuurlijk nooit hoe je geweest was als... Laten we niet steeds weer vervallen in welles-nietes. Respectvol opvoeden met grenzen! levert dito kinderen op.

Vermoedelijk de beste benadering - met een uitkomst leunend naar de Nederlandse kant.
    Maar de gezagsdiscussie werd beslist door deze reactie (de Volkskrant, 06-06-2015, ingezonden brief van Jehanne van Woerkom, Bussum):
  Geweld in de crèche

Jaren was ik leidster in de crèche van Nederlands grootste asielzoekerscentrum Crailo. Er woonden daar ontelbaar veel nationaliteiten. Ik had de kinderen van de gevluchte gezinnen onder mijn hoede. De allerkleinsten, van 0 tot 5 jaar.
    Heel vaak kwam ik bij de gezinnen 'thuis': op een kamer in een groot gebouw of in een caravan. In heel veel gezinnen werd met geweld opgevoed en moest ik het kind in bescherming nemen. Het gewelddadige gedrag van de ouders zag ik terug in de crèche, gekopieerd door de kleintjes...
    Aan de ouders vroeg ik: 'Waarom zijn jullie naar Nederland gekomen? Het antwoord was altijd: 'We zijn gevlucht voor de oorlog, voor geweld. Wij willen dat onze kinderen in vrede opgroeien.' Dan wees ik ze erop wat bij hen speelde, waarvoor ze waren gevlucht.

Einde discussie (dit was ook de reacti die deze redactie wakker maakte, enm leidde tot het maken van deze verzameling). In feite komt hier de denkmethode van de extremen langs: kijk hoe de extremen uitwerken en interpoleer daartussen naar de gewenste mix. Waarbij een korte vergelijking van de toestanden in de "autoritaire werelden" zoals die van de creolen en de islam met die in het westen meteen de uitslag geeft. Of het gegeven dat zij met hun sociaal-culturele rotzooi naar hier komen, en niet andersom.
    Dit wat betreft het gezags-aspect. Maar mogelijk belangrijker is het intellectuele. Dat van de ontwikkeling van de denkende en zoekende geest. Want wie alles moet aanvaarden op gezag, leert niet zelf redereneren vanuit de dagelijkse ervaringen. Hij volgt slechts regeltjes. Wat een automaat en een computer ook kunnen - regeltjes volgen. Maar die kunnen dan ook niets (inetellectueel, wetenschappelijk, technisch) zelf bedenken. Net als creolen. (En moslims).
    Reageerder Sandriman had dat ook door:
  De problemen worden heel duidelijk zichtbaar als de kinderen in de puberteit komen en eigen keuzen moeten gaan maken. ... De kinderen hebben niet geleerd om voor zichzelf te denken, om hun eigen mening te geven en om het gesprek aan te gaan op een gelijkwaardige manier. ...
    Draait Surinaamse opvoeding vooral om het tonen van respect van kinderen voor hun ouders, in Nederland draait opvoeding om de ontwikkeling van kinderen. Nederland is een klein land waar talent tot volle bloei kan komen en dat begint al vroeg in de opvoeding. Natuurlijk vinden mensen het niet leuk als kinderen dreinen en zeuren in een restaurant. Dat nemen we dan maar voor lief in een pedagogisch klimaat waarin wij kinderen zien als gelijkwaardig, waarin ze worden gestimuleerd om voor zichzelf na te denken en om zich te ontwikkelen. Dat betaalt zich later uit.

Met als resultaat:
  Nederlandse jeugd scoort in de wereld relatief goed op het gebied van sport, wetenschap of ondernemerschap. Nederlandse kinderen behoren niet alleen tot de gelukkigste van de wereld, ze hebben het ook naar hun zin op school, worden relatief weinig gepest, vechten niet vaak, ze eten gezonder, drinken minder alcohol en beginnen later aan seks dan leeftijdgenoten elders.

Waarna het lijstje volgt van Surinaamse scores op deze gebieden, met deze als kenmerkend voor dit aspect van de discussie:
  Surinaamse jeugd is helaas oververtegenwoordigd in statistieken van bijvoorbeeld ... schooluitval ... of lage Citoscore.

Dodelijk voor je kans als cultuur om mee te gaan met de ontwikkelingen die plaatsvinden in de westerse cultuur.


Naar Westerse cultuur , of site home .

7 jun.2015