Bronnen bij Financiële wereld: kuddegedrag - exponentiële groei

8 jul.2013

Een van de meer opvallende plekken voor het constateren van kuddegedrag is die van de financiële wereld en de financiële markten

. Bij mensen die dat soort zaken niet volgen en de westerse vorm van goed vertrouwen hebben, wordt er wel eens van uitgegaan dat beslissingen in de financiële markten gebaseerd zijn op verstand en rationele overwegingen. In tegenstelling tot het gedrag van de "horde" van "gewone mensen". Het tegendeel lijkt eerder waar:

Uit: De Volkskrant, 25-07-2009, van verslaggever Ayolt de Groot

'Ook analist vertoont kuddegedrag'

Analisten schatten de winstcijfers van bedrijven dezer dagen vaak te somber in. Waarom?

Heel wat bedrijven publiceerden de afgelopen weken hun tweedekwartaalcijfers. Een van de indrukken die nadien is blijven hangen: analisten zijn een somber volkje en zitten er nogal vaak naast.
    Goldman Sachs, ASML, TomTom, Apple, KPN, Ford; het is maar een greep uit de bedrijven die resultaten boekten die ‘beter waren dan analisten hadden verwacht’, zoals het zinnetje luidt dat de afgelopen dagen vaak voorbijkwam.
    Nu zijn beter dan verwachte cijfers natuurlijk goed nieuws. Maar hoe kan het toch dat analisten, die bedrijven volgen en beleggers voorzien van advies, zo vaak misgrepen? En: waarom zijn ze eigenlijk zo somber?    ...
    Hoewel de aandelenadviezen soms sterk uiteen kunnen lopen, kijken analisten van verschillende banken veel naar elkaar, zegt Den Exter: ‘Je vraagt je toch altijd af: wat doen mijn concullega’s?’
    Analisten hebben af ten toe de neiging om veiligheidshalve bij elkaar te gaan zitten. Den Exter: ‘Tot op zekere hoogte is het natuurlijk ook gewoon kuddegedrag.’

Red.: Dit ging dus over "normale omstandigheden". Maar het duidelijkst komt het kuddegedrag natuurlijk naar buiten ten tijde van crisis:

Uit: De Volkskrant, 05-03-2010, boekrecensie door Michiel de Hoog

Autisten en eenogigen, de winnaars van de crisis

Op Wall Street is niemand in staat origineel te denken. Volgens Gregory Zuckerman is het geen toeval dat de profiteurs van de crisis stuk voor stuk onconventionele types zijn.

Over de oorzaken en gevolgen, en de verliezers en veroorzakers van de kredietcrisis zijn al wat boeken geschreven. Dankzij Wall Street Journal-journalist Greg Zuckerman zien we de crisis nu het perspectief van de winnaars. Dat blijken een clubje maffe, autistische, blowende en anderszins niet-conformistische mannen te zijn.
    The Greatest Trade Ever is vooral het verhaal van hedgefondsmanager John Paulson, de grootste winnaar van allemaal. Paulson speculeerde op het instorten van de Amerikaanse huizenmarkt, en verdiende daar 20 miljard mee. Ter vergelijking: George Soros verdiende met zijn speculatie tegen het Britse pond in 1992 slechts 1 miljard.
    Het is beter voor je reputatie om conventioneel te falen dan onconventioneel te slagen, schreef Keynes in de jaren dertig. Inmiddels heeft Paulson een goede reputatie; net als bij Warren Buffett stijgt een aandeel alleen al in waarde omdat Paulson het koopt. Toch illustreert zijn verhaal goed hoe de cultuur op Wall Street onconventionele zienswijzen ontmoedigt, en hoe moeilijk het is om tijdens een boom tegen de stroom in te gaan.
    Het geheim van Paulson en de andere winnaars? Credit default swaps (cds’en) : verzekeringen tegen wanbetaling, bijvoorbeeld tegen wanbetaling op obligaties vervaardigd van ‘subprime’ hypotheken, verstrekt aan leners die achteraf niet kredietwaardig bleken. Banken en pensioenfondsen kochten voor honderden miljarden dollars aan zulke obligaties. Als die obligaties waardeloos werden – wat vanaf 2007 gebeurde – zouden de cds’en van Paulson geweldig veel waard worden.
    Het idee voor de cds-transactie kwam van Paolo Pellegrini, wiens carrière in het slop was geraakt. Als begaafd statisticus was hij goed met cijfers, maar niet met mensen. Op zijn 48ste, financieel aan de grond, solliciteerde hij op een functie als analist bij Paulson, een vernedering op zich, want zijn collega’s waren 22-jarige beginnelingen.
    Ook bij Paulson & Co verdwaalde Pellegrini in wiskundige theorieën die niemand interesseerden. Totdat hij in oktober 2004 Paulson aanschoot: Kunnen we niet wat doen met cds’en? Veel wist hij er niet van, maar het leek interessant. Paulson gaf Pellegrini het groene licht de huizenmarkt te analyseren. Begin 2006 werd het hem duidelijk: huizenprijzen waren sneller gestegen dan ooit tevoren; een scherpe correctie was aanstaande. Honderden miljarden aan hypotheekobligaties zouden waardeloos worden. Ofwel: Paulson & Co moest alle cds’en kopen die er te koop waren.
    In 2006 was die visie niet alleen tegendraads, ze neigde naar ketterij: Greg Lippman van de Deutsche Bank, had een zelfde analyse als Pellegrini en Paulson, maar werd belachelijk gemaakt door zijn collega’s. Ook de klanten van Paulsons hedgefonds klaagden: wat wist Paulson nu van obligaties? Huizenprijzen stegen al zeventig jaar, waarom zouden ze nu instorten? Paulsons antwoord: omdat de hypotheken nu veel riskanter zijn dan die van decennia geleden.     ...
    Binnen de Wall Street-cultuur was het moeilijk om van de consensus af te wijken. Het is volgens Zuckerman geen toeval dat alle overige winnaars onconventionele types zijn die niet op Wall Street werkten: Andrew Lahde, een surfer-investeerder met voorkeur voor blonde callgirls; Jeffrey Greene, een vastgoedkoning uit Los Angeles; en Michael Burry, een autistische, eenogige neuroloog zonder interesse in neurologie die zichzelf had leren beleggen. Paulson zelf is als hedgefund-manager die dagelijks de trein en de bus neemt ook een vreemde vogel, vindt Zuckerman.     ...
    Buitenstaanders zijn het, de winnaars van de crisis. Zuckerman: ‘Amateurs hebben de beste kansen om toekomstige zeepbellen te zien en ervan te profiteren. Financiële professionals vormen hun mening almaar meer door naar dezelfde zakenzenders te kijken en dezelfde artikelen te lezen, wat een opening biedt voor buitenstaanders die de conventionele wijsheid niet aanvaarden.’

Red.: Er zijn natuurlijk altijd van dit soort uitzonderingen. Maar in normale tijden zijn ze niet succesvol - pas in uitzonderlijke tijden zijn ze dat wel

Uit: De Volkskrant, 18-05-2010, door Pieter Klok

Feesten, en dan wegwezen

Tussentitel: Kiezers vertonen hetzelfde gedrag als beleggers; ze denken niet meer zelfstandig

...    Het gedrag van speculanten vertoont grote gelijkenissen met het gedrag van de massa’s zoals dat wordt beschreven in Massa en macht van Elias Canetti en in mindere mate De opstand der horden van José Ortega y Gasset. De financiële markten worden in toenemende mate beheerst door de feest- en vluchtmassa’s van Canetti. Het ene moment beleggen ze massaal in internetbedrijven, Amerikaanse hypotheken, Europese staatsobligaties of China, om het volgende moment weg te vluchten en hun bezittingen in de uitverkoop te gooien, waardoor de koersen ineenstorten. In het geval van Griekenland zijn al enige tijd de vluchtmassa’s actief.
    Als deze massa’s hun zin niet krijgen, kunnen ze de hele wereld meeslepen. De Griekse schuldencrisis breidde zich uit naar Portugal, Spanje, de euro en uiteindelijk naar de hele wereld, waardoor zelfs de Amerikaanse president Barack Obama ongerust opbelde met het verzoek of Europa de massa’s in toom kon houden.
    Het wonderlijke van het gedrag van deze massa’s is dat de onderliggende feiten niet plotseling radicaal zijn veranderd. Het was bekend dat Griekenland een potje maakt van zijn financiën, dat de Griekse pensioenen op den duur onbetaalbaar worden, en dat Grieken massaal de belasting ontduiken. Tot nu toe werd dat altijd met de mantel der liefde bedekt.    ...
    Voor het antwoord op die vraag kunnen we het best te rade gaan bij meesterspeculant George Soros, die in The New Paradigm For Financial Markets (2008) heeft beschreven hoe de financiële markten werken. ...
    Het tragische van Soros is dat hij eigenlijk helemaal geen superbelegger wil zijn. Liever was hij filosoof, en uiteindelijk is hij dat ook geworden. Zijn filosofie is gebaseerd op zijn ervaring als superbelegger. De eerste stelling luidt: ‘Mensen baseren hun beslissingen niet op de feitelijke toestand waarmee ze te maken hebben, maar op hun perceptie van de situatie.’ Dat klinkt misschien als een open deur, maar niet als je bedenkt hoeveel analisten en investeerders met een uitgestreken gezicht beweren dat ze hun beslissingen baseren op een rationale analyse van keiharde feiten.
    Zijn tweede stelling: ‘Hun beslissingen zijn van invloed op de situatie en veranderingen in de situatie zullen hun perceptie doen wijzigen.’
    Deze twee basisbeginselen leiden ertoe dat oordelen op financiële markten zich eindeloos versterken, dat er voortdurend zeepbellen worden opgeblazen en weer knappen. De feiten over Griekenland zijn niet veranderd, maar de perceptie wel en doordat de perceptie is veranderd, veranderen ook de feiten. Vanwege de negatieve beeldvorming willen minder beleggers aan Griekenland lenen, waardoor de rente stijgt en de financiële problemen van Griekenland groeien. Hierdoor besluiten nog meer beleggers dat ze niet aan Griekenland willen lenen, waardoor de rente nog verder stijgt, enzovoort. en zo verder. Als de vluchtmassa eenmaal in beweging is gekomen, is er geen houden meer aan.    ...

Red.:   Dit is niet de normale maar de extreme vorm van kuddegedrag. De normale vorm slaat op het geval dat de kudde eerst naar links, en dan als geheel naar rechts beweegt. Wat hier beschreven wordt is de situatie van de verandering van kuddegedrag: hoe de overgang van "naar links" naar "naar rechts" plaatsvindt. Omdat dat altijd een grote massa betreft, moet het, als het snel wil gaan, wel een exponentieel groeiproces zijn , dat wil zeggen: een proces waar de verandering zichzelf versterkt in plaats van tegenwerkt, zoals bij evenwichtstoestanden .
    Dit wordt hier zelfs bijna als zodanig geconstateerd:

Een feestmassa laat zich leiden door hetzelfde mechanisme. Toen iedereen geloofde dat de Amerikaanse huizenprijzen nooit konden dalen, stroomde er veel geld naar de Amerikaanse huizenmarkt, waardoor de huizenprijzen omhoog gingen. Meer geld volgde, de prijzen stegen explosief. Ook hier werd de perceptie eindeloos versterkt, totdat, als bij toverslag, de feestende massa werd bevangen door angst en op de vlucht sloeg. Dat gebeurde in 2007 en 2008.
Het blijft moeilijk te voorspellen wanneer die feestmassa omslaat in een vluchtmassa, wanneer het verschil tussen de perceptie en de werkelijkheid zo groot is dat iedereen ontwaakt en maakt dat hij wegkomt. Soros voelt het aan zijn onderrug. Rond het omslagpunt van feest naar vlucht of andersom beginnen zich daar spanningen op te bouwen.
Het zichzelf versterkende mechanisme dat door Soros ‘reflexiviteit’ wordt genoemd, veroorzaakt dat iedereen op de financiële markten geneigd is zijn individualiteit op te geven en op te gaan in de massa.

Dat was voorheen natuurlijk ook al het geval.

Ook na de internethype waren er wetenschappers die erop wezen dat beleggers last hebben van ernstige vormen van kuddegedrag en lijden aan een ziekelijke vorm van cognitieve dissonantie. Informatie die niet in hun wereldbeeld past (‘de inflatie in China neemt snel toe’ of ‘de zeepbel op de vastgoedmarkt dreigt te knappen’) wordt lange tijd genegeerd.

Opvallend is hier het gebruik van de term cognitieve dissonantie

. De bedoeling is te zeggen dat de opvattingen van de betrokkenen niet kloppen met de werkelijkheid - en dat is "compartimentalisatie"

.Cognitieve dissonantie treedt pas op als zowel de eigen opvatting als de mee in strijd zijnde werkelijkheid tegelijk het bewustzijn binnendringen, dus bij het doorbreken van de compartimentalisatie.
    In aansluiting hierop een voorbeeld van de gevoeligheid van het overgangsproces van de ene toestand naar de andere in het kader van het kuddegedrag:

Uit: De Volkskrant, 12-02-2013, rubriek De Kwestie, door Peter de Waard

Moet tovenaar Draghi naar Rome?

Tussentitel: Mario Draghi is de mondiale maestro van de verbale interventie

Italiaans is een bloemrijke taal die zich prachtig leent voor opera en theater. ... In dat opzicht is Mario Draghi een merkwaardige uitzondering. De president van de Europese Centrale Bank oogt als een grijzende nerd die elke maand na het rentebesluit met een pieperige stem een lijst Engelstalige clichés afraffelt: 'good progress', 'economic recovery', 'sustainable growth' en 'robust markets'.
    ... met zijn onbewogen gezicht is Draghi een genie achter de pokertafel. Zijn woorden sorteren telkens het maximale effect.
    Vorig jaar praatte hij met een enkele zin ('We zullen alles doen om de euro te redden') de hoge rentetarieven van Spanje en Italië omlaag, waardoor de euro voorlopig werd gered. En vorige week voorkwam hij de escalatie van een valuta-oorlog met een enkel woord: 'prijsstabiliteit.' Hij liet de Draghiologen - de analisten op de valutadesks van de banken die zijn blikken, pauzes, haperingen en klemtonen moeten wikken en wegen op mogelijke koerseffecten - in totale verwarring achter. Er was geen aanknopingspunt in de speech en toch pakten valutahandelaren na het uitspreken van dit woord meteen de telefoon om hun euro-yen positie af te wikkelen.
    Net als in juli vorig jaar stond Draghi onder grote druk. In de afgelopen weken heeft vooral de centrale-bankpresident van Japan het vuurtje van de valuta-oorlog weer opgepord. Hij is massaal gaan interveniëren door het opkopen van vreemde valuta en het verkopen van de eigen munt. Op deze wijze moet Japan concurrerender worden en moeten bedrijven als Sony en Canon wat lucht krijgen. Inmiddels is de koers van de Japanse yen al met 30 procent teruggebracht. Maar dit ondermijnt de concurrentiekracht van de landen in het zuiden van Europa op de wereldmarkt. Daarom drong de Franse president Hollande vorige week aan op een reactie van de ECB.
    Maar Draghi deed net of zijn neus bloedde. Hij zei dat de huidige eurokoers van 1,35 dollar en 126 yen wel mooi is. Hij hintte niet op een toekomstige renteverlaging, die de euro minder gewild zou kunnen maken, noch op een renteverhoging die de munt gewilder zou maken. Hij meldde alleen 'dat de ECB zal waken over de prijsstabiliteit' - een taak die de ECB gewoon heeft. Maar het woord werkte als een magische formule op de valutamarkten. In vijf minuten was de euro met anderhalve dollarcent gedaald en binnen vier dagen met een stuiver.    ...

Red.:   En door dit alles verandert geen enkele stuiver of cent in de werkelijke economie. Dit is niets anders dan massahysterie. Net als dat hft een vorm van massahysterie is, maar dan technisch geïmplementeerd. Natuurlijk zijn beide vormen bewijs van de totale krankzinnigheid van het hele financiële systeem.

Naar Financiële wereld , Economie, lijst , Economie, overzicht , of site home .