Bronnen bij Het globale Rijnlandmodel: economische groei

21 jul.2007

Eén van de grote misverstanden in de omgang met onze wereld is natuurlijk het idee dat alle economische groei goed is. De onjuistheid van dat idee volkomen blijkt bijvoorbeeld uit het feit dat men opzichtig slechte voorstellen als een toenemende immigratie in Nederland koppelt aan het argument dat ze noodzakelijk zijn voor de groei van de economie:

Uit: De Volkskrant, 21-07-2007, van verslaggeefster Elsbeth Stoker

We lopen de computer-Bulgaren mis

Achtergrond | Economie heeft hoogopgeleide kenniswerkers nodig | Maar Nederland werpt barrières op, en is niet populair.

... Als het aantal arbeidsmigranten niet snel toeneemt, zal onze economie krimpen. Dat zegt Piet Emmer, hoogleraar Europese expansie en migratie. 'Ik ken geen voorbeeld van een land met een krimpende en sterk vergrijzende bevolking dat zijn welvaart op peil houdt, laat staan kan laten groeien,' ...

Red.: Het is dus andersom: vanuit de eindigheid van de wereld en haar hulpbronnen is het noodzakelijk dat het volkomen luxe-consumptieve gebruik waar de huidige economie en haar groei nu op berust, gestopt wordt. Dus is een economische afname juist een goed ding. Waarbij natuurlijk men moet selecteren op die overbodige, luxe, consumptieve, niet-duurzame aspecten van de economie - het merendeel in de huidige situatie.

Uit: De Volkskrant, 30-04-2010, door Frank Mulder, samen met Freek Koster schrijver van Economie op ramkoers

Vlak voor de afgrond overspringen

We moeten minder afhankelijk worden van het mondiale financiële systeem door lokale economische verbanden te ontwikkelen. Anders gaan we met alle anderen de afgrond in.

Tussentitel: De economische crisis is een crisis van de groei. We hebben te weinig
waarde gecreëerd.

Om de hongerige beleggers te voeden, hebben Griekenland en Portugal per direct geld nodig, heel veel geld. Maar kunnen ze het ooit terugbetalen? We doen er goed aan nog eens naar de oude actiefilm Speed te kijken.
De hoofdrol in Speed (1994) is weggelegd voor een bus waaronder een gefrustreerde ex-agent een bom heeft gemonteerd. Die bom ontploft zodra de snelheid onder de 80 km/u komt. Keanu Reeves, alias Jack Traven, en een piepjonge Sandra Bullock, alias Annie Porter, proberen uit alle macht op snelheid te blijven, slalommend tussen obstakels, tegenliggers en kinderwagens. Er is echter één probleem: de brandstoftank is bijna leeg. Ze moeten dus gas blijven geven, omdat ze anders ontploffen – maar doorrijden kan ook niet.
Ziehier in een notendop de kredietcrisis, die nu is overgegaan in een schuldencrisis. Griekenland heeft door slecht beleid een grote staatsschuld opgebouwd, die is verbloemd door financiële trucs en schimmigheden, maar nu door de recessie onhoudbaar is geworden. Beleggers vertrouwen het niet meer, en de rente die ze vragen is te hoog om nog te kunnen lenen....

Red.: Overeenkomst nummer één met de Rijnlandse ideeën: de standaard economische groei is onhoudbaar.

De economie is de bus. De financiële markten zijn de bom. Journalist Thomas Friedman noemde dit in 1999 al de electronic herd, de elektronische kudde van miljoenen anonieme handelaren die vanachter hun computerschermen over de hele planeet hun geld investeren als ze er aan kunnen verdienen. Maar als hun vertrouwen afneemt, trekken ze hun geld terug en breekt de pleuris uit. De kredietbeoordelaars, die hun rapportcijfer voor Griekenland, Portugal en Spanje deze week naar beneden bijstelden, zijn de ‘bloedhonden’ van de kudde, die je land kunnen ruïneren.

Nummer twee: een belangrijk deel van het probleem zit in de financiële wereld.

Al veel eerder stokte de groei van de westerse economieën en leek de snelheidsmeter onder de magische grens te komen. We hebben de meter hoog kunnen houden, door massaal extra hypotheken te nemen, door ingewikkelde financiële constructies, maar al deze trucs creëerden alleen maar vertrouwen, geen echte waarde. En schuld, die nog steeds een keer moet worden afbetaald.
Economen hopen dat alles blijft draaien als het geld maar blijft stromen. Maar de economische crisis is ten diepste een crisis van de groei, geen liquiditeitscrisis. We hebben te weinig waarde gecreëerd. ...

Nummer drie: financiële producten zijn niets waard - ze hebben geen tastbare werkelijkheid

een deel gaat ten koste van mens en milieu – denk aan de grondstoffen die we ervoor nodig hebben. Ook dat levert schulden op die we op een dag moeten afbetalen. Die groei je er niet uit, want als je alles meerekent, kost de groei ons intussen meer dan ze oplevert.

Nummer vier: de economie die we nu hebben is niet duurzaam en niet houdbaar.

De oplossing ligt in het nationale of zelfs het lokale. Een voorbeeld is een ruilhandel tussen Zwitserse bedrijven, de WIR, opgezet tijdens de crisis van de jaren dertig, toen er geen kredieten beschikbaar waren. Ze gebruikten een eigen ruileenheid waar ze geen rente voor rekenden. In dit systeem wordt jaarlijks nog steeds voor een miljard euro verhandeld – vooral in jaren dat de economie dipt.
Er zijn veel meer voorbeelden, van ondernemers en consumenten die lokale banden willen verstevigen. Economen krijgen hier meestal meteen jeuk van, omdat dat niet maximaal efficiënt is, maar dat is juist de bedoeling. De wereldeconomie is juist zo gevaarlijk omdat het een efficiënte monocultuur is geworden. Als één pijler valt, gaat alles mee. Het is helemaal niet erg om aan een gezonde diversiteit te werken.
Als de grote bus een keer klapt, moeten wij verbanden hebben gecreëerd die gewoon doorkachelen. Dat is niet fatalistisch, dat is gewoon heel verstandig.

Nummer vijf: de oplossing ligt in meer kleinschaligheid en deglobalisering.

Naar Globale Rijnlandmodel , Rijnlands beleid , Rijnlandmodel overzicht , of site home .