Het Rijnlandmodel: het globale aspect

20 jul.2007

Voordat we het gaan hebben over de globale inrichting van de wereld, eerst wat over de redenen voor de komende voorstellen.

De aanleiding zal weinig mensen meer verrassen, hoewel dat maar sinds kort is: de nu nog nauwelijks omstreden klimaatverandering. Wel omstreden is de oorzaak, en daarover een kort verhaaltje.

Wie in de jaren zestig op de middelbare school heeft gezeten, of ervoor of kort erna, kent waarschijnlijk nog wel de vele schoolplaten die aan de wand hingen. Gefascineerd was de auteur door de plaat die de geologische tijden uitbeeldde, met onderaan een aarde van gloeiend en gesmolten steen, en bovenaan de groen-grazige tijden van het huidige gematigde klimaat. Al die verschillende aardes waren eindeloos boeiend, en gaven een heilig ontzag voor de beperktheid van ons soort tijden aan overgehouden.

Wat specifiek de aandacht trok, was de tijd van het Carboon, toen onze olie en steenkool gevormd werd, een groen overwoekerde aarde, een gigantische broeikas zonder polen

. Eén van de dingen die toen al doordrong is dit: Als er dat soort dramatische tijden voor nodig waren om al die kolen en olie uit de atmosfeer en in de grond te krijgen, wat gaat er dan gebeuren als je al die kolen en olie er in een paar honderd jaar weer in terugjaagt?

De bijbehorende gedachte was: Dat zal mijn tijd wel duren. Dat is dus inmiddels een heel onzekere zaak geworden.

Dit noodzaakt twee essentiële aanpassingen voor de mensheid. Ten eerst moet het gebruik van fossiele brandstoffen teruggedrongen worden. En ten tweede moet de mensheid zich wapenen tegen de mogelijk ramp die kan komen ten gevolge van het al gedane, bestaande en nog komende gebruik. Het nare is dat dit moet gebeuren, als je de risico’s tegen nietsdoen afweegt. Het aardige is aan beide maatregelen door dezelfde oplossing voorzien kan worden.

De meest concrete aanwijzing voor de aard van die oplossing volgt uit het rampenaspect. Iedereen die meer dan een enkel sciencefiction boek heeft gelezen, weet wat het eerste sneuvelt als een beschaving een ramp overkomt: de grootschalige infrastructuur en de grootschalige afhankelijkheden: handel, energietransport, enzovoort

.

De les is duidelijk en eenduidig: de mensheid moet zich reorganiseren in economische eenheden die binnen een beperkte straal, zeg rond de honderd kilometer, grotendeels zelfstandig kunnen functioneren. Dat betekent dat binnen dat gebied voldoende energie, drinkwater en voedsel geproduceerd kunnen worden om de bevolking in stand te houden. Dat betekent dus minimaal een rampenbestendige energiecentrale of anderszinse energiewinning, waterwinning of zuiveringsinstallatie, en voldoende grond of kassen. Als dat niet genoeg is voor de huidige bevolking, zullen er zo nodig mensen moeten verhuizen – al deze zaken kunnen natuurlijk op een geleidelijke manier geregeld worden.

Het hoeft weinig betoog dat dit meteen een groot deel van het recept is voor het maken van een duurzame econome en maatschappij, en van het terugdringen van het gebruik van fossiele brandstoffen

.

Bij dit scenario zijn er twee essentiële problemen: hoe is het mogelijk om het voor duurzaamheid noodzakelijk terugdraaien van het oververhitte economische proces zodanig te doen dat er geen oncontroleerbare recessie optreedt. En ten tweede: voor dit scenario is het essentieel dat binnen ieder van de economisch zelfstandige gebieden gebied voldoende mensen moeten zijn om alles draaiende te houden. Dit laatste lijkt wel de meest moeilijke van de twee factoren – in de Tweede Wereldoorlog was er minder vaak een tekort aan vliegtuigen dan aan piloten, om een simpele reden: vliegtuigen kan je bouwen met vele handen die ieder een simpel en makkelijk karwei doen – en een goede piloot vergt meer dan een jaar aan training voor hij rijp is voor een missie.

De meest voor de hand liggende bottleneck ligt bij de energievoorziening. Het huidige energienet bestaat uit relatief kleine aantallen grote centrales verbonden door langafstands-distributienetwerken. Dit netwerk is bij vele gelegenheden al uiterst kwetsbaar gebleken, is dat een kleinere storing in één land (bijvoorbeeld Canada, Niagara) grote storingen in een ander land veroorzaken (Amerika, New York)

Onafhankelijkheid van kwetsbare distributienetten noodzaakt als eerste kleinschaligheid in energievoorziening . Dat betekent dat de grote hoeveelheid kleinere voorzieningen (windmolens, kleine warmte-krachtcentrales, privé-centrales ) door veel meer mensen in stand moeten worden gehouden en gemaakt, dan voor de beperkte hoeveelheid specialisten die een huidige energiecentrale in de lucht houden.

Maar dit geldt in hoge mate ook voor alle minder essentiële technische voorzieningen. De conclusie is dat een opdeling in economisch zelfstandige eenheden ook de opleiding van zeer veel meer mensen in techniek vergt. Het bijhorende streven naar het ontwikkelen van alternatieve energiebronnen betekent dat hetzelfde geldt voor de natuurwetenschappen. De maatschappij die zich gaat richten op overleefbaarheid zal dus ook een veel technisch en natuurwetenschappelijk gerichte maatschappij moeten worden, puur vanwege dat overleven – de luxe van het volledig teren elkaar hypotheken verkopen en het opdissen van al dan niet amusante verhaaltjes, de dienstenmaatschappij, zal moeten verdwijnen - de mensheid moet weer aan het werk.

Zelfs bij het huidige nieuwe bewustzijn van mogelijke toekomstige problemen en rampen blijkt echter dat de weerstand heel groot is – men beseft dat huidige luxebaantjes en machtsposities op het spel staan, en het conservatisme is überhaupt de mens eigen. Desalniettemin is het wenselijk tot noodzakelijk dat nu al stappen worden ondernemen. We zijn dus in hoge mate afhankelijk van die mensen die nu al het besef hebben, om dan maar op beperkte schaal die eerste stappen te zetten. De huidige discussies laten al volkomen duidelijk zien dat dit voornamelijk de huidige technische en natuurwetenschappelijke mensen, de bèta’s, zijn. Het is aan hen om de eerste noodzakelijke oplossingen te bedenken, en in te voeren. Het is aan hen om zich al op deze manier te gaan organiseren, en andere in te lichten.

Eén voor de hand liggende mogelijkheid is om de bestaande (natuur)wetenschappelijke instituten als aanvangspunt te nemen. Een ander model zou gevonden kunnen worden in het Russische Akademgorodok (Wikipedia), een stad(je) in de Sovjet-Unie nieuw gebouwd als stad voor (natuur)wetenschappelijk onderzoek. De definitieve invulling van zoiets is natuurlijk een deel van onderzoek en planning van het zelfstandig-economische model.

Op dit weblog zijn al een aantal van de ingrediënten van een zelfstandig-economisch model beschreven. Als allereerste is dat natuurlijk de kleinschaligheid . Het eerst dat sneuvelt bij een echte ramp is de grote stad. Daar zijn al vele voorbeelden van bekend, zoals het laatst dat van de overstroming van New Orleans. De ramp is niet de overstroming zelf, want dat water kan redelijk snel weer weggepompt worden – de clou is het verlies aan infrastructuur, beginnende met elektriciteit. Geen elektriciteit, geen water, want het drinkwatertransport berust op elektrische pompen.

Een ander punt is dat van de aanpassing van het maatschappelijke klimaat. Van diensteneconomie terug naar productie economie – van praatjes-verkopen naar inhoudelijke debat – oftewel van alfa- naar (meer) bèta-maatschappij . Dit dicteert op zijn beurt weer het Rijnlandse onderwijsbeleid met zijn herinvoeren van het primaat van inhoud boven vorm, en van kwaliteit boven gelijkschakeling .

Een derde punt is de omschakeling van immigratieland naar emigratieland. Vooral de intocht van nog meer van de stad afhankelijke immigranten uit de derde wereld moet onmiddellijk gestopt worden, terwijl de uittocht van hooggekwalificeerde Nederlanders, vooral hen met productieve vaardigheden, zo snel mogelijk tot staan moet worden gebracht. Dit is in feite niets anders dan een correctie op het volkomen foutieve immigratiebeleid van de laatste tientallen jaren, eigenlijk al sinds de oorlog .
Daarnaast zou er eigenlijk nog iets anders moeten gebeuren. Het is hoogstwaarschijnlijk zo dat Nederland mensen kwijt moet, omdat het huidige Nederland voor zijn productenvoorziening al zeven maal zijn eigen oppervlakte in het buitenland nodig heeft - een getal dat op zijn minst tot twee moet worden teruggebracht. Dit kan nooit zonder een aanzienlijke afname van de bevolking, en hier geldt doodgewoon uit hoofde van eerlijkheid: last in, first out .

Eigenlijk lijken alle drie deze punten al onoverkomelijke hinderpalen bij de invoering van slechts een begin van dit plan - het eerste dat men zal zeggen is dat het slecht is voor de economie . Het is zeer waarschijnlijk dat zelfs voor het begin van die invoering, meerdere kleinere of een paar grote rampen noodzakelijk zijn. Misschien dat het mogelijk is om tegen die tijd al een idee van een oplossing te ontwikkelen, zodat er dan meteen met allereerste uitvoering kan worden begonnen.

Maar een even goede mogelijkheid is dat er pas iets kan gebeuren, op het moment dat het te laat is. Althans, te laat voor de huidige globale mensheid. Dan zal, in een herhaling van eerdere van dit soort processen, een groot deel van de huidige mensheid ten onder gaan, waarbij de natuurlijke selectie ervoor zorgt dat de slimmeren en socialen overblijven – ook als al eerder is gebeurd . Misschien een schrale troost, maar voor hen die het lot van homo heidelbergensis kennen, en de wetenschap hebben dat wij ervan afstammen, toch een idee waar mee te leven valt.

Naar Rijnlandmodel, algemeen , Rijnlands beleid , Rijnlandmodel overzicht , of site home .