Uit: De Volkskrant, 04-11-2011, door Peter de Waard

Systeemrisico bestaat ook in handel

Griekenland en eerder Lehman toonden de wereld de risico's van de mondialisering. De wereldhandel kan ook verstoord raken door een probleem bij de kleinste schakel.

Tussentitel: Overstromingen in Thailand: pc-prijzen stijgen

Acer en Samsung kondigden deze week aan dat de prijzen van hun pc's fors zullen stijgen. Sony heeft noodgedwongen de lancering van enkele nieuwe camrecorders uitgesteld, waardoor het bedrijf in de rode cijfers zit. Toyota, Honda en Nikon kampen met ernstige verstoringen van hun productieproces.
    Oorzaak zijn de overstromingen in Thailand. Hoewel geen van deze bedrijven uit Thailand komt, laten ze daar wel allemaal componenten vervaardigen. Een kwart van de harddiskdrives voor computers wordt in Thailand geproduceerd. Als gevolg van de overstromingen zijn productievestigingen ontruimd en zelfs onder water komen staan. Acer, de op een na grootste fabrikant van merk-pc's in de wereld, zal bij gebrek aan onderdelen in het vierde kwartaal van 2011 de productie met 10 procent moeten terugbrengen. 'De hele pc-productie is vast komen te zitten in een soort van flessenhals', zei JT Wang, de baas van Acer.
    Natuurrampen en politieke onrust in zelfs de meest afgelegen locaties kunnen productieprocessen verstoren. Dat gebeurde al bij de tsunami in het noorden van Japan in het begin van dit jaar. De fabriek van Renesas in Naka, 's werelds belangrijkste producent van microcontrollers voor de auto-industrie, raakte beschadigd, waardoor de productie werd gehalveerd. Niet alleen Toyota en Nissan werden hierdoor zwaar getroffen, ook Volkswagen en Ford. Productieprocessen blijken internationaal zo verweven dat een verstoring in de kleinste schakel in de keten miljarden kan kosten.
    In het getroffen gebied werd het simpele schoonmaakmiddel NF3 geproduceerd. NF3 is het enige middel dat geschikt is om de vacuümpersen te reinigen waarmee bijvoorbeeld de kunststof behuizing van tv's wordt geperst. Omdat er geen NF3 was, konden toeleveranciers van Sony hun verplichtingen niet nakomen en kon Sony zelf niet produceren.
    De onderlinge afhankelijkheid is toegenomen. 'Mondialisering heeft het mogelijk gemaakt om grote risico's te spreiden over een groter aantal partners', zegt analist Mohammed Moawalla van Goldman Sachs. 'Zo is 80 procent van de bouw van de nieuwe Boeing 787 Dreamliner geoutsourcet. Daar zitten grote voordelen aan, zoals het verlagen van de kosten door een optimale planning en het hergebruik van ontwerpcapaciteit. De assemblagetijd van het vliegtuig is met driekwart teruggebracht tot drie dagen.'
    De onderdelen voor de nieuwe Boeing 787 Dreamliner worden geleverd door vijfhonderd bedrijven uit elf landen. Maar die producenten zijn weer afhankelijk van honderden toeleveranciers die weer onderdelen moeten hebben van duizenden kleinere toeleveranciers.
    Volgens een onderzoek van Goldman Sachs zijn in de wereldhandel dezelfde systeemrisico's ontstaan als in het bankwezen. ...


Tussenstuk:
Apples iPhone is mondiaal product

Apple heeft zijn iPhone ontworpen in Cupertino (Californië). Maar het toestel wordt in China gemaakt. Onderdelen zijn ontwikkeld in Groot-Brittannië (met octrooien van ARM Holdings en Imagination Technologies), Duitsland (Dialog Semiconductor) en Frankrijk (STMicro electronics) en geproduceerd in Taiwan (bij TSMC), Japan (Toshiba en Elpida) en de VS (bij Samsung in Texas). Vervolgens worden de toestellen in China geassembleerd, waarvan de meeste naar Europa en de VS gaan.

Red.:   Precies zoals de sciencefictionschrijvers al voorspelden: het eerste dat eraan gaat, is het grootschalige transport.
    Tezamen met dat van de grootschalige energievoorziening

Uit: De Volkskrant, 23-04-2011, door Vincent van der Venne, mobiliteitshistoricus

Dure olie stelt ons voor een transportprobleem

In hun opiniestuk in de Volkskrant van 16 april voeren Job Cohen en Diederik Samsom een pleidooi voor een nieuw akkoord van Wassenaar, dit keer over energie. Zij koppelen in het artikel de oplopende olieprijs en de toekomstige beschikbaarheid van olie aan het vraagstuk van het Nederlands energiebeleid, dat naar hun mening te sterk aan politieke opvattingen onderhevig is. De gedachte die zij hiermee weergeven is illustratief voor het beperkte denken van politici over het energievraagstuk.
    Het debat over vermindering van de CO₂-uitstoot vermengen politici met het zoeken naar oplossingen voor de toenemende schaarste aan olie. In een discussie over een aanpak van de CO₂-uitstoot kan gekozen worden voor verschillende vormen van opwekking van elektrische stroom. En dus zijn er voorstanders van de bouw van bijvoorbeeld kerncentrales, kolencentrales, windmolenparken en/of ruime toepassing van zonnecollectoren. ... Bij gebrek aan gevoel van urgentie, kunnen de politici het debat over een duurzame energietoekomst nog heel lang voeren.   ...
    Om de 'energiezekerheid' te waarborgen, voeren politici alleen discussie over de wijze van opwekking van elektrische stroom. Stroom wordt echter gebruikt om koffie te zetten, tv te kijken, de woonkamer te verlichten. Velen die naar het werk gaan, gebruiken een auto. En die rijdt op benzine of diesel. Wat heeft de discussie over de wijze van opwekking van elektrische stroom met de toenemende olieschaarste voor ons land van doen, wanneer de huidige centrales niet met olie, maar met gas, steenkolen of kernenergie stroom opwekken? De olieprijs vraagt om andere antwoorden. Maar daarover wordt amper gedebatteerd.
    Met een akkoord van Wassenaar over de wijze van opwekking van elektrische stroom doorbreek je onze afhankelijkheid van olie niet. Per dag verbruikt Nederland ongeveer een miljoen vaten olie. Circa tweederde daarvan gaat naar de transportsector. ...
    Vliegtuigen, schepen, vrachtwagens en personenauto's zijn voorlopig nog afhankelijk van duurder wordende olie. Om dat te doorbreken, moet werk worden gemaakt van de ontwikkeling en toepassing van alternatieve brandstoffen, alternatieve aandrijfvormen en alternatieve transportsystemen. Ook brandstofbesparing en verbetering en uitbreiding van het openbaar vervoer kunnen een oplossing bieden. Maar met vermindering van het verkeer is de grootste winst is te behalen en dat zal onvermijdelijk blijken te zijn. De lage inkomensgroepen zullen hiervan het meeste nadeel ondervinden.
    De oplopende olieprijs stelt ons niet zozeer voor een energieprobleem, maar vooral voor een transportprobleem. Reis- en transportkosten zullen duurder worden, hetgeen grote economische en sociale gevolgen met zich mee zal brengen.

Naar Globale Rijnlandmodel , Rijnlands beleid , Rijnlandmodel overzicht  , of site home .