Uit: De Volkskrant, nr. 30-2007, door Mirjam Bosgraaf

Leerkrachten stellen vast dat leerlingen mondiger, vrijer, en opener worden, maar ook gemakzuchtiger, materialistischer, en egocentrischer. Stimuleren van zelfredzaamheid is de remedie, meent hoogleraar psychologie Jan Derksen

Bestrijd het groeiende narcisme onder scholieren

Jeugdigen en jongvolwassenen doen veel dan vroeger een beroep op de hulpverlening. Het regent diagnostische etiketten zoals ADHD, PDD-NOS, Asperger en dyslexie. Wat is er met onze jongeren aan 'de hand?
    Mijn projectgroep aan de Radboud Universiteit Nijmegen heeft mensen ondervraagd die voor hun werk al ten minste twintig jaar in direct dagelijks contact staan met anderen. Een onderdeel van deze studie is uitgevoerd onder docenten, politieagenten, ' treinconducteurs en huisarts-assistenten. Voor dit artikel beperk ik me tot de uitspraken van leerkrachten aan diverse typen Nederlandse middelbare scholen. Hun observaties stemmen overeen met die van de andere beroepsgroepen.
    Aan de leerkrachten werd gevraagd een typische leerling van twintig jaar geleden en een typische leerling van tegenwoordig te beschrijven. Praktisch allen constateerden ze een toename in assertief en extravert gedrag, en een versterkte materialistische houding: de klas van tegenwoordig zit vol met consumenten.
    Wanneer een leerling iets te melden heeft, roept hij of zij dat nu hardop in de klas. De huidige leerlingen gedragen zich, zeggen de leraren, mondiger, vrijer, opener en ook gemakzuchtiger. Ze hebben hun hart op de tong: ze uiten zowel hun kritisch als hun opbouwend en positiefcommentaar sneller dan vroeger. In de klas eten, drinken en kauwgom kauwen, is tegenwoordig normaal.
    De leerkrachten zeggen dat jongeren in toenemende mate hun prioriteiten buiten school leggen. Ook wijzen sommigen op toegenomen agressief, impulsief en  egocentrisch gedrag. Kortom: het narcisme onder jongeren neemt toe.
    De leraren verklaren de door , hen geconstateerde gedragsveranderingen bij jongeren uit de veranderde sociale omgeving. Van jongeren wordt meer zelfstandigheid verwacht dan vroeger. Hun keuzemogelijkheden zijn uitgebreid. De aantrekkelijkheid van de multimediale wereld heeft ertoe geleid dat buitenschoolse activiteiten interessanter zijn geworden dan voorheen. Ook zijn bijlaantjes populair: die maken het mogelijk te shoppen. Geld is belangrijker geworden dan school.
    Jongeren kunnen tegenwoordig moeilijker hun aandacht bij een onderwerp houden, omdat er zo veel is wat hen kan afleiden. Slaaptekort en stoornissen als ADHD liggen op de loer. Wat de zaak nog verergert, zeggen de leerkrachten, is het ontbreken van structuren en regels. Het lijkt erop dat ouders steeds minder grip hebben op hun kinderen, die steeds meer hun eigen gang gaan.  ...


Tussenstuk:
Weg met de etiketten

Het veranderende gedrag van jongeren wordt veel te snel voorzien van een etiket met een modieuze 'ziekte'. Dat leidt tot slachtoffergedrag, want er zitten voordelen, ook financiële, aan het hebben van een stoornis.
   Maar die benadering van jongeren is gemakzuchtig en werkt narcisme in de hand, stelt Jan Derksen vast. Scholen en universiteiten zouden leerlingen beter helpen door hun zelfvertrouwen te stimuleren. Laat ze een identiteit vinden, en werk aan hun gevoel van zelfstandigheid. Dat kost veel inspanning, tijd en soms moet krachtig worden opgetreden. Maar het is de enige manier om voor de samenleving schadelijk narcistisch gedrag tegen te gaan.

Red.:   Dat laatste is niet juist. het narcistische gedrag kan veel eerder voorkomen worden, door een meer evenwichtige opvoeding, en op school indien nodig een opvoedkundige heropvoeding - door handhaving van duidelijke omgangsregels.

Naar Rijnlands onderwijsbeleid, inhoud , Rijnlandmodel, lijst , Rijnlandmodel, overzicht , of site home .