Bronnen bij Rijnlands onderwijsbeleid: het Nieuwe Leren

De Volkskrant, 08-09-2005, rubriek Gemengde berichten door Martin Sommer

Onder onderwijzers

Het nieuwe leren verspreidt zich als een olievlek. Het zou mooi aansluiten op de belevingswereld van de leerling. In de praktijk is het de zoek-het-maar-uit-school.

Bent u ook blij dat uw slungels weer in de schoolbanken zitten? ...
    Toch is er een flinke kans dat ze bij u thuis de komende tijd helemaal niet om tien over acht vertrekken met zo'n hangzak op de onderrug. Als ze laat opstaan en ook over twee maanden nog steeds bankhangen: tien tegen een dát de school van uw kind zich bekeerd heeft tot het 'nieuwe leren'.
    In augustus kapittelde de onderwijsinspectie de alternatieve Iederwijs-scholen omdat ze niet aan de minimumnormen voldoen: onvoldoende bevoegde leraren, te weinig lesuren. Vier van de achttien Iederwijs-scholen werden gesloten. De kern van de Iederwijs-filosofie: het kind is koning. Als je de hele dag in de zandbak wilt zitten, is dat ook leren. ...
    Maar zo eenvoudig is het niet. Iederwijs is weliswaar de radicaalste (en snelstgroeiende) variant. Maar het slib van de gedachte dat het allemaal uit de leerling zelf  moet komen is de afgelopen vijf jaar aangespoeld in bijna het complete Nederlandse onderwijs. De middelbare school is nog betrekkelijk ongeschonden, ofschoon je ook in het studiehuis ziet hoe 'leren leren' van middel steeds meer doel begint te worden. De Groningse hoogleraar 'Onderwijzen en leren' Greetje van der Werf hield er onlangs een mooie oratie over. Decanen hoor je op ouderavonden zeggen dat 'het meer gaat om hoe de leerling leert dan wat hij leert'. Er zijn weinig contacturen - vandaar dat bankliggen - en internet functioneert als fetisj: daar rollen de werkstukken kant en klaar uit. Over het hbo lees je met regelmaat in de krant, zoals vorig jaar over de Hogeschool InHolland, waar de studenten zelden een docent zagen en geen benul hadden wat ze moesten. Ja, het moest uit henzelf komen. Nog deze maandag stond een D66-pleidooi in de krant voor een collegegeld-vrijstelling van pabo-studenten. Tussen neus en lippen door bepleitte Boris Dittrich 'om vakkennis op de pabo's weer centraal te stellen en die te toetsen in examens'. Is dat nu dan niet zo? Nee, dat is niet zo. 'Nu slagen pabo-studenten op basis van een 'portfolio' dat ze zélf samenstellen.' Portfolio op de pabo, dat is erg genoeg. Maar neem het middelbaar beroepsonderwijs, waar - het woord zegt het al - studenten een beroep leren. De 16-jarige zoon van een vriend meldde zich vorig jaar voor de studie elektrotechniek bij het ROC-Amsterdam, zo'n mammoetschool met tienduizenden studenten. Elektrotechniek lijkt een rijkelijk concreet vak. Maar het jaar begon zonder één boek. Er was 'competentie-onderwijs'. En inderdaad, ze werkten aan een 'portfolio'. Opdrachten op een stencilt je en als je wat wilt weten, zoek je het maar op internet. Docenten waren immer moeilijk te vinden.
    De jongen kwam thuis met het verhaal dat hij een stopcontact had moeten bevestigen op een zinken emmer. Dat was voor de lampjes van de kerstboom in die emmer. Die kerstboom kreeg wel eens water. Ook in die emmer. De jongen twijfelde aan de veiligheid van de constructie en maakte bezwaar bij de leraar. De leraar: 'Elektrotechniek, daar ga ik niet over.'  
    Besprekingen van de vorderingen gingen over de 'opstelling' van de student, over 'het samen tot stand brengen van projecten'. Er was een 'persoonlijke ontwikkelingsplan' van de jongen maar zijn naam wist de leraar niet. Een karikatuur? Ik betwijfel of het op andere ROC's beter is.
    Toevallig was de broer van mijn vriend leraar aan hetzelfde ROC. Tien jaar lang had hij houtbewerking gegeven aan de Hendrick de Keyser-mts, een school met een degelijke naam. Bedrijven wilden graag studenten van Hendrick de Keyser hebben. Tot de school opging in het ROC Amsterdam, net als de andere beroepsopleidingen. 'Alles werd overhoop gehaald', zegt de broer. Tegenwoordig is het 70 procent zelfstandig leren, 30 procent in de klas. 'Terwijl dat soort kinderen gewoon klassikaal les nodig heeft, dat geeft houvast.' Nee hoor, competenties, overleg voeren, netwerken, presentaties. Een mooi groot nieuw gebouw kwam er wel, zoals ROC's dat hebben. Ruimte voor werkbanken en gereedschap was er evenwel niet meer. Die zijn verkocht, ze hebben ze niet meer nodig.
    De gevolgen: grote schooluitval. Het gros van de leerlingen kan het helemaal niet zelf af. ...

Red.:   In 2005 was deze kritiek, buiten de docentenkamer, helemaal nieuw. Pas vele jaren later bleek de werkelijkheid nog erger.


Naar Rijnlands onderwijsbeleid, inhoud  , Rijnlands beleid , Rijnlandmodel, overzicht  , of site home .