Ambtelijke verantwoordelijkheden en procedures

Onderstaand wordt een stel maatregelen voorgesteld ten einde ambtenaren de verantwoordelijkheid te geven bij het verstrekken van informatie aan hun politieke opdrachtgevers en het algemene publiek. De reden voor deze maatregelen is de bestaande reeks van voorvallen waarbij politiek verantwoordelijken ambtenaren hebben gedwongen feitelijk onjuiste informatie te verstrekken of naar buiten te brengen. Deze maatregelen leggen ten opzichte van de huidige gang van zaken een grotere verantwoordelijk bij de ambtenaren, maar dit wordt ruimschoots gecompenseerd door de ambtenaren additionele machtsmiddelen tegenover hun politiek opdrachtgevers te geven. Daarmee komt dan tevens een duidelijke afbakening van ambtelijke en ministeriel verantwoordelijkheden tot stand.

Ambtenaren worden verantwoordelijk gesteld voor het verstrekken van evident onjuiste informatie of verklaringen, tenzij ze kunnen aantonen daartoe direct of indirect instructie te hebben gekregen. Essentieel daarbij is dat niemand een beroep kan doen op instructies van boven om evidentie fouten of onjuistheden te begaan. Alle ambtenaren moeten bij een ministerieel verzoek duidelijke en schriftelijke richtlijnen krijgen, en iedere ambtenaar moet het recht krijgen om toelichting te vragen bij die instructie, met name wijzende op die punten waar zij de ambtenaar dwingt evidente fouten of onjuistheden op te schrijven. Bovendien moeten er waarborgen komen die er voor zorgen dat als de situatie zich voordoet dat een ambtenaar zich op dit recht moet beroepen, die ambtenaar volkomen gevrijwaard wordt van eventuele repercussies van wat voor aard dan ook.

Daarnaast moeten er regels komen dat enigerlei persoon die repercussies toepast of er mee dreigt, beroeps- of strafrechterlijk vervolgd kan worden, met eventueel ontslag uit zijn functie als gevolg. Deze maatregel is noodzakelijk, omdat de praktijk is dat lager personeel in het overgrote deel van de gevallen dat ze evident fouten of onjuistheden moeten begaan op instructie van boven, de impliciete of expliciete dreiging met repercussies de reden is dat ze er mee instemmen. De eventuele strafrechtelijke vervolging is noodzakelijk omdat politieke machthebbers voor een belangrijk deel van hun daden geen beroepsmatige verplichtingen hebben, en in feite allen aangestuurd worden door het politiek-democratische proces. Om die reden zijn de politieke machthebbers op dit moment gevrijwaard van de gevolgen van het benadelen van de ambtenaren die onder hen functioneren, zoals meerder malen is gebleken uit de negatieve gevolgen die klokkenluiders van hun acties hebben ondervonden

Ambtenaren moeten het recht krijgen te allen tijde onjuistheden en fouten begaan in hun werkomgeving naar buiten te brengen. Indien zij dit doen voordat ze dit intern besproken hebben, Moeten zij hiervoor en reden hebben. Indien hun constateringen juist zijn, kunnen ze aanspraak maken op schaalverhoging of functieverbetering, afhankelijk van de ernst van de betrokken zaak. Dit ter beoordeling door een extern orgaan. Voor dat externe orgaan kan gedacht worden een instituut in verlengen van de Algemene Rekenkamer.

Ambtelijke instellingen, als ministeries, moeten onderworpen worden aan een vijfjaarlijks doelmatigheidsonderzoek, uitgaande van schriftelijk geformuleerde taakdoelstellingen. De eerste versie van de taakdoelstellingen kunnen samengesteld worden door een inventarisatie van de huidige werkzaamheden van de betrokken instelling, door hen zelf te formuleren. Die geformuleerde taakdoelstellingen worden indien mogelijk voorgelegd aan het praktijkveld, of een representatief forum uit het praktijkveld, ter verbetering en aanvulling. Dit laatste geldt met name voor ministeries als Onderwijs, Gezondheidszorg, Landbouw, en Economie.


Naar Rijnlandmodel, algemeen  , Rijnlandmodel lijst , Rijnlandmodel, overzicht , of site home .