Bronnen bij Architectonische lelijkheid: blokkendozen

De architectuur heeft een dusdanig groot bezwaar tegen het maken van standaarddingen, dat gerust gesproken kan worden van walging. En "standaard" en "gewoon" is ook alles dat ook maar enigszins aan het verleden doet denken, inclusief de diversiteit die toen gewoon was.

Op deze website doen wij daar dan wel weer moeilijk over, maar dat vinden de moderne-architectuur aanhangers natuurlijk volkomen onterecht. Daarom hier een selectie van hun sterk eigenzinnige, afwijkende, en autonome werken (de Volkskrant, 08-11-2007, door Hilde de Haan):
  Tentoonstelling over architect Koen van Velsen in Hilversum

Vooral doen wat niet wordt gevraagd

...    Koen van Velsen (1952) is een zoeker. Al zo lang hij architect is, verlegt hij gestaag zijn grenzen. Dat leverde hem vele prijzen op, zoals de Rietveldprijs, de Mart Stamprijs en de BNA- kubus. Bovendien heeft hij Nederland verrijkt met een aantal spannende, gewaagde bouwwerken, die steevast tegenstrijdige reacties oproepen: de Bibliotheek van Zeewolde, in Amsterdam de Rijksacademie voor Beeldende Kunsten en de Film- en Televisie-academie, en in Rotterdam die grote witte Pathé-bioscoop midden op het Schouwburgplein. ...
    Toen Van Velsen begon, stond architectuur op een laag pitje: architecten waren vaak al tevreden als hun gebouwen praktisch waren. Zíjn generatie bracht daar verandering in. Van Velsen vindt dat architecten vooral moeten doen wat niet wordt gevraagd. ...

Van het internet een paar voorbeelden van Van Velsen's werk:

Blokkendoos variaties 1.

Volgende (de Volkskrant, 15-12-2010, door Marc van den Eerenbeemt):
  Betaalbaar huis van glas en staal

Niet iedereen is overtuigd van de schoonheid. Maar bijzonder is het Zwolse HipHouse wel.


Als een kubus ligt hij aan de Obrechtstraat in de nieuwe Muziekwijk in Zwolle. Hiphouse, ontworpen door Atelier Kempe Thill, herbergt 64 appartementen voor studenten en starters. ...
     Het woonblok van de architecten Andre Kempe (1968) en Oliver Thill (1971), beiden geboren in het voormalige Oost-Duitsland, is een van de twee winnaars van de AM NAi Prijs 2010, de prestigieuze, tweejaarlijkse prijs van het Nederlands Architectuurinstituut en projectontwikkelaar AM.
     De prijs wordt toegekend voor een gebouw dat in de voorgaande twee jaar is gerealiseerd door architecten die jonger zijn dan 40 jaar.

Blokkendoos variaties 2.
    Had het huis van de Oost-Duitse architecten in Oost-Duitsland gestaan, was er sprake geweest van "stalinistische monocultuur"  en "communistische woonkazernes". Nu is het een schoonheid, en is de jury razend enthousiast:
  De jury
'Dit project laat zien dat met een minimum aan middelen, maar met een maximum aan vakmanschap, ruimtelijke kwaliteit gecreëerd kan worden. Het is in al zijn schijnbare simpelheid een mooi voorbeeld van de 'nieuwe eenvoud'. (...) Een monumentaal woonblok, dat zich bijna manifesteert als klassieke architectuur. (...) Terwijl iedere vorm van opsmuk verdwijnt, blijft de ruimte zijn kwaliteit behouden en is zelfs genereus. Ook hier hebben economische en procesmatige efficiëntie hun werk gedaan.'

En om te bewijzen dat het geen vergissing was dat het hier om een blokkendoos ging:
  Tussenstuk:
Bouwen met geprefabriceerde hotelkamers

Er werden de laatste dagen meer prijzen uitgedeeld in de architectenwereld. Architectenbureau Onix uit Groningen mag zich 'Architect van het Jaar 2010' noemen. Vooral architecten met 'innovatiekracht' maken kans op de eretitel.
    Een van de ontwerpen van Onix die opviel is de Veenkubus, een atelier voor kunstenaars in Veendam. Het blokhuis kan ook worden ingericht als starterswoning van minder dan 50 duizend euro.    ...

Blokkendoos variaties 3.

Volgende (de Volkskrant, 23-12-2010, door Marc van den Eerenbeemt):
  Stichting Hendrik de Keyser koopt Woonhuis Abe Bonnema

De essentie van een woonhuis

Architect Abe Bonnema (1926-2001) vond het een van zijn beste creaties: het huis dat hij voor zichzelf ontwierp in Hardegaryp. Nu is het gekocht door monumentenvereniging Hendrik de Keyser.

Opnieuw doet Abe Bonnema (1926-2001) van zich spreken. Zijn woonhuis in het Friese Hardegarijp, opgeleverd in 1963, is in eigendom overgedragen aan de monumentenvereniging Hendrick de Keyser. Zelf vond hij het een van zijn beste creaties; het huis wordt inmiddels geroemd als een van de meest opmerkelijke voorbeelden van naoorlogse woningbouw in Nederland.    ...
    Bonnema, zoon van een bouwkundige, geniet bekendheid als ontwerper van ondermeer de kantoren van Nationale Nederlanden in Rotterdam, lang het hoogste gebouw van Nederland. Ook ontwierp hij 'Het Boek' aan de Amsterdamse ringweg A10, nu in gebruik bij de Belastingdienst.
    Het woonhuis in Hardegarijp, net ten oosten van Leeuwarden, is uiterst simpel in opzet, zo blijkt bij een rondleiding door Marcella Bonnema-Kok, echtgenote van de architect. 'Ik sta hier voor Abe. Alle eer aan Abe.'

Hm ... Blokkendoos variatie 4.

Volgende (de Volkskrant, 05-01-2011, door Machteld van Hulten):
  Bergdorp met groepsgevoel op IJburg

Aan het eind van het Amsterdamse eiland IJburg is een woonblok verrezen waarvoor een bergdorp model stond. De bewoners zullen er als groep samen wonen. Althans, dat hopen de architecten.


Bouw een berg, was de opdracht aan de ene architect. En de Nederlands-Japanse architecte Moriko Kira kreeg de opdracht: bouw een dorp aan de voet van die berg. En zo geschiedde op het verste punt van IJburg, de zuidoostoever van het eiland onder de rook van Amsterdam. ...

 Een blokkendoos-berg, kennelijk ...

Tussenconclusie. Origineel allemaal, hè ... ? Zie onder de blokkendoos/tas, ontwerp anno circa 1935, door Ko Verzuu, voor fabrikant ADO:

Daarmee heeft deze beslist niet creatief vaardige redactie talloze heel wat leukere ontwerpen heeft neergezet!

De redactie kan beslist niet alles bijhouden wat er aan blokkendoosrotzooi in de media staat, laat staan de nog ergere rotzooi die in het land neergeplempt wordt. Maar het volgende beeld trok toch weer de aandacht (de Volkskrant, 29-04-2011):
  Windesheim Gebouw X BNA Gebouw van het Jaar

Windesheim Gebouw X in Zwolle is door de Bond van Nederlandse Architecten (BNA) benoemd tot Gebouw van het Jaar 2011. Een jury onder leiding van Frits van Dongen koos uit veertien projecten het ontwerp van Broekbakema, dat onderdak biedt aan de faculteiten journalistiek en economie van Hogeschool Windesheim. ... De jury prijst de combinatie tussen ruimtelijkheid, en de 'kunst van beperking'. ...

Die opmerking van de jury over de 'kunst der beperking' heeft de redactie niet verzonnen. Echt niet.
    En gezien de prijs die dit ontwerp gekregen heeft, is het wachten op "blok-met-ribbeltjes-vertikaal", "blok-met-golvende-ribbeltjes", blok-met-cirkel-ribbeltjes", en uiteindelijk de ultieme beperking: "blok-zonder-ribbeltjes".

Een geval op "hoog" niveau (de Volkskrant, 25-05-2011, door Fokke Obbema):
  Interview |  David Gianotten

'China geeft architect veel vrijheid'

Tussentitel: Elk project begint met een gevoel, een fascinatie | David Gianotten - Architect

Toen hij als student begin jaren negentig een studiebeurs in de wacht sleepte, koos David Gianotten (37) niet voor een Amerikaanse universiteit, maar voor die van Tokio. Zijn fascinatie voor de Aziatische cultuur lag daaraan ten grondslag.
    In Tokio kwam hij tussen de Japanse studenten terecht. Hij maakte zich de taal eigen en liet verder zijn ontwerpen spreken. Na zes jaar kwam hij terug naar Nederland, waar hij een eigen bureau, SeARCH, opzette. Dat leidde tot samenwerking met Rem Koolhaas, waarna hij in 2008 tot diens architectenbureau OMA toetrad....

De reputatie van Rem Koolhaas is de allerhoogste. Zijn blokkendoos reikt ook hoog. Maar een doodordinaire blokkendoos blijft het.

De redactie heeft niet veel tijd voor dit soort ongein, dus ondanks het hoge aanbod wordt de verzameling niet vaak aangevuld. Maar de volgende trok te sterk de aandacht (de Volkskrant, 19-01-2012, van verslaggever Bart Dirks):
  Den Haag wil huurder tot kopen verleiden

De gemeente Den Haag wil samen met makelaars, woningbouwcorporaties en Rabobank huurders verleiden tot het kopen van een huis. Bij enkele nieuwbouwprojecten is een koopsubsidie van tienduizend euro beschikbaar. ...
    Tot nu toe heeft alleen woningcorporatie Vestia twee projecten aangemeld in Den Haag-Zuidwest, Quattro en De Buitenkans. ...

De illustratie is van De Buitenkans. Een blokkendoos met uitstulpinkjes.

Een nieuwe prijswinnaar (de Volkskrant, 17-04-2012, door Bob Witman):
  blokkendoos met lichtjeRuimte en licht overheersen alles

In het minimalistische huis van architect Hans van Heeswijk is het zeer prettig thuiskomen.

Rieteilandhuis, Hans van Heeswijk, genomineerd voor de Gouden A.A.P., Amsterdamse Architectuurprijs.
...

Blokkendoos met lichtje ...

Volgende (de Volkskrant, 13-07-2012, van verslaggever Bart Dirks):
  Landgoed Keukenhof krijgt een kunstmuseum: 't LAM

keukenhofOp het landgoed Keukenhof in Lisse wordt een nieuw museum gebouwd met de privé-kunstcollectie van de familie Van den Broek, bekend van de supermarktformules Dirk, Bas en Digros en van reisbureau D-Reizen. Het Lisser Art Museum, roepnaam 't LAM, hoopt in 2015 open te gaan; de toegang wordt gratis.   ...
    Over de collectie is weinig bekend. De honderden schilderijen, sculpturen, foto's en beelden draaien om het thema voedsel. 'Van een 17de eeuws markttafereel tot de Campbell soepblikken van Andy Warhol en een hypermodern kunstwerk van een boodschappenwagentje', zegt Hollander.
    Het familiemuseum is ontworpen door Korbee van der Kroft Architecten in Noordwijk. 'Het wordt een modern gebouw, want het moet niet concurreren met het oude kasteel. De collectie bestaat bovendien vooral uit moderne kunst', zegt architect Arie Korbee.

Heerlijk, die bekende smoes: "Niet concurreren met het oude gebouw". Natuurlijk zal er nooit een mooi gebouw worden neergezet naast zo'n blokkendoos onder het motto "Het mag niet concurreren met de bestaande blokkendoos". Blokkendozen mag je eindeloos neerplempen.
    Oh, bijna vergeten: blokkendoos op een helling ... Of: overhangende blokkendoos.

Nieuwe categorie: bergenblokkendoos (de Volkskrant, 10-11-2012, door Bob Witman):
  Bregenzerwald | Ambitieuze architectuur en design

Slapen, slapen, huisje bouwen

Meer nog dan skipistes heeft het Bregenzerwald, in een stil hoekje van Oostenrijk, strakke architectuur en eigentijds design te bieden. Verrassend, zo tussen de koeien. Ga erheen als de sneeuw weg is.
...
Tussensukken:
Kampioen van 'less is more'

Architect Peter Zumthor is niet zo bekend bij het grote publiek, maar hij wordt mateloos bewonderd door collega-architecten. Zijn beroemdste schepping is een kuuroord in het Zwitserse Vals. Een sereen en modernistisch badpaviljoen dat door zijn kleur en sfeer lijkt te verdwijnen in de berghelling waar het tegenaan ligt. Zumthor is de kampioen van 'less is more'. Wat is te zien in het ijzingwekkend strak ontworpen Kunsthaus in Bregenz (1997). Daar wordt ook een grote collectie maquettes van hem tentoongesteld tot voorjaar 2013. In Nederland herontwerpt Zumthor De Meelfabriek, een oud industriecomplex in het centrum van Leiden. (www.kunsthaus-bregenz.at).

Dolgraag zouden we willen weten wat auteur Bob Witman bedoelt met ambitieus. Maar ernaar vragen zal wel geen zin hebben. Zulke mensen geven geen antwoord op vragen waarvan ze weten dat ze geen goed antwoord kunnen geven. Want als ze dat zouden doen, dan staat onmiddellijk op papier hoe volkomen leeg en vies hun opvatingen zijn.
    Oh ja: de beelden:
 

In de stad is het al afschuwelijk ... In de natuur is het ronduit misdadig.

Bob heeft na 'ambitieus' een nieuwe krachtterm in het repertoire opgenomen (de Volkskrant, 07-01-2013, door Bob Witman):
  Krachtpatser met inkijk

Sporthallen zien er zelden gezellig uit. In Eindhoven is het gelukt een open kijkdoos te creëren voor student én burger.


Bij de meeste sporten komen wel spierballen kijken en spierballen, dat is wat de stad Eindhoven heeft gebruikt om zich te profileren als topsportstad. Vlakbij het Pieter van den Hoogenband Zwemstadion is nu 15 duizend vierkante meter sport- en onderwijsfaciliteit gebouwd: de Fontys Sporthogeschool, een ontwerp van Mecanoo architecten. ...

En hier is die nieuwe kracht, vol trots gepresenteerd:

Oftewel: oude blokkendoos in nieuwe zakken. Zwarte nieuwe zakken.

Er is ondertussen al weer oneindig veel rotzooi gepasseerd en de Volkskrant heeft weer een nieuwe mevrouw (vermoedelijk ook uit Delft) om de rotzooi aan te prijzen, maar deze aflevering viel extra op door een gebruikt woord:

In de kop (de Volkskrant, 10-07-2018):
  Het nieuwe gebouw van het Europees Octrooibureau stelt zich arrogant op naar zijn omgeving

Inderdaad. En nog juister met één kleine correctie:
  De nieuwe architect stelt zich arrogant op naar zijn omgeving

Gevolgd door een brullende lach ware het niet dat het zo droevig was. Zoek bijvoorbeeld op "Naturalis architect"...

Goh, het is een behoorlijk aantal jaren rustig geweest aan het beton-liefhebbers front ... Dze redactie hadzich, bij meerdere gevallen die te klein waren om tijd aan te besteden (druk, druk, druk met andere zaken) al gedacht: "Goh, het is een behoorlijk rustig aan het beton-liefhebbers front" ...
    Maar ze zijn weer wakker geworden, en het zijn weer dezelfde lieden van het Delftse Betonmaniakken Front (de Volkskrant,  26-07-2021, door Kirsten Hannema):
  Architectuur

Reportage | Brutalisme in Nederland

Als gegoten

Het brutalisme werd lange tijd verguisd: de betonnen kolossen oogden kil en bleken bovendien gevoelig voor betonrot. Nu is de stroming aan een herwaardering toe. ...

Hoe heette die eerdere betonhoer ook al weer ...
    Even teruggezocht: Hilde de Haan.
    Die Hannema is echt een waardig opvolgster.
    Oh ja, de plaatjes nog:
 

Die koppen, hè ...
    Op de website was het nog mooier:

Hoe verzinnen ze het ...


Naar Architectuur, lelijkheid , of site home ·.

23 dec.2010