Uit: De Volkskrant, 11-10-2008, door Peter Giesen Genocide | Historici in debat: was de hongersnood in Oekraïne in de jaren dertig gepland of niet? Kreperen in de graanschuur Historicus Stephen Wheatcroft denkt dat Stalin in de jaren dertig de boeren in Oekraïne niet expres uithongerde, maar het wel best vond. Weg genocideclaims. Tussentitel: Eenmaal geconfronteerd met tekort aan voedsel, kozen de bolsjewieken voor industriesteden Oekraïne was de graanschuur van Europa. Toch stierven in het voorjaar van 1933 miljoenen Oekraïners een bittere hongerdood, terwijl hun graan naar de Russische industriesteden werd verscheept. In zijn klassieke boek Harvest of Sorrow uit 1986 sprak de befaamde Amerikaanse Sovjethistoricus Robert Conquest van een 'terreur-hongersnood': 'Sovjetleider Stalin liet de Oekraïense boeren expres kreperen, omdat hij hen beschouwde als nationalistische klassenvijanden die de ontwikkeling van de communistische heilstaat slechts in de weg stonden.' Deze moorddadige politiek kostte 5 miljoen mensen het leven, schatte Conquest. De Australische historicus Stephen Wheatcroft is een 'revisionist' die de visie van Conquest bestrijdt. Het werkelijke aantal slachtoffers was lager, zegt hij:3 tot 3,5 miljoen. Maar wat belangrijker is: de hongersnood was geen doelbewuste aanval op de Oekraïense boeren. Zij was het gevolg van een groot aantal factoren, waarvan falend Sovjetbeleid er een was. De leiders van de Sovjetunie waren schuldig aan criminele verwaarlozing van hun bevolking, aldus Wheatcroft, maar niet aan een opzettelijk toegebrachte genocide. De controverse werd ingewikkelder toen Conquest enigszins op zijn schreden terugkeerde. Hij schreef een brief aan Wheatcroft en zijn mede-auteur R.W. Davies, geciteerd in hun boek Years of Hunger uit 2004. Daarin stelde Conquest dat de hongersnood niet berustte op een vooropgezet plan, maar dat de Sovjetleiders te weinig deden om de ramp te voorkomen. Deze kwestie is meer dan een louter academisch dispuut over een van de vele menselijke tragedies uit het Europa van de jaren dertig. In 2006 verklaarde het parlement van Oekraïne dat de hongersnood een daad van genocide was geweest. Oekraïne wil ook dat de Verenigde Naties de hongersnood als genocide erkennen. Rusland verzet zich hiertegen met hand en tand. De honger van de jaren dertig is belangrijk voor de identiteit van Oekraïne, een jonge staat die zich afzet tegen de machtige buurman Rusland, die als erfgenaam van de Sovjetunie wordt beschouwd. Een Oekraïense delegatie reisde zelfs af naar de VS om van Robert Conquest - tevergeefs - het g-woord te horen: genocide. ... Klimatologische omstandigheden - de droogte van 1931, de extreme regenval van 1932 - vormden een belangrijke oorzaak van de hongersnood. Falend Sovjetbeleid verergerde de crisis, aldus Wheatcroft. Zo bleven de quota die de boeren aan de staat moesten afstaan, veel te hoog in verhouding tot de opbrengst van de oogsten. Er zijn echter geen aanwijzingen dat Stalin de hongersnood organiseerde. De bolsjewieken probeerden de voedselcrisis te bezweren met noodhulp en andere maatregelen die tekortschoten. Eenmaal geconfronteerd met een tekort aan voedsel, kozen zij voor de industriesteden. Niet om met de boeren af te rekenen, zegt Wheatcroft. 'De bolsjewieken beschouwden alleen de rijkere boeren, de koelakken, als klassenvijand. Die waren in 1933 al gedeporteerd naar Siberië en het Verre Oosten.' Stalin beschermde de industriële centra, omdat hij industrialisatie beschouwde als de enige manier waarop de Sovjetunie aan armoede en achterlijkheid kon ontsnappen. ... Anders dan veel andere auteurs ziet hij geen direct verband tussen de slechte oogsten en de gedwongen collectivisatie van de landbouw. 'De collectivisatie in Oekraïne was vrij gematigd. Boeren mochten zelf een stukje grond houden', zegt hij. ... Tussenstuk: Minder doden aan Oekraïense politiek niet besteed Aan het begin van de jaren dertig zijn 5 miljoen mensen omgekomen bij de hongersnood in Oekraïne, schatte de Amerikaanse historicus Robert Conquest in 1986. De Australische historicus Stephen Wheatcroft komt tot een veel lager aantal: 3 tot 3,5 miljoen doden. 'Conquest schreef zijn boek in de jaren tachtig, toen de Sovjetunie nog bestond en de archieven potdicht zaten. Hij moest een ruwe schatting maken', zegt Wheatcroft. De schatting kwam tot stand door de werkelijke bevolking aan het einde van de jaren dertig te vergelijken met eerdere prognoses. Die prognoses waren echter onrealistisch, omdat Stalin een sterke bevolkingsgroei beschouwde als een bewijs voor een bloeiende Sovjetmaatschappij. Op basis van nieuw onderzoek in de inmiddels geopende archieven kwam Wheatcroft tot het veel lagere cijfer van 3 tot 3,5 miljoen doden. Dit cijfer wordt ook geaccepteerd door Oekraïense demografen en historici. Begin jaren negentig werkte Wheatcroft samen met de historicus Koeltsjytsky. ze werden het eens over de cijfers, niet over de Interpretatie ervan. Wheatcroft trok zich terug uit het onderzoek omdat Koeltsjytsky over genocide bleef praten. veel Oekraïense politici blijven echter vasthouden aan het cijfer van Conquest, zegt Wheatcroft. Er circuleren ook schattingen van 10 miljoen hongerdoden. Red.: Het eerste feit: de gegeven aantallen hebben niets met getelde aantal doden te maken, maar zijn gewoon schattingen, deels op grond van demografische gegevens. En om tot antwoorden te komen moeten niet alleen echte demografische gegevens gebruikt worden, maar zijn er demografische voorspellingen nodig. Geen echte doden dus, maar schattingen op grond van oncontroleerbare voorspellingen. Die hoogst onbetrouwbaar zijn. Want het gaat over bevolkingsaantallen, en als die al juist zijn, wat moeilijk was in die tijden, kunnen ze ook nog op diverse manieren veranderen: er kunnen meer mensen dood gegaan zijn, maar ook minder geboren, of meer vertrokken. Kortom: de opgegeven aantallen doden in dit geval zijn hoogst onzeker. En kunnen best wel vallen onder wat redelijk normaal was voor economisch slechte tijden. En daar waar de Westerse auteur ook al toegeeft dat er niet aantoonbaar sprake is van moedwilligheid of schuld, is het, gezien de vijandigheid waarmee de West-Oost relaties normaliter beleden worden, kunnen we er rustig vanuit gaan dat ook dit doodgewoon propaganda is. Ter van dat laatste kunnen we ook nog eens de zaak aan de andere kant bekijken. Hongersnoden zijn beslist geen communistisch verschijnsel. Bekend bij de meeste mensen met een oude middelbare-schoolopleiding is de Ierse aardappelhongersnood. Hier wat gegevens erover: Van Wikipedia.org http://en.wikipedia.org/wiki/Irish_Potato_Famine Great Famine (Ireland) The Great Famine (Irish: An Gorta Mór or Irish: An Drochshaol), also known as the Irish Potato Famine and the Great Hunger was a famine in Ireland which started in 1845, lasted — depending on the region — until 1849 or even 1852 and which led to the death of approximately one million people through starvation and disease; a further million are thought to have emigrated as a result of the famine. Some scholars estimate that the population of Ireland was reduced by 20 to 25 percent.[6] The proximate cause[7] of the famine was a potato disease commonly known as late blight. The period of the potato blight in Ireland from 1845–51 was full of political confrontation. ... Ireland at this time was, according to the Act of Union of 1801, an integral part of the British imperial homeland, "the richest empire on the globe," and was "the most fertile portion of that empire," ... Commenting on this at the time John Mitchel wrote: "That an island which is said to be an integral part of the richest empire on the globe ... should in five years lose two and a half millions of its people (more than one fourth) by hunger, and fever the consequence of hunger, and flight beyond sea to escape from hunger ..." Ireland remained a net exporter of food even during the blight. The immediate effect on Ireland was devastating, and its long-term effects proved immense, changing Irish culture and tradition for generations. The population of Ireland continued to fall for 70 years, stabilizing at half the level prior to the famine. This long-term decline ended in the west of the country only in 2006, over 160 years after the famine struck. Food exports to England Records show Irish lands exported food, even during the worst years of the Famine. ... Red.: Bijna een totale bevolking voor de hongersnood van acht miljoen, komt het aantal slachtoffers op de korte termijn neer op 2 miljoen, en op de langere termijn dus op ongeveer vier miljoen. Terwijl er door de Engelse landheren gewoon graan en dergelijke geëxporteerd werd van Ierland naar Engeland. En om te voorkomen dat dit een incident genoemd wordt, meteen een volgende: Van Wikipedia.org http://en.wikipedia.org/wiki/Dust_bowl Dust Bowl The Dust Bowl, or the dirty thirties, was a period of severe dust storms causing major ecological and agricultural damage to American and Canadian prairie lands from 1930 to 1936 (in some areas until 1940), caused by severe drought coupled with decades of extensive farming without crop rotation or other techniques to prevent erosion. ... The unusually wet period, which encouraged increased settlement and cultivation in the Great Plains, ended in 1930. This was the year in which an extended and severe drought began. The drought caused crops to fail, leaving the plowed fields exposed to wind erosion. The fine soil of the Great Plains was easily eroded and carried east by strong continental winds. ... The Dust Bowl exodus was the largest migration in American history within a short period of time. The second wave of the Great Migration by African Americans from the South to the North was larger, involving more than 5 million people, but it took place over decades, from 1940-1970.By 1940, 2.5 million people had moved out of the Plains states; of those, 200,000 moved to California. With their land barren and homes seized in foreclosure, many farm families were forced to leave. Migrants left farms in Oklahoma, Kansas, Texas, and New Mexico, but all were generally referred to as "Okies". The plight of Dust Bowl migrants became widely known from the novel The Grapes of Wrath by John Steinbeck. Red.: Hier wordt niet gesproken over slachtoffers, maar wie het genoemde boek van John Steinbeck ooit gelezen heeft, weet dat dat er talloze zijn - ook in de miljoenen als je dezelfde criteria hanteert van voor de Oekraïne. En ook in dit geval hebben de autoriteiten niets anders gedaan dan toekijken. Geen hulp - niets. Lees Steinbeck maar - of soortgelijke verhalen. Kortom: hier hebben we twee hongersnoden in het Westen - gebeurd onder het Westerse systeem. Met volkomen vergelijkbare aantallen slachtoffers, en volkomen vergelijkbare houding van de autoriteiten, de Westerse autoriteiten. Die houding zijnde in het ene geval die van de export van voedsel weg van het land dat leed, en in een ander geval die van totale onverschilligheid. Oh, en wie wil praten over iets als "andere tijden": de Sovjet-Unie verkeerde ten tijde van de Oekraïense hongernood waarschijnlijk in een ontwikkelingsfase die nog achter lag bij het Westerse systeem ten tijde van hun hongersnoden. Oftewel: het verhaal over de Oekraïense hongersnood is, naast dat het hoogstwaarschijnlijk sterk opgeblazen is, zelfs in dat opgeblazen karakter nog ruim vergelijkbaar met wat zich in het Westen heeft voorgedaan, en elk erop voortborduren nú is niets anders kan propaganda van de meest kwaadwillige soort. Er is geen enkele reden om aan te nemen dat de verhalen over andersoortige slachtoffers van het Sovjet systeem niet eenzelfde soort achtergrond hebben. Twee bronnen over de betrouwbaarheid van slachtofferaantallen in het algemeen: Uit: De Volkskrant, 20-03-2010, van correspondent Merlijn Schoonenboom Bombardement op Dresden krijgt officieel dodental Een nieuw dodental, 25.000, voor de aanval op Dresden in 1945 past in het moderne thema ‘de Duitser als slachtoffer’. ... Maar hoeveel doden waren er eigenlijk? De stad Dresden zelf kwam in 1945 met het cijfer 20 duizend. De nazi-propagandamachine maakte er 235 duizend van. In de DDR liep het officiële dodental tot 35 duizend. En de afgelopen jaren beweerde de extreemrechtse partij NPD dat maar liefst een half miljoen burgers waren getroffen. Dat hieraan opnieuw een cijfer wordt toegevoegd, is natuurlijk geen toeval. Pas het laatste decennium kwam het wetenschappelijke onderzoek op gang naar de ‘Duitser als slachtoffer’ en daarmee naar de bombardementen op Duitse steden. De uitkomst is dan ook niet nieuw. In 2008 is zij onder historici al gepresenteerd. Het ging woensdag dan ook niet alleen om cijfers. De afgelopen jaren is het onderwerp inzet van fel politieke debat geweest, waarin het dodental een cruciale rol speelde. Zo houdt de NPD sinds 2000 op 13 februari ‘treurmarsen’. De NPD spreekt van een geallieerde Bomben-Holocaust, en wil de Duitse schuld relativeren. Om deze reden heeft de burgemeester in 2004 de commissie onder leiding van historicus Rolf-Dieter Müller ingesteld. Dresden wil een gezaghebbend, ‘definitief’ instrument in handen hebben, waarnaar iedereen verwezen kan worden die wil weten hoe het eigenlijk geweest is. ... Red.: Natuurlijk is het aantal slachtoffers van het communisme minstens even politiek beladen zaak - en even zeer een zaak van een propagandamachine, de Westerse propagandamachine. En de cijfers overeenkomstig onbetrouwbaarder. Net als de gebruikte methodiek: Uit: KIJK, nr. 3-2010 (Bron: BBC News). Aantal doden Congo-oorlog valt mee De Tweede Congo-oorlog zou het conflict zijn dat sinds de Tweede Wereldoorlog de meeste slachtoffers eiste. Maar een Canadese organisatie stelt dat het vaak genoemde dodental van ruim 5 miljoen zwaar overdreven is. ...Hij duurde officieel van 1998 tot 2003, maar ook daarna vielen nog de nodige doden ten gevolge van de conflicten. Het totale aantal slachtoffers werd door het International Rescue Committee (IRC) vastgesteld op een indrukwekkende 5,4 miljoen. Dat is wel erg veel, zegt het Human Security Report Project nu. Volgens hen moeten we eerder denken aan ongeveer de helft: minder dan 3 miljoen. ... Wat er vooral mis is met het getal van 5,4 miljoen, volgens de organisatie achter de nieuwe schatting? Het IRC nam destijds aan dat het sterftecijfer van de Democratische Republiek Congo zonder de oorlog vergelijkbaar zou zijn geweest met dat van omringende landen. Het verschil tussen dat getal en het daadwerkelijke aantal do den tussen 1998 en 2008 werd toegeschreven aan de oorlog. Dat is al te simpel gedacht, zo meent het Human Security Report Project. Volgens deze organisatie waren de leefomstandigheden ook zonder de Congo-oorlog dermate slecht geweest in het land, dat een deel van de 5,4 miljoen oorlogsslachtoffers van het IRC sowieso we! zou zijn gestorven. Red.: Het volgende voorbeeld, gaande over China, geeft aan hoe het proces werkt. Stel, je bent historicus en je gaat een boek schrijven over China (of Rusland ...vul maar in): Uit: De Volkskrant, 13-08-2011, door Olaf Tempelman Een fatale sprong voorwaarts ... Nederlands-Britse sinoloog Frank Dikötter in Mao's massamoord - De geschiedenis van China's meest vernietigende catastrofe 1958-1962. ... Red.: Nu wil je natuurlijk dat je boek de nodige aandacht krijgt. Wat doe je dan? Je neemt het boek dat tot nu het record heeft wat betreft het aantal slachtoffers dat het regime heeft veroorzaakt:
Je beweert dat je nieuwe gegevens hebt, liefst van obscure en feitelijk oncontroleerbare soort:
En vervolgens verhoog je de laatste schattingen met iets als de helft tot twee - niet te weinig, want dan trekt het geen aandacht, en niet te veel, want dan klinkt het onwaarschijnlijk. En waar het laatste maximum wat betreft China op rond de 30 zit, leg je er gewoon de helft bij:
En hé presto, de oligarchie geeft je er natuurlijk een prijs voor:
Op naar de volgende grote sprong voorwaarts. De laatste in het rijtje "propagandisten op zoek naar een baantje" is deze - die de boodschap van beging af aan duidelijk maakt: Stalin heeft de joden vermoord: Uit: De Volkskrant, 19-03-2011, door Peter Giesen Gemangeld tussen Stalin en Hitler Van Holomodor naar Holocaust Bloedlanden, zo noemt
de Timothy Snyder, hoogleraar aan de universiteit van Yale, het gebied dat van
het midden van Polen tot het westen van Rusland loopt en Oekraïne, Wit-Rusland
en de Baltische staten omvat. Wie het ongeluk had hier tussen 1933 en 1945 te
wonen, viel afwisselend onder Sovjet- en naziheerschappij. Veertien miljoen
burgers vonden de dood als gevolg van de moorddadige praktijken van Hitler en
Stalin. Toen de nazi's in 1933 hun eerste concentratiekamp bouwden, erfden ze de cultuur van repressie en vernietiging van de sovjets. De geschiedenis van de 'bloedlanden' in Centraal-Europa maakt dat duidelijk. Timothy Snyder, de Amerikaanse historicus die daarvan een studie maakte, was even in Nederland. Tussentitel: Ons beeld van het kwaad is vernauwd tot de Holocaust ....
In zijn boek Bloedlanden beschrijft de Amerikaanse historicus Timothy
Snyder ...
En hier zeggen dat dit onverkort van toepassing op alles aangaande de
westerse verhalen over het communisme, is een eufemisme ... Natuurlijk geldt
"Het is politiek" daar nog veel erger. Dus wat is de betrouwbaarheidswaarde van
dit soort schattingen aangaande de honger in de Oekraïne bijna honderd jaar
geleden: vrijwel absoluut nul. |
