Bronnen bij Algemene semantiek, trainingsprogramma: voeding

Intuïtief is het al volkomen duidelijk dat voeding een zeer belangrijke rol speelt in het lichamelijke en het geestelijke welbevinden van de mens. Het is iets dat iedereen aan zijn eigen lichaam en geest kan voelen. Het is iets dat iedereen ook inderdaad aan zijn eigen lichaam en geest voelt

.

Dat laatste lijkt een onjuiste uitspraak te zijn, als je kijkt naar wat de moderne mens allemaal aan rommel in zijn lichaam propt

- en over de geest zullen we het maar niet hebben. Maar uit het feit dat dit proppen gebeurt, moet een heel andere conclusie getrokken worden, want de intuïtie dat iedereen aan zijn lichaam voelt wat al dan niet deugt als voedsel, is veel sterker dan de redenatie dat als mensen er niet naar handelen, het ook niet bestaat.

Voor dat laatste zijn namelijk ook andere verklaringen mogelijk, bijvoorbeeld de verklaring dat mensen de waarde van voedsel wel voelen, maar dat dit gevoel wordt overstemd door andere gevoelens. Met als concreet geval de manier waarop het gevoel voor de gezondheid van het lichaam wordt overstemd door andere gevoelens die leiden tot zeer schadelijk drugsgebruik.

Zodra deze alternatieve verklaring voor het niet-volgen van het gevoel voor de waarde van voedsel is geopperd, is het verder invullen ervan kinderspel. Er spelen talloze krachten mee die mensen zowel onbewust als bewust afhouden van dit gevoel, in de moderne maatschappij vooral die van het consumentisme en de bijbehorende wereld van reclame en verleiding.

Gegeven deze tegenkrachten als verklaring van het feit dat de mens er niet naar leeft, staat de intuïtie van het bestaan van een gevoel voor goed voedsel bij iedereen nog keihard overeind. Een intuïtie die ook regelmatig bevestigd wordt door onderzoeksresultaten. Resultaten die nauwelijks verder doordringen dan wat stukjes in de krant. Hier een aantal van die resultaten, te beginnen bij één van de meest recente en tevens één van de belangrijkste (de Volkskrant, 21-06-2007, door Ben van Raaij):

Nutrigenomics | Gezondere voeding en levensstijl beïnvloeden genetische activiteit bij patiënten met prostaatkanker

Je bent wat je eet, dat weten zelfs je genen

Beter eten en meer bewegen kan tot grote veranderingen leiden op genetisch niveau, wijst een pilot studie uit. Sommige genen gaan aan, andere uit.

Het was een opmerkelijk artikel dat deze week verscheen in het Amerikaanse tijdschrift PNAS (16 juni). Mannen met een milde vorm van prostaatkanker werd tijdelijk een andere levensstijl opgelegd - met een gezond dieet, meer beweging en een uur meditatie per dag. Na drie maanden waren aanzienlijke veranderingen in hun genen te zien.
    Het is een bescheiden pilot-studie die de Amerikaanse onderzoekers (van een aan de universiteit van Californië gelieerd kankercentrum in San Francisco en een onderzoeksinstituut voor preventieve geneeskunde in Sausalito) hebben gedaan. Ze wilden weten of voeding en levensstijl de ontwikkeling van prostaattumoren kunnen beïnvloeden, en onderzochten dat op moleculair niveau.
    De deelnemers waren dertig prostaatkankerpatiënten die om persoonlijke redenen allemaal hadden afgezien van gebruikelijke behandelingen, zoals bestraling, chemotherapie en hormoonpreparaten. Dat gaf de onderzoekers de kans zonder ethische bezwaren de effecten van een alternatieve aanpak te kunnen onderzoeken.
    De patiënten kregen drie maanden lang een dieet met weinig vet en veel granen, groenten en fruit. Daarnaast werden ze onderworpen aan een regime van matige beweging (een half uur wandelen per dag) en een uur stressvermindering, onder meer via meditatie.
    Het effect na drie maanden was spectaculair: niet alleen waren de mannen afgevallen en was hun bloeddruk lager geworden (zoals uit eerdere studies mocht worden verwacht), vergelijking van weefselmonsters uit de tumoren vóór en na de behandeling wees uit dat ook de expressie (activiteit) van circa 500 genen was veranderd.
    Blijkens analyses met micro-arrays (apparaatjes die genetische activiteit genoombreed aflezen) waren er 48 genen in- en 453 genen uitgeschakeld, waaronder genen die een rol spelen bij het ontstaan van prostaatkanker. De onderzoekers concluderen dus dat 'interventies' in dieet en levensstijl genexpressie kunnen 'moduleren'.
    'Een aardige studie', vindt Michael Müller, hoogleraar voeding, metabolisme en genomics aan Wageningen Universiteit ...
    'We zien door studies als deze in PNAS steeds meer bewijzen voor de hechte relatie tussen genen, voeding en gezondheid', zegt Müller. 'De genen liggen vast, die krijgen we van onze ouders, maar ze hebben een zekere plasticiteit: hun activiteit wordt beïnvloed door de omgeving, met name de voeding. We zijn en worden wat we eten.' .
    Müller doet zelf onderzoek naar vetzuren en genen. 'We laten gezonde mensen vasten en kijken na 24 en 48 uur naar de genexpressie in hun bloedcellen. Zoiets leidt ook tot forse effecten. Vasten is een soort stress. Je ziet dat allerlei processen veranderen en sommige meteen in de spaarstand gaan.'
    Cellen meten voortdurend welke voedingsstoffen ze binnenkrijgen. Bij elke metabole verandering, zoals na het eten, passen ze hun cellulaire programma aan, bijvoorbeeld door extra capaciteit in te zetten. 'Helaas zijn we door de evolutie geprogrammeerd om heel efficiënt met energie om te gaan. Dat kan bij onze huidige welvaart schadelijk zijn, vooral als we te eenzijdig verzadigd vet eten.' ...
    'Wel vinden de onderzoekers een duidelijk effect, en dat maakt het toch de moeite waard. Maar nu moet je uitzoeken welke variabele precies die genetische veranderingen veroorzaakt. Waar ligt het nu aan: minder vet, meer soja, meer beweging, of de combinatie?' De Amerikanen signaleren de beperkingen zelf ook. Ze kondigen gerandomiseerde vervolgstudies aan met méér patiënten plus een controlegroep. Dan hopen ze ook te ontdekken welke effecten de genetische veranderingen eigenlijk hebben, en wat de consequenties voor behandeling kunnen zijn.

Dit is waarschijnlijk de belangrijkste vorm van dit soort studies, omdat de genen het einde vormen van de keten waarin het voedsel eerst wordt gegeten, dan door diverse verteringsprocessen gaat, en uiteindelijk als gewijzigde stoffen in de rest van het lichaam komt, waar het dient als bouwstoffen en energievoorziening. Met dus als voorlaatste stap de opname in de losse cellen, en als laatste het proces naar de beïnvloeding van de genen. Wat voor de genen geldt, geldt automatisch ook voor alle tussenliggende stappen, zoals dat spijsverteringsproces, en de bijbehorende organen.
   En een andere reden voor het belang van dit onderzoek is dat de genen de door goed of juist slecht voedsel gemaakte veranderingen doorgeven aan het nageslacht.
    Wat natuurlijk ook een uitstekende reden is om dit soort resultaten zo snel mogelijk te verdonkeremanen, want het heeft natuurlijk sterke implicaties voor allerlei vormen van sociaal beleid. Sociaal beleid, dat ingrijpen in de zogenaamde "vrijheid" betreft, en daar zijn de niet-natuur-wetenschappers natuurlijk volkomen allergisch voor.
    En die laatste allergie (weer een intuïtie!) is natuurlijk ook iets wat in de genen zit, maar daar zullen we het hier ook maar niet over hebben - daarover elders meer

.

Nu nog wat aanvullend bewijsmateriaal (de Volkskrant, 20-10-2007, door Jorien de Lege):

De vegetariër die ook vlees eet

De flexitariër is de nieuwste, en misschien wel de belangrijkste concurrent van de vegetariër. Deze groenteliefhebber eet namelijk vlees.

Tussentitel: Een flexitariër eet met de pot mee en is nog gezond ook

We weten het nog niet, maar iedereen kent er wel een paar. Flexitariërs. Naar de definitie in Amerika, waar volgens de American Dietetic Association (ADA) al een kwart van de bevolking flexitarisch eet, kookt een flexitariër minimaal vier dagen per week een vegetarische maaltijd, maar laat hij zich buiten de deur zonder problemen verleiden tot een biefstukje of een haring. Precies het gevarieerde dieet dat Amerikaanse diëtisten al jaren promoten. Niet iedereen kan zonder vlees of vis, maar een keertje vegetarisch eten lukt zelfs de grootste carnivoor.
    Er zijn genoeg argumenten voor het flexitarisme. In Amerika laten ze hun dagelijkse 300 tot 400 gram vlees (Nederlanders eten 200 gram per dag) vooral staan omdat het gezond is. Volgens Dawn Jackson Blatner, diëtiste en woordvoerster van de ADA, wegen vegetariërs 15 procent minder, hun cholesterol daalt aanzienlijk, diabetespatiënten kunnen toe met minder medicijnen en als klap op de vuurpijl leven ze ruim 3,5 jaar langer dan hun vleesetende soortgenoten.
    Een flexitariër kan meeliften op de voordelen van de vegetarische leefstijl, maar dan zonder de problemen van een geheel plantaardig dieet. Vlees of vis eten zorgt voor belangrijke voedingsstoffen die planten niet of minder bieden, zoals eiwitten, vitamine B12 en omega 3 vetzuren. Voedingssupplementen worden op deze manier overbodig, net als de ingrediënten-gerelateerde haarkloverij als je een keer buiten de deur eet. Een flexitariër eet vrolijk wat de pot schaft en is nog gezond bezig ook.
    In Amerika mag het woord flexitariër dan uitgeroepen zijn tot nuttigste woord van 2003, in Nederland is het begrip nog onbekend. Volgens directeur van de Nederlandse Vegetariërsbond Vibeke Helder, is het net welke naam je het beestje geeft. ‘Wij noemen ze meestal parttime vegetariërs. En dat zijn er veel hoor.’ Gemiddeld eten 3,5 miljoen Nederlanders bewust minder vlees en vis. De Hollandse reden om vlees te laten staan heeft minder met gezondheid, en meer met het milieu en dierenwelzijn te maken.   ...
    Of de flexitariër de vleesindustrie de das om zal doen, wordt door deskundigen ernstig betwijfeld. ‘Over het algemeen zijn het vooral hoogopgeleide mensen, die al bewust met hun gezondheid en eetpatroon bezig waren, die kiezen voor een dergelijk dieet’, aldus hoogleraar voeding en gezondheid Jaap Seidell. Hij plaatst er bovendien de kanttekening bij dat minder vlees eten niet per definitie gezonder is. ‘Het gaat erom wat er daarnaast wordt gegeten en hoe dat vlees wordt vervangen.’ Vibeke Helder beaamt dat goed vegetarisch meer betekent dan vleesloos. ‘Iedere dag patat eten zet natuurlijk geen zoden aan de dijk.

De redactie is al enkele decennia flexitariër, en wel op twee gronden: het is het natuurlijke voedselprogramma gedurende zeer lange tijd in het menselijke bestaan geweest. En ten tweede: het voelde het beste, in de zin van gezondheid.

Zie deze volgende (de Volkskrant, 30-10-2007, van correspondent Gert-Jan van Teeffelen):

Biologische voeding ‘veel gezonder’

Resultaten van grootste wetenschappelijk onderzoek | In eerdere studies waren voordelen van ‘biologisch’ niet zo evident.

Het is goed nieuws voor consumenten die met regelmaat pittig geprijsde biologische voeding aanschaffen, en uiteraard ook voor de boeren en bedrijven die deze producten verwerken: ‘biologisch’ is echt gezonder dan gewone voeding.
    Dit blijkt althans uit de eerste resultaten van het grootste wetenschappelijke onderzoek dat hieraan tot dusver is gewijd.
    Het vierjarige project Quality Low Input Food onder leiding van Newcastle University kost ruim 17 miljoen euro, en is mede gefinancierd met Europees geld.
    Hoewel de bevindingen pas over enkele maanden gepubliceerd worden, besprak hoogleraar en projectleider Carlo Leifert in de Britse media de eerste resultaten alvast. Die zijn verkregen door op diverse locaties in Europa beide methoden (biologisch en niet-biologisch) naast elkaar te gebruiken, zoals op een grote boerderij van 293 hectare bij Newcastle.
    Zo blijkt het gehalte aan anti-oxidanten in biologische melk tot 90 procent hoger te liggen dan in gewone melk. In biologische aardappelen, kool, uien, sla, tomaten en tarwe werden aanzienlijk meer vitaminen en mineralen – zoals vitamine-C, ijzer en zink – aangetroffen dan in op conventionele wijze geteelde gewassen. Er werden grote variaties aangetroffen in het gehalte aan nuttige stoffen, en het project zal zich volgens Leifert nu richten op de oorzaak van deze verschillen. In eerdere studies waren de voordelen van ‘biologisch’ niet zo evident.   ...

Ach, studies ... Iedereen die het wil, kan het voelen.

Volgende (de Volkskrant, 01-11-2007, van verslaggever Broer Scholtens):

Gezond leven is goed tegen kanker

Risico op kanker het laagst bij minder rood vlees eten en een glas alcohol per dag | Grote internationale studie dinsdag gepresenteerd.

Rook niet, eet niet te veel rood vlees van varkens, runderen, geiten en schapen, drink niet teveel suikerhoudende dranken, beweeg een half uurtje per dag en beperk het drinken tot één (vrouwen) of twee glaasjes (mannen).
    Volgens een groep internationale experts is het risico op kanker dan het laagst. Ze baseren hun adviezen op een analyse van duizenden onderzoeken. De studie, waaraan vijf jaar is gewerkt, werd dinsdag gepresenteerd in onder andere Amsterdam en Washington.
    De wetenschappelijke analyse is opgesteld door een twintigtal onderzoekers, onder auspiciën van het Wereld Kanker Onderzoek Fonds. ...
    De onderzoekers hielden meer dan twintigduizend studies tegen het licht. Op ruim zevenduizend onderzoeken baseren ze hun adviezen, die overigens veel gelijkenis vertonen met de reeds bekende adviezen over gezonde voeding van de Gezondheidsraad en het Voedingscentrum.
    Er is overtuigend bewijs dat overtollig lichaamsvet het risico op kanker verhoogt, met name darm- en borstkanker, aldus de experts van ondermeer Wageningen Universiteit. Daarom is bewegen zo belangrijk en moet er niet te veel worden gegeten, om vetzucht te vermijden.
    Vetcellen, in buikvet met name, produceren allerlei bioactieve stoffen die kanker kunnen veroorzaken, zegt voedingsonderzoeker Jaap Seidell van de Vrije Universiteit (VU) in Amsterdam, een van de internationale experts.
    Rood vlees, een verzamelnaam voor verschillend vlees, werkt met name darmkanker in de hand. Significant, stellen de experts. Dat geldt ook voor bewerkte vleeswaren en worst. Vis en gevogelte mag wel. Ook groente en fruit is goed maar dat komt niet zozeer door de antioxidanten die er in zitten, zoals lang is gedacht, zegt Seidell.
    Het zijn andere bioactieve stoffen die het risico op kanker beperken, vooral vezelachtige materialen. Het slikken van voedingssupplementen om het risico op kanker te reduceren is onzin, stellen de experts. Sterker, ze concluderen dat ‘supplementen in een hoge dosis het risico op kanker verhogen’.

Betere uitdrukking: "... zorgt voor een beter immuumnstysteem".

En de andere kant op ... (de Volkskrant, 28-06-2008):

Slecht geheugen door ongezond eten

DIABETES 2 Ouderen die lijden aan diabetes 2, krijgen binnen drie uur na het eten van ongezond voedsel tijdelijk last van geheugenstoornissen. Dat melden onderzoekers van de Universiteit van Toronto in Nutrition Research. Hoge doses vitamine C en E kunnen dat effect mogelijk tegengaan. Diabetes 2 geeft een verhoogd risico op Alzheimer.

... zie je hetzelfde.

Ook dit is dan voorspelbaar (Volkskrant website, 01-08-2008, ANP):

Overgewicht verandert hersenactiviteit kinderen

Bij kinderen met zeer ernstig overgewicht werken de hersenen anders dan bij hun slankere leeftijdsgenoten.
    Uit een onderzoek van het VU medisch centrum (VUmc) in Amsterdam blijkt, dat zwaarlijvigheid al op jonge leeftijd aantoonbaar invloed heeft op de hersenfunctie.
    Dat maakte het VUmc vrijdag bekend. Al eerder was bekend dat fors overgewicht op latere leeftijd verband houdt met veranderingen in de hersenen en achteruitgang van de hersenfunctie. De onderzoekers tonen nu voor het eerst aan dat die veranderingen ook al op jonge leeftijd aanwezig zijn.
    De onderzoekers vergeleken de hersenactiviteit van een groep van elf zeer zware meisjes met een groep meisjes met een ‘normaal’ gewicht. De hersengebieden bij zwaarlijvige kinderen bleken anders met elkaar te communiceren dan bij de andere kinderen.   ...

En na deze wat algemenere aanwijzing, de eerste concrete (de Volkskrant, 04-02-2011, van verslaggever Ellen de Visser):

Strikt dieet helpt kinderen met adhd

Kinderen met adhd kunnen met een strikt dieet al na een paar weken van hun gedragsproblemen afkomen. Dat blijkt uit onderzoek van het ADHD Research Centrum en het UMC St Radboud, dat zaterdag wordt gepubliceerd in het wetenschappelijke tijdschrift The Lancet. Het effect van het dieet is zo groot dat het volgens de onderzoekers bij een deel van de kinderen de behandeling met medicijnen kan vervangen.
    De studie werd uitgevoerd bij honderd kinderen tussen 4 en 8 jaar van wie er vijftig vijf weken lang een hypo-allergeen dieet kregen voorgeschreven. Daaruit waren alle voedingsmiddelen geschrapt waarop kinderen zouden kunnen reageren. Als effect uitbleef, werd het dieet na twee weken strenger en mochten alleen nog rijst, kalkoen, peer, groenten en water worden genuttigd. De kinderen kregen voldoende voedingsstoffen binnen.
     Na het volgen van het dieet was bij tweederde van de kinderen geen sprake meer van gedragsproblematiek. In de controlegroep verbeterde het gedrag van de kinderen niet. Een kinderarts beoordeelde wekelijks alle honderd kinderen zonder voorkennis over hun eventuele dieet.
    Na afloop van het onderzoek werden de kinderen nog een jaar gevolgd. Aan hun dieet werd week na week een voedingsmiddel toegevoegd, zodat per kind kon worden bepaald waar het op reageert. De gevoeligheden voor voedingsmiddelen bleken per kind te verschillen. Een levenslang streng dieet is dan ook niet nodig, alleen de voeding die een reactie uitlokt, moet worden vermeden.    ...

Iets dat iedereen met enig gezond verstand kan bedenken, maar dat bestreden werd omdat het een taboe doorbrak: dat een flink aantal gezondheidsproblemen wordt veroorzaakt door maatschappelijk en individueel gedrag. Maatschappelijk door de inmenging van talloze kunstmatige stoffen in voeding, en individueel omdat men je het zelf ook wel kan weten, en het toch doen dus een kwestie van domheid en eigenwijsheid is:

Dat er een verband bestaat tussen voeding en adhd is al langer bekend. Zo blijken kleurstoffen en andere aan voedsel toegevoegde stoffen soms enig effect te hebben op het gedrag, maar ook bij kinderen zonder adhd.

En het is nogal een plaag:

Zo'n 5 procent van de kinderen lijdt aan adhd, dat wordt gekenmerkt door hyperactiviteit en aandachtsproblemen. In Nederland gaat het om enkele honderdduizenden kinderen. Veel adhd-patiënten slikken medicijnen tegen hun klachten.

En de nog blijvende vragen worden ook wel opgelost:

Hoe de voeding het gedrag beïnvloedt, is nog onduidelijk, zegt Buitelaar. Het kan zijn dat bepaalde voedingsmiddelen effect hebben op de afgifte van neurotransmitters, van belang voor de signaaloverdracht tussen zenuwcellen. Onduidelijk is ook waarom eenderde van de kinderen met adhd niet op het dieet reageert.

Zo zijn er ongetwijfeld meerdere processen betrokken bij de regulering van gedrag, dus ook meerdere soorten adhd.

Zelfs "de bredere wetenschap" is er nu achter hoe belangrijk voeding is (de Volkskrant, 04-03-2013, van verslaggever Maarten Keulemans

'Routeplanner' menselijk lichaam brengt revolutie in geneeskunde

Dieet vervangt medicijn

Tussentitel: We begrijpen nu voor het eerst hoe een mens zichzelf precies maakt uit de voeding die hij tot zich neemt - Hans Westerhoff - Hoogleraar systeembiologie

... De kaart, die zondagavond werd onthuld in Nature Biotechnology, mag gerust 'een van de grootste wetenschappelijke doorbraken aller tijden' heten, vindt hoogleraar systeembiologie Hans Westerhoff. 'We begrijpen nu voor het eerst hoe een mens zichzelf precies maakt uit de voeding die hij tot zich neemt. Als het dna een overzicht is van alle huizen, dan is dit de wegenkaart die aangeeft hoe de verkeersstromen kunnen lopen.'
De kaart is een aanvulling op het menselijk genoom, de gehele dna-volgorde van de mens. Experts als Westerhoff stellen zich voor dat in de toekomst al op jonge leeftijd - of zelfs al via de ouders - het hele genoom wordt uitgelezen, waarna de stofwisselingskaart erop wordt geprojecteerd. Ieder mens kan dan in theorie zien voor welke ziektes hij aanleg heeft, welke tekorten aan welke voedingsstoffen hem parten kunnen gaan spelen, en welke voeding en eventueel medicijnen het meest geschikt zijn om ziektes te voorkomen of te behandelen. 'Ik verwacht dat we minder afhankelijk zullen worden van medicijnen, en vaker verschuivingen richting bepaalde voeding of activiteiten zullen zien', zegt Westerhoff.
De 'routekaart' zal de komende jaren een forse revolutie teweegbrengen, verwacht Westerhoff, die de kaart samen met een internationaal conglomeraat van tientallen wetenschappers samenstelde uit vijf eerdere schetsen en plaatselijke detailkaarten. 'Diëten kunnen sterk geprofessionaliseerd worden. Veel aandoeningen worden net niet herkend als ziekte, maar zijn subtiele verstoringen van onze stofwisseling. Als je die verhelpt, kunnen mensen zich veel gezonder en prettiger voelen. De mogelijkheden zitten overal.' ...

Toch prettig dat wetenschappelijk bevestigd wordt wat de intuïtie allang wist te vertellen

.

Volgende (de Volkskrant, 27-03-2013, door Mac van Dinther):

Baas in eigen buik

U eet verkeerd. Echt. Fameus eetschrijver Mark Bittman wil best nog een keer uitleggen waarom.

Ons eten maakt ons ziek, zegt Mark Bittman, schrijver, journalist en columnist van de New York Times. Een derde van de Amerikanen heeft ziekelijk overgewicht (obesitas), de helft is gewoon te dik. Bittman, die afgelopen weekeinde in Nederland was voor het Food Film Festival, vindt dat de overheid moet ingrijpen - bijvoorbeeld door een verbod op marketing gericht op jonge kinderen. Maar de verandering begint bij onszelf. 'Het enige waar je echt de baas over bent, is wat je zelf binnen krijgt.' ...

Tussenstukken:
's Avonds teugels los
Zes jaar geleden kreeg eetschrijver Mark Bittman (1950) problemen met zijn gezondheid: hij was te zwaar, had een hoog cholesterolgehalte, een hoge bloedsuikerspiegel. Hij besloot zijn eetpatroon te veranderen: minder vlees, minder junkfood. In vier maanden tijd viel hij 16 kilo af. Hij schreef er een boek over: Food Matters: A Guide to Conscious Eating. In april verschijnt zijn volgende: Vegan Before Six. Overdag eet Bittman strikt gezond, 's avonds laat hij de teugels vieren. 'It works for me.'

Eating like food matters: tien regels van Mark Bittman voor beter eten
1 Eet minder dierlijke producten: vlees, kaas, eieren.
2 Eet minder geraffineerde koolhydraten zoals witbrood, koekjes en witte rijst.
3 Eet minder junkfood: koekjes, chips, snacks, frisdrank.
4 Eet zo veel groente als je op kunt. Prop je koelkast en je vriezer vol met groenten.
5 Kook zelf.
6 Zorg dat je altijd iets te eten bij hebt voor onderweg zoals een appel of een zakje noten. Zo voorkom je dat je aan het fastfood gaat.
7 Embrace hunger: grijp niet meteen naar eten bij het eerste gevoel van honger. Je kunt best een uurtje wachten.
8 Eet een paar keer per week bonen.
9 Leg voorraden aan. Als je granen en bonen klaarmaakt, kook altijd meer dan je direct nodig hebt en vries de rest in voor een andere keer.
10 Zondig af en toe en voel je daar niet schuldig over.

Niks meer dan gezond verstand.

De verleiding (de Volkskrant, 07-12-2013, door Tonie Mudde):

De geest van de lekkere trek

De Volkskrant draaide mee in een proef om het verband te achterhalen tussen emoties en snackgedrag. En blijkt een vreetzak.

Een week lang vulde ik tien keer per dag een vragenlijst in. Niet wanneer het mij zelf uitkwam, maar op momenten dat mijn telefoon mij daartoe sommeerde met een indringend piepsignaal. Wat ben je nu aan het doen? Met wie? Waardeer je het gezelschap? Ben je moe? Gelukkig?
    Ik vulde de vragen in terwijl ik vergaderde met collega's, terwijl ik nahijgde van een partij squash en terwijl ik onderhandelde met een stijfkoppige peuter die op haar sokken naar de crèche wilde gaan.
    De Android-app op mijn mobiele telefoon, Snackimpuls, vroeg mij ook telkens wat ik had gegeten en gedronken sinds de vorige piep. Zo wil gedragsonderzoeker Saskia Wouters van de Open Universiteit bij grote groepen proefpersonen relaties ontdekken tussen emoties en snackgedrag. Een belangrijke onderzoeksvraag, want naar schatting is inmiddels al circa de helft van de Nederlanders te dik. En 'emo-eten' zou daar wel eens een cruciale rol bij kunnen spelen.
    Vooralsnog richten afslankprogramma's zich vaak op bewust gedrag, door mensen erop te wijzen wat ze wel en niet moeten eten. Gezondheidsexperts van het RIVM rekenden uit dat zulke programma's het aantal gevallen van overgewicht met 3 procent doet afnemen; te weinig om de obesitasepidemie te keren.
    De laatste jaren richten gedragswetenschappers daarom hun vizier op de onbewuste processen in het brein van de etende mens. Zouden we - naast het volgen van een dieetboek - beter kunnen afslanken door inzicht te krijgen in hoe ons eetgedrag meedeint met onze emoties?
    Studies naar emo-eten bestaan wel, maar leunen zwaar op laboratoriumexperimenten die weinig lijken op de werkelijke verleidingen van zoet en zout. Ook traditionele vragenlijsten schieten tekort. ...
    Toegegeven, voor aanvang van mijn meetweek had ik ook mijn twijfels over de betrouwbaarheid van het nieuwe Snackimpulsexperiment. Ik dacht: alleen al het invullen van die vragenlijsten gaat vast mijn snackgedrag veranderen. Maar de vragenlijst bleek in een minuutje gepiept en ik kreeg niet het idee dat ik er ook maar één chocolaatje meer of minder door ging eten.
    Dit blijkt ook uit Wouters' eerste pilot met zestien proefpersonen, onlangs gepubliceerd in De Psycholoog. Als de meting verstorend werkte, dan zou je verwachten dat proefpersonen de eerste paar dagen anders snackten dan later. Dit gebeurde niet, wat de conclusie aannemelijk maakt dat Snackimpuls ons eetgedrag meet zonder het zelf te beïnvloeden.    ...
    En wat blijkt na een eerste voorzichtige analyse? Ik ben een vreetzak van de buitencategorie. 53 procent van mijn dagelijks aanbevolen hoeveelheid calorieën krijg ik binnen met tussendoortjes. Ter vergelijking: volgens de adviezen van Het Voedingscentrum zou dit 16 procent moeten zijn.    ...
    ... dat beeld is het sterkst na een week eten en meten: het is niet de ontspanning die mij aanzet tot eten, maar het werkt precies andersom. Mijn stemming verbetert pas nádat die eerste suikers en vetten smelten op mijn tong. Kortom, ik eet om me beter te voelen. ...

Gunst, wat een onbenul voor een wetenschapsjournalist - die dacht dat 'ie ging vreten ("snacken") omdat hij ontspande ...
En hij wilde zich ontspannen, en daarom ging hij vreten ...
Een dopamine-shot opwekken.

Nog een resultaat van onderzoek dat iedereen met gezond verstand al wist (de Volkskrant, 21-11-2013, van verslaggever Pieter Smit):

Handje noten per dag verlaagt sterftekans

Noteneters hebben een kleinere kans om te overlijden aan iedere willekeurige ziekte. Een handje noten per dag gaat gepaard met een 20 procent lagere kans op sterfte vergeleken met mensen die geen noten eten. Bij minder dan eenmaal per week een portie noten daalt dit percentage naar 7 procent.
    Dat schrijven Amerikaanse onderzoekers vandaag in The New Engeland Journal of Medicine. Zij volgden bijna 120 duizend verpleegkundigen en andere gezondheidswerkers van 1980 tot 2010. Zij werden iedere twee tot vier jaar onderworpen aan een enquête over hun eetpatroon. Hun verlaagde kans op sterven gold tijdens de onderzoeksperiode van dertig jaar.
    De positieve effecten gaan op voor zowel pinda's als boomnoten (onder andere amandelen, wal-, hazel-, cashew- en macadamianoten). Noten zijn rijk aan onverzadigde vetzuren, vezels, vitaminen, mineralen en antioxidanten. De onderzoekers laten zien dat het regelmatig eten ervan de kans op overlijden significant verlaagt. 'Onze data sluiten aan bij bestaande onderzoeken die de gezondheidsvoordelen van noten aantonen ten opzichte van chronische ziekten', schrijven de onderzoekers.    ...
    Eerder dit jaar verscheen eveneens in The New Engeland Journal of Medicine een Spaanse experimentele studie waarbij het eetpatroon van drie groepen vijf jaar lang werd gevolgd. 'Daaruit bleek al dat de groep die iedere dag 30 gram walnoten, hazelnoten en amandelen te eten kreeg, 30 procent minder kans had op hart- en vaatziekten.'
    Het resultaat komt overeen met de conclusie van het jongste Amerikaanse onderzoek: wie dagelijks een handje noten eet, heeft een 29 procent lagere kans om te overlijden aan een hartziekte. Bij kanker is dat 11 procent ten opzichte van mensen met een notenvrije voeding.    ...

Dat gezonde verstand vertelde namelijk dat mensen miljoenen jaren noten tot een (hoofd)bestanddeel van hun dieet hebben gehad. En ten tweede: wie zoiets eet dat redelijk gezond is, neemt minder van de rotzooi van de moderne voedingsindustrie tot zich.

Een paar jaar later nog maar eens een herinnering (de Volkskrant, 25-04-2015, door Ellen de Visser):

Beter gegeten

Je kunt jezelf ziek eten, maar kan de zieke zichzelf ook gezond eten? ...

Beetje een stomme vraag: als je jezelf ziek kunt eten, en dat is uitvoerig bewezen, kan je jezelf automatisch ook gezond eten, door te stoppen met jezelf ziek te eten.
Maar goed ...

... Het zijn niet meer alleen kwakzalvers die dat beweren. Er wordt de laatste tijd ook intrigerend onderzoek naar gedaan.

Jaap Schut is acht jaar, hij lijdt aan de levensbedreigende ziekte Cystic Fibrosis (CF) maar hij heeft, zoals zijn moeder zegt, het uiterlijk van 'een betonblok'. Groot, sterk, iets te zwaar en zo gezond dat de radioloog aan de longarts vroeg of Jaap wel echt taaislijmziekte heeft. Want hij hoest nooit, gebruikt nauwelijks antibiotica en op de scans van zijn longen is geen schade te zien.
Het geheim van Jaap is de supermoes. Vier keer per dag eet hij een paar happen knaloranje appelmoes met daarin alle enzymen die hij zelf niet aanmaakt en twee voedingssupplementen: genistein (een sojaproduct) en curcumine (een bestanddeel uit geelwortel). Zijn moeder Samantha ontdekte de meerwaarde van die twee stoffen na veel speurwerk op internet en dacht: ik probeer het gewoon.
Vier jaar nadat bij Jaap de diagnose werd gesteld, zat Samantha Schut in het Rotterdamse Erasmus MC aan tafel met biochemicus Hugo de Jonge, gespecialiseerd in onderzoek naar CF. Er kwam een nieuw medicijn aan, voor een kleine groep patiënten met een specifieke mutatie, en De Jonge wilde in het lab bekijken of dat dure middel ook voor Jaap geschikt zou zijn. Uit nieuwsgierigheid liet hij op stukjes darmweefsel van Jaap ook wat genistein en curcumine los. Hij weet nog hoe verbaasd hij naar de uitslagen van de test keek: het medicijn werkte inderdaad, maar de combinatie van de twee voedingsstoffen bijna net zo goed. ...

Waarna met veel omhaal en voorzichtigheid wordt gepraat over of voedsel wel echt een genezende werking kan hebben. In het algemeen gesproken natuurlijk niet, maar bij kwalen veroorzaakt door processen in en rond de stofwisseling natuurlijk op zijn minst potentieel wel.
Maar ja, dat men er niet zo graag aan wil, is natuurlijk vanwege dat omgekeerde: dat slecht eten ziekte kan veroorzaken ...

En later in dat jaar nog maar eens het gezonde verstand opgeschreven (de Volkskrant, 11-08-2015, door Mac van Dinther):

De tien geboden van goed eten

Afvalprobleem

We willen goed eten: duurzaam, diervriendelijk, gezond. En we willen lekker eten. Maar hoe? V onderzoekt in een serie de tien Geboden van Goed Eten. Vandaag het negende: Gij zult niet diëten, want dat werkt niet. Waarom niet? Is er een alternatief? En hoe komt het dat we te dik zijn?

Die laatste vragen als tweede. Eerst die hier genoemde tien geboden die in een tussenstuk aan het einde staan:

De tien geboden
Negen van de tien geboden hebben we nu behandeld en - zo nodig - opnieuw geformuleerd.
1 Eet lokaal. Eet niks dat met het vliegtuig is vervoerd. Doe boodschappen op de fiets.
2 Eet bij voorkeur biologisch, maar zie het meer als richtinggevend dan als zaligmakend.
3 Eet (veel) minder vlees en enkel diervriendelijk vlees.
4 Eet zo veel mogelijk vers en onbewerkt voedsel, maar doe niet panisch over E-nummers.
5 Betaal een 'eerlijke' prijs voor eten. Stem op een partij die (milieu)kosten wil doorberekenen volgens het principe 'de vervuiler betaalt'.
6 Kook zo veel en vaak mogelijk zelf.
7 Teel zelf groenten en fruit. Wie zelf eten verbouwt, weet beter wat er in het seizoen is.
8 Verspil geen eten. Doneer geld dat je bespaart aan een organisatie die honger bestrijdt.
9 Doe niet aan diëten. Als je wilt afvallen: doe het geleidelijk. Als dat niet lukt: probeer gelukkig te zijn met je gewicht.
10 Eet lekker.

Vermengd met adviezen die op andere gronden goed zijn (dat "niet vliegen", bijvoorbeeld), maar dit soort dingen gaat heel vaak samen.
Dan heeft men ook tips voor als men al over de grens is:

Tien tips om niet af te vallen (maar misschien stiekem toch een paar kilo's kwijt te raken)
- Verander slechte eetgewoonten. Honger is voor een groot deel gewoontegedrag. Als je elke dag met chips op de bank voor de tv neerploft, kijk dan eens geen tv.
- Als je eet, concentreer je dan daarop. Wie zich laat afleiden onder het eten (tv-kijken, computeren), eet ongemerkt meer.
- Schep kleine porties op. Grote porties gaan meestal ook op.
- Doe geen boodschappen als je honger hebt. Maak een lijstje.
- Haal geen spullen in huis waarvan je niet kunt afblijven. Leg lekkers niet zichtbaar neer.
- Het kan geen kwaad om honger te hebben. En bovendien: honger gaat ook weer over.
- Mijd frisdranken en sapjes: vloeibare calorieën nemen we bijna ongemerkt op.
- Als je per se wilt afvallen: doe het zo geleidelijk mogelijk.
- Sluit geen voedingsmiddelen uit.
- Ga niet op dieet.

Dat 'ga niet op dieet' slaat dus erop dat men niet kunstmatig zijn hele voedselinname moet veranderen, maar de normale voedselinname moet verbeteren.
Eigenlijk zijn al deze tips samen te vatten in: "Gebruik voedsel niet om je stemming te verbeteren".
En het grootste deel van de tekstuele inhoud gaat over de redenen wáárom men dit wordt. Zeg maar: de smoezen - kijk maar:

Hoe worden we dik?

Hoe we dik worden, is simpel: wie meer eet dan hij verbrandt, slaat overtollige calorieën op en komt dus aan. ...
Lang werd aangenomen dat dik worden een kwestie was van levensstijl. Dikke mensen, dachten vooral dunne mensen, konden zich niet beheersen en bezweken bij het minste of geringste voor het lekkers dat hun werd aangeboden. Dik zijn was een kwestie van luiheid en gulzigheid, een gebrek aan karakter en discipline. ...
Die opvatting is inmiddels achterhaald. In de loop der jaren zijn tal van oorzaken achter dik worden ontdekt, die zich onttrekken aan de controle van het individu.

Doe je best.
Hier komt nummer 1:

Genen maken ons dik
Dik zijn is voor een groot deel genetisch bepaald. Dat is onder meer aangetoond met studies naar tweelingen waaruit blijkt dat twee helften van een tweeling ongeveer even zwaar zijn, ook al groeien ze onder verschillende omstandigheden op. Een sterk bewijs dat er aangeboren eigenschappen in het spel zijn. ...

Een gore leugen. Er is een genetische factor, maar die slaat slechts op enkel procent van de populatie. In arme tijden zijn er slechts enkele procenten dikke mensen. Hoe rijker de bevolking, hoe meer dikkerds. Dat sluit genen als hoofdoorzaak van de dikheid-epidemie onmiddellijk uit.

De obesogene omgeving
... De vinger die de trekker overhaalt, is de omgeving. Evolutionair gezien leeft de moderne westerse mens in een luilekkerland. In de tweede helft van de vorige eeuw is de omslag ingezet. Aanvankelijk geleidelijk, maar sinds de jaren tachtig voltrekt de omwenteling van schaarste naar overvloed zich razendsnel met de opkomst van fastfood, snacks en frisdranken. ...

De meest goedkope vorm van "smoes": "Ik vreet, omdat het vreten er ligt".
Naar de afvalberg met dit soort verhalen en mensen.

Het dik makend complot

Als je niet beter wist, zou je denken dat het een groot complot is. ...
De krachten waartegen de dikke mens het moet opnemen, zijn gigantisch. De voedingsindustrie laat een bombardement van reclames op ons los. ...

Het voorgaande in het kwadraat. Het niveau: "Waarom beroofde u die juwelier?". "Nou, meneer de rechter, die sieraden lagen er zo aantrekkelijk bij".

Wat niet helpt: diëten
Tweederde van de Nederlanders wil afvallen, volgens onderzoek van TNS Nipo. ...

Trap nog eens een open deur in ...

Wat dan wel?
Een zorgzame overheid treedt regelend op als haar onderdanen het gevaar lopen dat ze zelf niet kunnen beheersen. Als we automobilisten hun gang lieten gaan, zouden de doden bij bosjes vallen. ...

Een uiterst zwak zwaktebod en een ongeldige redenatie. Dat laatste: de overheid heeft een verantwoordelijkheid aangaande het verkeer, aangezien de overheid ook de infrastructuur aanlegt die het verkeer gevaarlijk maakt: straten waar doorheen je hard kan rijden met een gevaarlijk zwaar ding genaamd "auto".
Het eerste: "Ik kan mezelf niet beheersen dus moet iemand anders maar dat voor mij doen"...
Tjonge ...

Nevenschade
Obesitas, zegt consumptiesocioloog Dagevos, is de nevenschade van onze economie met zijn heilige huisjes: keuzevrijheid en vrijheid van ondernemerschap. Zolang daaraan niets verandert, zijn de onfortuinlijke dikkerds op zichzelf aangewezen. ...

Hetgeen doet denken aan een reclamecampagne waarin er iets fout gaat, en "de onbenullige dader" de kreet uit "Kanikerwataan doen ... ???" ... (met veel nadruk op het "ik". Effe zoeke ... Hier is 'ie

).
En tenslotte de allermooiste op dit vlak, staande in deze laatste rubriek:

... Kilo's kwijtraken is niet de enige sleutel. Je kunt ook proberen op een andere manier naar dik zijn te kijken, zegt Asha ten Broeke, wetenschapsjournalist ...

Wat een éénwoordige respons heeft: de "nederlagenstrategie".
Deze Asha ten Broeke

is een voorbeeld par excellence. Deze redactie kent geen enkel artikel van deze mevrouw als wetenschapsjournalist, maar ze is al enige jaren columnist bij de Volkskrant. Met diverse kwalen, waaronder deze:

... Asha ten Broeke, wetenschapsjournalist en ervaringsdeskundige - ook bij haar kunnen er een paar kilo's af ...

En maak van dat 'een paar kilo's' maar "vele tientallen kilo's". "Walgelijk dik" is de juiste omschrijving.
   En dat is haar minste kwaal. De overige zijn allemaal van de geestelijke soort, veroorzaakt door het koesteren van ideologieën, allemaal behorende tot de politieke-correctheid.
    Tot welk spectrum ook vele van de zogenaamde "jaren zestig"-ideologieën behoren, type "Ik ben OK, jij bent OK", hier dus toegepast op "wanstaltige dikheid'.
    "Als iemand er voor kiest om wanstaltig dik te zijn, mag niemand dat bekritiseren want dan tast je die persoon in zijn waardes aan".
    In haar huidige woorden:

... Onze negatieve houding tegenover dik zijn, is gekleurd door vooringenomenheid en perceptie. ...

En:

... Als je ongelukkig bent met je uiterlijk, zo is de boodschap, is afvallen niet de vanzelfsprekende weg naar geluk. Wat is erger, vraagt Ten Broeke retorisch: iemand die dik is en ongelukkig, of iemand die na jarenlang diëten net zo dik is en nog ongelukkiger? Dat kan voor sommigen een bevrijdende gedachte zijn. ...

En ze is niet de enige ... :

... In de VS is rond dat idee een tegenbeweging ontstaan: Health at Every Size. Uit hun beginselverklaring: 'Laten we eerlijk zijn. We hebben de oorlog tegen obesitas verloren. En zelfs al zouden we erin slagen slanker te worden, dan nog maakt dat ons niet noodzakelijkerwijs gezonder of gelukkiger. (...) Een obsessie met lichaamsgewicht, zelfhaat, eetstoornissen, discriminatie, slechte gezondheid... slechts weinigen van ons voelen zich op hun gemak met hun lichaam, ofwel omdat we dik zijn, ofwel omdat we bang zijn dik te worden. Gezond op elk gewicht is de nieuwe vredesbeweging. Het erkent dat een goede gezondheid het beste kan worden nagestreefd onafhankelijk van overwegingen over lichaamsgewicht.' ...

Wat dus precies beschrijft waarom al die mensen zichzelf zo dik hebben gevreten: omdat ze ongelukkig zijn.
Om totaal andere redenen.

Dit is een verhaal dat eens in de zoveel jaren verteld wordt, maar men, het grotere publiek, kennelijk maar niet wil leren. Hier is weer eens een versie van vijf (!) jaar later. Het artikel heeft twee boodschappen, die hier worden ontvlecht. Eerst het puur medische gedeelte (de Volkskrant, 27-06-2020, door Margreet Vermeulen):

Jezelf van ziek naar gezond eten. Soms kan het echt

Een (overwegend) plantaardig dieet kan helpen ziekten als reuma of aderverkalking tegen te gaan. ...

In november 2017 at Irene van Dam haar aller-, allerlaatste tosti. 'Nu is het klaar', zei ze tegen zichzelf en ze stapte over op een 100 procent plantaardig dieet, in de hoop zichzelf daarmee te genezen van reuma. Twee maanden later, tijdens de wintersport, merkte ze enig effect. 'Normaal kon ik het op ski's niet lang volhouden vanwege mijn knieën, maar nu ging het opeens best aardig. Bovendien werd ik 's avonds niet gestraft met extra pijn.'
    Jezelf genezen met een (overwegend) plantaardig dieet. Kan dat? ... In Duitsland wordt voeding ingezet als medicijn tegen reuma. In Amerika vergoeden verzekeraars een leefstijlprogramma met een overwegend plantaardig dieet bij hart- en vaatziekten. ...
    Jezelf van ziek naar gezond eten, is soms mogelijk. De ziekte afremmen of verminderen met een dieet is dat ook. ...
    Neem aderverkalking. Die aandoening is bij acht van de tien patiënten omkeerbaar. In de VS werd in 1989 aangetoond dat een plantaardig dieet, in combinatie met lichaamsbeweging en stressregulatie, de vaatvernauwingen in de aderen rond het hart deed slinken. Bij patiënten die geen dieet maar een standaardbehandeling kregen (medicatie en algemene voedingsadviezen), werden de vernauwingen gemiddeld juist ernstiger. Ook de daaropvolgende jaren - de studie liep vijf jaar - liep de aderverkalking van de dieetgroep gemiddeld terug. Het verschil met de controlegroep werd elk jaar groter.
    In Amerika werd de man achter deze studie, arts en onderzoeker Dean Ornish, een beroemdheid. Vooral toen hartpatiënt Bill Clinton het dieet en de leefregels van Ornish omarmde, omdat hij 'lang genoeg wilde leven om zijn dochter naar het altaar te kunnen begeleiden'. Dat is hem, tien jaar geleden alweer, gelukt.    ...

Alles bij elkaar overtuigend veel feiten, nog los van de eerdere verhalen. Overigens: in het merendeel der gevallen is er natuurlijk geen sprake van "genezen", anders dan het stoppen van schade-toebrengen aan het lichaam door het vol te proppen met rotzooi.
Nu het andere verhaal dat tussen het voorgaande door stond:

Een (overwegend) plantaardig dieet kan helpen ziekten als reuma of aderverkalking tegen te gaan. Hoewel dat al geruime tijd bekend is, is er in de gezondheidszorg toch nog weinig oog voor. Hoe komt dat?

... In Nederland is ook een voorzichtige eerste stap gezet nu er twee verzekeraars zijn die een dieet tegen diabetes type 2 vergoeden. 'Een voorzichtige ommekeer', hoopt hoogleraar nutritional biology Renger Witkamp van de Wageningen Universiteit. 'Hopelijk volgen meer verzekeraars dat voorbeeld. Ik kom steeds meer artsen tegen die niet meer willen dweilen met de kraan open.'
Jezelf van ziek naar gezond eten, is soms mogelijk. ... Dat is eigenlijk al best lang bekend, maar dit soort wetenschappelijke inzichten vertalen naar de spreekkamer van de dokter is een lange, hobbelige weg.
Neem aderverkalking. ... In Amerika werd de man achter deze studie, arts en onderzoeker Dean Ornish, een beroemdheid. ... In Nederland werd de studie nauwelijks opgemerkt, ook al haalde Ornish de kolommen van het prestigieuze wetenschappelijke tijdschrift The Lancet. Als er al werd gereageerd was het met scepsis. Want is het nu het dieet of de lichaamsbeweging waardoor de patiënten verbeteren? Waren de effecten niet gewoon toe te schrijven aan de kilo's die de patiënten kwijtraakten door het plantaardige dieet van Ornish? En waarom gingen twee van de tien patiënten er niet op vooruit? ...

Die genoemde bezwaren zijn van het niveau "absurd". Glasheldere voorbeelden van "Horen maar niet willen weten".
    Dit is psychologisch uitgedrukt, maar de achterliggende oorzaak is sociaal: men durft in Nederland niet groepen aan te wijzen die negatief gedrag vertonen.
    Voor een deel erfenis van de "jaren zestig revolutie" en in het het huidige tijdsbestek van de racistische politiek-correctheid: "Voor je het weet heb je het over de afwezigheid van zwarte vaders en de agressiviteit van moslims".
    Aan het einde van het artikel staat nog een lijstje met smoezen, die allemaal volledig ontkracht worden door de reeks voorgaande artikelen: iedereen weet het eigenlijk wel, maar hele volksstammen willen het niet weten.

Met welke laatste artikel herinnerd werd aan eentje van twee weken terug, van de reeds genoemde Asha ten Broeke

. Haar "gezellige, gelukkige en probleemloze dikkerds"-theorie kwam "enigszins" onder druk staan.
Dat "enigszins" zijnde ironisch bedoeld omdat al in de eerste week van het uitbreken van de corona-epidemie in Nederland bleek dat 90 en meer procenten van de patiënten die ermee op de intensive care belandden, ernstig overgewicht hadden. In Groningen allemaal van de stuk of twintig, werd er aanvankelijk besmuikt toegegeven.
De niet-politiek-correcte media gingen er natuurlijk mee aan de haal, en GeenStijl koos het voor de hand liggende symbool als slachtoffer: Asha ten Broeke. Ze reproduceerden dit:

Na drie weken zo onder vuur gelegen te hebben, kwam ze met deze reactie (de Volkskrant, 12-06-2020, column door Asha ten Broeke)

Eten als zonde

Tussentitel: Genoegen, daar hoor je mensen die pleiten voor een gezonde leefstijl zelden over

... Ten Broeke patat met mayonaise omdat de smaak ons deed denken aan betere tijden ... We aten pannekoeken om onze kinderen te troosten, die maandenlang dapper teleurstelling na teleurstelling het hoofd boden ... We aten pizza omdat het bevrijdend was om in een tijd waarin er honderd regeltjes en verboden waren ...
Zelfs als een gezonde leefstijl ons kan redden, blijf ik een rommelig schepsel - een zondaar, geen held - met een hart dat vrijheid, vreugde en verlichting nodig heeft. Mijn lichaam moet misschien eten tegen de dood, maar mijn ziel moet eten voor het leven.

De volledige bekentenis "Ik vreet mezelf wanstaltig dik uit ongenoegen".

Naar Alg. semantiek, trainingsprogramma

, of site home

Bronnen bij Algemene semantiek, trainingsprogramma: voeding

4 nov.2007