Ethiek

De term "ethiek" staat voor de leer van het ethisch handelen, dus van moreel handelen, dus van normen en waarden. Als "ethiek" wordt het normaliter gezien als een filosofisch onderwerp, terwijl normen en waarden als iets meer sociologisch wordt gezien. Dit onderscheid hangt deels ook samen dat bij de discussie over ethiek er meestal impliciet wordt aangenomen in het algemeen iets is als "de ethiek", dat wil zeggen: dat men ethiek kan bespreken los van de sociale omgeving waarin met het toe wil passen. Een belangrijk deel van dit misverstand wordt veroorzaakt door de godsdienst, met zijn absolute morele waarden

Het idee van een absolute ethiek is natuurlijk volstrekte onzin, aangezien het impliceert dat men ethische oordelen kan uitspreken over het koppensnellen bij de koppensnellers, en zo verder het rijtje teruggaand bij nog primitievere volken, terecht komend bij de andere homo soorten, verdere voorganger als de diverse vormen van australopithecus, en eindigende bij het eerste DNA.

Alle morele oordeel, als vormen van ethiek is dus strikt relatief aan de cultuur of maatschappij waar men over praat. Wil men het hebben over vergelijkingen tussen deze culturen, dan komen andere factoren om de hoek kijken, als levensvatbaarheid. We hebben het dan over evolutionaire factoren, maar uiteindelijk komt dat neer op de simpele vraag: werkt het?

Desalniettemin weten filosofen eindeloos te debatteren over ethiek, terwijl dat dus in wezen weinig zin heeft - voor een literair voorbeeld, zie hier . In praktische maatschappelijke discussies leidt men zeer ernstig aan ethische idealisme, waarin normen uit de huidige tijd zonder omhaal worden geprojecteerd op zaken ver in de oudheid. En wel in dusdanige mate dat iets als het volgende als afwijkend tot subversief wordt gezien (de Volkskrant, 05-01-2007, door Thomas von der Dunk, cultuurhistoricus):
  Barbaars is helaas toch een relatief begrip

Dat de doodstraf in Nederland door menigeen als barbaars wordt gezien, wil niet zeggen dat de ophanging van Saddam dat per definitie ook is. Chaotisch Irak is nog niet toe aan de ideale morele normen, zegt Thomas von der Dunk.

Het proces was een farce en de uitkomst barbaars: het oordeel stond van tevoren vast en de doodstraf hoort in een beschaafd land niet thuis. Aldus de vrome teneur van de meeste reacties uit Nederland, van Gerrit Zalm tot Harry van Bommel, op het opknopen van Saddam Hussein. Die opvatting is niet verkeerd, maar wel wat makkelijk. Sinds wanneer bijvoorbeeld is Irak een beschaafd land? Ons poldermodel ter beslechting van religieuze geschillen vindt maar moeizaam ingang, zo wordt met de dag duidelijker.
    Het moge van morele hooggestemdheid getuigen te proberen ginds 21ste-eeuwse Nederlandse maatstaven aan te leggen, het impliceert een volstrekte ontkenning van het tijd- en cultuurgebonden karakter daarvan. ...

Voor een verdere praktische uitwerking van het begrip moraal, zie hier .


Naar Filosofie, inleiding , of site home .
 

14 jan.2007