De Volkskrant, 19-11-2004, column van Ronald Plasterk

De grootste godslastering

Mijn eerste neiging is altijd om minister Donner bij te vallen. Een fatsoenlijke man snippertje verlegen, studieus, en niet iemand die met alle winden meewaait. Dus laten we eens met hem meedenken. Hij heeft geen antwoord gegeven op de vraag welke godslasterlijke uitingen hij via het strafrecht zou willen laten aanpakken. Wat is het ergste dat je over God zou kunnen zeggen, en zou dat verboden moeten zijn?
    Mijn aanvankelijke kop boven deze column was: 'God is gek'. Iets te frivool voor zo'n serieus onderwerp. Maar ik schrijf het op zonder aarzeling. en zeker zonder zorg dat ik van mijn bed gelicht wordt door de politie. Iets ergers verzinnen: de bijbelse God heeft Abraham opdracht gegeven zijn zoon met een mes af te slachten; naar onze maatstaven is die God pervers. Dat mag je ook zeggen. Het zal erger moeten.
    Ik heb mijn hersens gepijnigd of ik een meer blasfemische uiting zou kunnen verzinnen. Ik zal zo opschrijven waar ik op uit kwam: de meest extreme godslastering! Ik zeg erbij dat dit geen citaat is, of grapje, neen, het is mijn eigen opvatting, en ik neem elke verantwoordelijkheid. Hier is die uitspraak. U kunt nog ophouden met lezen als u bang bent gekrenkt te worden. Hier is hij: God bestaat niet.
    Wat is er beledigender dan iemands bestaan te ontkennen? Wat is er meer krenkend ten opzichte van al die mensen die bidden en preken en bekeren dan zeggen dat ze zich druk maken om niets?
    Dit ultieme godslasterlijke standpunt wordt onderschreven door 40 procent van de Nederlanders, en vormt daarmee de grootste levensbeschouwelijke stroming van ons land. Laten we het er snel over eens zijn dat het absurd zou zijn dat agnosten en atheïsten hun opvatting niet mogen uitdragen. Welbeschouwd is elke godsdienst godslasterlijk ten opzichte van andere godsdiensten. De Reformatie sprak van Duivelse Superstitiën als het ging om de Mariaverering. Het omhakken van de Wodan-eik door Bonifacius was godslasterlijk (maar ik distantieer me van de moord die de Dokkumers gepleegd hebben!). Voor niet-gelovigen is het niet leuk te horen dat ze eeuwigdurend gemarteld zullen worden in de hel, alleen maar omdat ze niet geloven in de juiste God. De een zijn geloof is de andere zijn blasfemie. Als je godslastering verbiedt, verbied je godsdienst.
    Er is dus geen mogelijkheid om godslastering wettelijk aan te pakken. Of je de wet moet afschaffen is meer een kwestie van timing en Haagse politiek. Mij lijkt het niet zo urgent, zolang maar duidelijk is dat de wet nooit meer kan worden toegepast.
    Betekent dit dat je dan ook alles mag zeggen? Natuurlijk niet! Je mag helemaal niet alles zeggen. De laatste film waar Theo van Gogh mee bezig was had als strekking dat Marcel van Dam en Thom de Graaf niet hadden mogen zeggen wat ze over Pim Fortuyn gezegd hebben, want dat zou het klimaat geschapen hebben voor de moord op Fortuyn. (Over die klimaattheorie hoor je de laatste tijd overigens weinig meer. De mensen die toen het hardste riepen dat de klimaatscheppers mede schuldig waren, zijn nu muisstil. Wie zou volgens deze theorie nu het klimaat geschapen hebben? je zou kunnen zeggen dat het klimaat is ontstaan doordat er lange tijd niets gezegd mocht worden over de slechte kanten van de islam in ons land, waardoor de reactie extra fel werd. En een andere klimaatfactor: wie zei ook alweer: `Either you are with us, or you are with the terrorists'. Dan riskeer je dat jonge moslims denken: `Ik ben niet bij de mensen die Irak bombarderen, dus zal ik wel bij die andere kant zijn.')
    Je mag mensen niet beledigen. Geitenneuker is niet godslasterlijk, want het verwijst naar herkomst, niet naar religie, maar het is wel een belediging. Ook belediging is wettelijk nauwelijks aan te pakken, omdat alles afhangt van de toon, de plaats, de frequentie. Op je eigen website mag je veel zeggen, mensen weten waar ze heen surfen. Dat is al iets anders dan een gratis dagblad. Het maakt ook uit welk woord je kiest. Een godsdienst achterlijk noemen is iels anders dan zeggen dat je de gedachten achterhaald vindt. En het maakt ook uit welke positie iemand heeft. Theo van Gogh beschouwde zich als de dorpsgek, maar hij was wel een samenwerking aangegaan met een grote regeringspartij die de vestiging van moslimscholen wil tegengaan. Als Theo van Gogh zijn film Submission naar een filmfestival in Berlijn had gestuurd, had niemand er aanstoot aan genomen.
    Niet de wet moet mensen weerhouden van beledigen, maar gezond verstand en fatsoen. En dat bedoelde Donner natuurlijk ook. Zijn timing was misschien ongelukkig, maar de oproep aan iedereen om even na te denken hoe je uitspraken bij anderen overkomen, daar kun je het niet mee oneens zijn.

Red.:  Voor de IRP versie van de bestaansvraag, zie hier .


Terug naar Religie en kwaad, Plasterk , Religie en ratio , Psychologie lijst , Hiërarchie psychologie , of naar site home .