Het ik en de ander, psychopathologie

Psychopaten zijn de extreme vorm van handelen naar het geloof dat anderen niet bestaan. Maar dit geloof komt in allerlei maten voor, net als vrijwel alle andere menselijke eigenschappen. Vrijwel alle bekende psychologische afwijkingen als psychopathologisch gedrag komen voor bij vrijwel iedereen, maar in sterk variërende mate. Bij de meeste mensen is dit in zodanig geringe mate dat het hun sociaal functioneren niet hindert. Voor sommige eigenschappen is het zelfs gewenst om de te hebben in geringe mate, en worden ze slechts ziekelijk in hun extremen vorm, net als sommige stoffen voor de mens noodzakelijk zijn in geringe hoeveelheden, maar giftig zijn in hogere dosis. Het kan dus best zijn dat voor het goed functioneren als topmanager een bepaalde vorm van psychopathie gewenst is. Als het voortleven van een bedrijf afhankelijk is van het opheffen van een fabriek of afdeling, met ontslag van personeel, kan degene die het besluit moet nemen zich niet door de persoonlijke nadelen voor dit te ontslaan personeel laten afleiden; het belang ven het totale personeel moet meestal prevaleren.

Het laatste kan als voorbeeld een goede vorm van psychopathie gezien worden. Maar het kan ook zo zijn dat de topmanager personeel gaat ontslaan om een hogere winstuitkering of voor een eigen hoger salaris. Waar er vanuit gegaan kan worden dat investeerders of manager zelf al hoge inkomens hebben, is het met ontslag benadelen van mensen alleen om mensen die het al goed hebben het een beetje beter te maken, is duidelijk een negatieve vorm van psychopathie, de vorm waarin we de term normaal uitleggen. Net als in zo veel zaken gaat het hier dus om een aanpassing van de middelen naar het doel. Maar in het geval van de topmanagers lijkt het gebruik van het middel dusdanig dat de term “sociaal aanvaarde psychopathie” voor een aanzienlijk deel van hun gedrag in aanmerking komt.

Wat voor hier voor topmanagers geformuleerd is, geldt natuurlijk op alle niveaus van gezag- en machtsuitoefening. Het sterkst geldt het natuurlijk op het hoogste niveau, de absolute staatsmacht. Daarover is de anekdotische versie van de opvattingen van Machiavelli bekend genoeg. Een meer literair geformuleerd voorbeeld, gegeven in de context van een beschrijving de Nul-A filosofie, staat hier . Daar staat tevens dat het hebben van dergelijke kenmerken op het gezicht van iemand te lezen is. Wie dat betwijfeld kan de afbeeldingen van bekende machthebbers bekijken . Het type uit het eerder gegeven Nul-A voorbeeld, de machtsgeilaard die zich moet voordoen als een democraat, komt vooral in de Westerse wereld voor. Goede voorbeelden en actueel voor het moment van schrijven zijn de Amerikanen Richard Cheney (vice-president), Donald Rumsfeld (Minister van Defensie), Paul Wolfowitz (onderminister van Defensie), Condoleezza Rice (veiligheidsadviseur), George W. Bush (president). Van wat tijd terug komen in aanmerking: Henry Kissinger, Zbigniev Brzezynski, Madeline Albright, Jeanne Kirkpatrick, Richard Nixon, Robert MacNamara. De laatste twee zijn interessant omdat ze in hun latere leven hebben verteld hoe hun machtsmachinaties hebben gewerkt, en MacNamara heeft zelfs enig berouw getoond voor zijn aandeel in de oorlogsmisdaden begaan in Vietnam. Maar naast de om hun bekendheid genoemde namen, bestaat er natuurlijk nog een leger mensen dat voor de genoemde machtsfuncties in aanmerking wil komen en dezelfde karaktereigenschappen heeft, en hetzelfde soort daden pleegt in wat lagere functies.

Naar Houding top I  , Sociologie overzicht  , Psychologie lijst , Psychologie overzicht , of site home .