Bronnen bij Gezag en macht: machtschade, persoonlijk

Waarschijnlijk heeft iedereen wel eigen ervaringen met de diverse vormen van gezag en macht, en de schadelijke gevolgen van het laatste. Onder een bron over een onderzoek naar het verschijnsel (de Volkskrant, 06-02-2009, rubriek Tijdgeest door Olaf Tempelman):
  De apathische krekel

De cover is al een schot in de roos. Een proleterige chef in pak houdt een afgepeigerde ondergeschikte vast aan een halsband. In de andere hand fungeert een computersnoer als zweepje. Zo'n chef kan voor hij macht kreeg een onopvallende, niet al te snuggere en niet al te aantrekkelijke kerel zijn geweest. Pol Pot, Ceausescu, Milosevic: ze golden als grijze muizen. Macht doet wonderen. Kerels gaan rechtop lopen, krijgen een zelfverzekerde tred, drukken zich helder uit. Een krijtstreeppak en een das maken het af. Vrouwen vinden hen plotseling aantrekkelijk, zelfs als de kerels klein van stuk zijn. Een deel van die mannen gaat zich bezondigen aan koeioneren. Ze transformeren in narcistische monstertjes, bullebakken. Peter van van Lonkhuyzen prefereert het Engelse woord bully. Het interessante aan de bully: hij vindt zichzelf geen bully. Hij vindt zichzelf goed voor het bedrijf. Deze hij is trouwens steeds vaker een zij.
    Zo veelvuldig als 'bully-gedrag' voorkomt, zo weinig aandacht krijgt het, stelt van Lonkhuyzen in Taboe: macht - Waarom chefs in dictators en ondergeschikten in zombies veranderen (Scriptum; € 17,95). In de VS schijnt veertien procent van de werknemers te lijden onder chefs. Gezonde mensen veranderen in een paar maanden in psychische wrakken. In Nederland raken elk jaar 70 tot 100 duizend mensen verwikkeld in arbeidsconflicten - vaak als gevolg van leidinggevenden. Een topje van de ijsberg, aldus Van Lonkhuyzen. Ondergeschikten gaan doorgaans namelijk ver in het verdragen van vernederingen. Hij haalt er een fijn experiment onder krekels bij. Krekels die van een grote arrogante plastic nep-krekel een flinke opdoffer hadden gekregen, veranderden in lusteloze, apathische types.
    Een ander probleem: ondergeschikten spannen zich vaak in leidinggevenden aardig te vinden. ... Conclusie van Van Lonkhuyzen: Chefs en ondergeschikten moeten zich van de gevaren van macht bewust zijn. Aan macht ontkomen we net zomin als krekels en chimpansees. ... Alleen daarom al moet 'de wijze slaaf opnieuw worden ingevoerd. Die zat op de wagen van Romeinse keizers als die werden toegejuicht. Zijn enige taak was de keizer in het oor te fluisteren: 'U bent maar een mens, keizer, een mens.'

Eigenlijk allemaal bekend en overbekend materiaal.

Ook hier geldt natuurlijk de bekende regel "Macht corrumpeert, en absolute macht corrumpeert absoluut" (de Volkskrant, 28-03-2009, door Sacha Kester):
  Foltervideo Arabische prins verknoeit akkoord met VS

De Verenigde Staten hebben een kernenergieakkoord met de Verenigde Arabische Emiraten (VAE) uitgesteld omwille van een onlangs opgedoken videotape, waarop een lid van de koninklijke familie van de VAE een man foltert. Dat hebben Amerikaanse topfunctionarissen donderdag gezegd tegen CNN.   ...
    Op die video is te zien hoe prins Issa bin Zayed al-Nahyan, halfbroer van de emir van het VAE-emiraat Abu Dhabi en president van de VAE, een man op afgrijselijke wijze martelt. De prins wordt daarbij geholpen door een man in een politie-uniform en enkele anderen.
    Een voormalige zakenpartner van prins Issa smokkelde de video het land uit en gaf een kopie aan de Amerikaanse zender ABC. Deze zond vorige week een aantal clips uit, maar vond de rest van de opname ‘te gruwelijk’.
    De video is waarschijnlijk begin 2005 ergens in de woestijn opgenomen. Aan het begin stopt de prins zand in de mond van een Afghaanse handelaar, die hem zou hebben opgelicht. Hij schiet met een machinegeweer om het slachtoffer heen en vraagt aan de cameraman om een close-up. ‘Kom dichterbij, kom dichterbij. Laat zien hoe hij lijdt.’
    Later wordt de handelaar geslagen met een plank waar spijkers uit steken, wrijft de prins zout in zijn wonden, steekt hij een elektrische stok in de anus van het slachtoffer, giet brandstof over diens testikels en houdt er een aansteker bij. Uiteindelijk rijdt hij met een Mercedes over de handelaar heen. Het geluid van brekende botten is duidelijk te horen. Het slachtoffer heeft de martelingen ternauwernood overleefd.   ...

Verdere uitleg lijkt hier overbodig. Geen duidelijker bewijs van hoe absoluut fout macht is, want dit is natuurlijk slechts een doodenkel voorbeeld van een schier oneindige reeks van soortgelijke voorvallen over de gehele geschiedenis.

En voor wie dacht dat dit een incident was (DePers.nl, 04-05-2009):
  'Arabische prins martelde nog zeker 25 mensen'

Een sjeik uit de Verenigde Arabische Emiraten (VAE) die onlangs in opspraak is gekomen door een video waarin te zien is hoe hij een man verschrikkelijk mishandelt, heeft nog zeker 25 mensen toegetakeld. Dat heeft de advocaat van de zakenman laten weten die het martelfilmpje het land heeft uitgesmokkeld.
    Het Franse persbureau AFP wist zondag de hand te leggen op een brief die de advocaat naar de autoriteiten in de VAE is gestuurd. Daarin schrijft de raadsman dat hij meer dan twee uur videomateriaal in zijn bezit heeft. Daarop is te zien is hoe de broer van de kroonprins van het land, Issa bin Zayed al-Nahyan, meer dan 25 mensen martelt.   ...

Gelukkig heeft de natuur de rest van de mensheid ook voorzien van een waarschuwingssignaal: het uiterlijk. Het behoeft maar heel weinig verbeelding om de gruwelijkheden van het machtsmisbruik in de gezichtstrekken van deze figuur de kunnen aflezen. En deze kennis is even oud als het machtsmisbruik zelf .

Vergeleken met het voorgaande is het volgende een kleinigheid (Volkskrant.nl, 28-03-2009, van correspondente Greta Riemersma
  De tante van Marokko’s koning maakt het al te bont

Voor een tante van de koning, hoe gehaat ook, knijpt de politie een oogje dicht. Maar haar laatste gril leidt tot protesten.

Hafsa Amahzoune is vermoedelijk de meest gehate persoon van Khénifra, schrijft het Marokkaanse tijdschrift TelQuel. Hafsa Amahzoune is ook de tante van de Marokkaanse koning Mohammed VI. Dat maakte dat politieagenten altijd de andere kant op keken als zij de wet overtrad. Maar het ziet ernaar uit dat tante Hafsa nu een stapje te ver is gegaan.
    Het gebeurde tijdens de vervoersstakingen die Marokko onlangs platlegden. Uit protest tegen een verhoging van de verkeersboetes legden vrachtrijders hun werk neer, waardoor de benzinepompen leeg raakten. Toen een vrachtwagen een benzinepomp in Khénifra weer wilde bevoorraden, eiste tante Hafsa de brandstof op.
    De vrachtwagenchauffeur weigerde, waarna een vechtpartij uitbrak tussen tante Hafsa en de vrouw van de benzinepomphouder, de advocate Fatima Sabiri. De laatste zegt nu dat tante Hafsa haar met haar hoofddoek heeft proberen te wurgen en haar gezicht heeft bewerkt met een mes. De politie, die in de buurt was, deed niets.
    Zo’n vierduizend inwoners van Khénifra hebben geprotesteerd tegen de manipulaties van Amahzoune. Marokkaanse media onthulden hoe de tante van de koning, een halfzuster van zijn moeder, al jarenlang haar omgeving terroriseert. Zij zou zich land, schapen, diploma’s en visa hebben toegeëigend waar ze geen recht op had.
    ... Normaal gesproken worden leden van het koninklijk huis niet vervolgd. Zie vorig jaar een aangetrouwde oom van de koning, die een agent had beschoten. Het Marokkaanse persbureau MAP verklaarde dat de oom leed aan de ziekte van Korsakov, en daarna hoorde niemand meer wat van de man. ...

Dit zijn standaardgevolgen - normaliter al weerzinwekkend genoeg. Het Arabische prinsenverhaal is slechts buitencategorie.


Naar Gezag en macht , of site home .

6 feb.2009