De Volkskrant, 25-09-2004, door buitenlandredacteur Nanda Troost

Pas voor 'papieren' buitenlander

De Zwitsers spreken zich zondag uit of naturalisatie moet worden vergemakkelijkt. We hebben import nodige, zegt de één. Pas op, islamisering dreigt, roept de ander.

Tussentitel: `Immigratie is een levensader geworden'

Een affiche zet de toon: een kistje vol Zwitserse paspoorten en bruine en zwarte Banden die naar har ielust graaien. Zondag mogen 1,7 miljoen Zwitsers naar de stembus om zich uit te spreken in vier referenda. waarbij vooral die over het vergemakkelijken van de naturalisatie voor tweede- en derde generatie buitenlanders de aandacht trekt.
    De regering wil dat terceros, derde-generatie immigranten die in Zwitserland zijn geboren, automatisch de Zwitserse nationaliteit krijgen als ten minste een van hun ouders in Zwitserland is opgegroeid. Secondos, tweede generatie immigranten, zouden een Zwitsers paspoort moeten kunnen krijgen als ze een van de vier nationale talen spreken en ten minste vijf jaar in Zwitserland naar school zijn gegaan. Het voorstel heeft de steun van drie van de vier regeringspartijen. De grootste partij, de Schweizerische Volkspartei (SVP) van de rechtse populist Christoph Blocher is tegen. Hel omstreden affiche is van de SVP. Het voorstel leidt in hun ogen niet alleen tot een verkwanseling van het rode paspoort, ook de angst voor het islamiseren van Zwitserland zit er goed in.
    De regering wil met het voorstel eigenlijk vooral een einde maken aan een praktijk die op velen onrechtvaardig overkomt. In een land waar de kantons en gemeenten grote macht hebben, lopen de rechten van immigranten sterk uiteen. In 14 van de 26 kantons is de naturalisatie al vereenvoudigd. En niet goede ervaringen, zo kunnen de voorstanders dezer dagen niet nalaten te onderstrepen. Maar de verschillen tussen de kantons onderling zijn groot: in het kanton Nidwalden kan een secondo na twaalf jaar het staatsburgerschap krijgen, maar een secondo in het kanton Bern moet twee jaar langer wachten.
    Door de strenge naturalisatiewetgeving telt Zwitserland veel buitenlanders: 20 procent van de bevolking heeft geen Zwitsers paspoort. Rond de 35 duizend buitenlanders slagen er in zich jaarlijks te laten naturaliseren. Wordt het tweede- en derde-generatie migranten gemakkelijker gemaakt, dan komen er daar jaarlijks hooguit tienduizend aanvragen bij, is de verwachting.
Het voorstel dat zondag voorligt, heeft betrekking op 300 duizend jongeren die in Zwitserland geboren zijn en wier grootouders veelal afkomstig zijn uit Italië, Spanje of Portugal. 'Het zijn papieren buitenlanders, die staatsburgers zijn en zich ook zo voelen. Maar ze hebben geen politieke rechten. Dat is onrechtvaardig', vindt de sociaal-democratische minister van Transport, Moritz Leuenberger.
    Anderen wijzen op het eigenbelang. De onafhankelijke denktank Avenir Suisse stelt dat Zwitserland de immigranten nodig heeft om te kunnen overleven. 'Over ongeveer twintig jaar zal Zwitserland zonder immigratie krimpen. Immigratie is voor Zwitserland een levensader geworden.'
    De SVP lijkt vooral te rekenen op de anti-moslimstemming onder de bevolking. Volgens de SVP'er Ulrich Schlüer zijn 'moslims spoedig in de meerderheid'. Hun aantal is tussen 1990 en 2000 verdubbeld tot 4,5 procent. Schlüer heeft voorgerekend dat op grond van die cijfers in 2040 76 procent van de Zwitserse bevolking moslim zal zijn. 'Hoe absurd die theorie is', stelt een commissie van buitenlanders, 'blijkt als men Schlüers curve doortrekt: dan is in 2050 144 procent van de bevolking moslim.'
    Optimisten hopen dat zondag de emotie het zal afleggen tegen de rede. Bij eerdere referenda, in 1993 en 1994, luidde het antwoord 'Nee'.
    Voor twijfelaars helpt wellicht de kleine tegencampagne die sommige media tegen Blocher hebben ingezet. Blochers voorvader verruilde 140 jaar geleden als economische vluchteling Duitsland voor Zwitserland. Volgens de huidige regelgeving zou hij anno 2004 geen schijn van kans hebben gemaakt.
 

Terug naar Fout in de krant , Media home , of naar site home .