Zelfredzaamheid in het Rijnlandse model.

In het Rijnlandmodel zitten alle elementen die leiden tot zelfredzaamheid al ingebouwd, en zijn geen specifieke maatregelen ter stimulans nodig. Dit wordt geïllustreerd aan de hand van een artikel van H.J. Schoo, voormalig hoofdredacteur van Elsevier, iemand die grosso modo tot het rechtse kamp gerekend mag worden (de Volkskrant, 13-08-2005, columns van H.J. Schoo):
  Onderwijs, onderwijs, onderwijs

Om de hoek stond begin van de week een Duitse vrachtwagen. Werklieden bouwden een steiger tegen de gevel van een Amsterdams grachtenpand. Heel mooi: Europa' werkt. Kennelijk zijn Duitse steigerbouwers goedkoper dan Nederlanders, zelfs als ze eerst honderden kilometers moeten afleggen. De Nederlandse bouw kampt met teruglopende productiviteit. In de grensstreek zijn Duitse aannemers gewild omdat ze goedkoper en sneller werken dan Nederlandse. Leve de tucht van een open markt!
    Jawel, maar: wat gaan de mannen en vrouwen doen die uit de markt geprijsd worden? Door Duitsers, Polen en, op grote afstand, Chinezen en Indiërs. Gaan de ex-steigerbouwers of wie ook andere, lucratievere dingen doen? Of voegen ze zich bij het leger van mensen met de verkeerde vaardigheden voor een veeleisende arbeidsmarkt? Onder hen talloze tweede en latere generatie immigranten die volgens prognoses de komende decennia hun onderwijsachterstand nauwelijks weten in te lopen. ...
     Het stelselmatig uitbuiten van concurrentievoordelen brengt maatschappelijke en culturele kosten met zich mee die niet in die mooie wereldmarktprijzen voor goederen en diensten verdisconteerd worden: werkloosheid, sociale desintegratie, sociaal-economische ongelijkheid. Het hoeft niet te verbazen dat her en der de klassieke argumenten tegen vrijhandel weer opklinken.
    Nederland zit nog in het winnende kamp. Om dat voorlopig zo te houden, zal krachtiger dan nu op onderwijs, onderwijs, onderwijs ingezet moeten worden. Van een eigentijdse variant van de ambachtsschool tot universiteit. Dat talloze jongens en meisjes nu zonder noemenswaardige 'startkwalificatie' de arbeidsmarkt betreden, is een aanfluiting. Niet iedereen kan tot kenniswerker worden opgekweekt, maar van praktisch iedereen is wel een betrouwbare - en betaalbare vakman of -vrouw te maken.

H.J. Schoo is niet de enige uit rechtse kringen die zoiets zegt, en kennelijk is men zich daar op zijn minst in het achterhoofd bewust van de werkelijke oplossing voor de zwakke positie van mensen aan de andere kant van de samenleving: geen zelfredzaamheid, maar passende opleiding naar een passende vorm van werk. Dat is precies het beleid van het Rijnlandse model.

Dat men desondanks maatregelen neemt die daar direct tegenin gaan, lijkt sterk op de situatie beschreven in Beslissingen : waar men weet wat de rationeel juiste beslissing is, laat men zich toch in de meeste gevallen leiden door de emotionele voorkeur, zelfs als men ziet dat die onjuist is. In ons praktische geval is de bron van die emoties voor de hand liggend: het materiële eigenbelang: hoe minder sociale zekerheid, des te meer te verdelen voor de top.

De reden die men geeft om de verzorgingsstaat te willen hervormen komt uiteindelijk neer op men vindt dat deze teveel kost. In het kader van het maatschappelijk huishoudboekje zou dit waar zijn, als de Nederlandse samenleving deze kosten niet zou kunnen betalen. Dat is niet het geval. Nederland als geheel verdient veel meer dan de kosten van de verzorgingsstaat, en kan deze dus gemakkelijk betalen. Het probleem is dat het verdienen door Nederland gedaan wordt door de hele samenleving, en het bekostigen van de verzorgingsstaat alleen door de overheid. Het bekostigen van de verzorgingsstaat is dus simpelweg het verleggen van een groter deel van de inkomsten van de gehele economie naar de overheid. Dat doe je via belastingen. Dat zou zeer makkelijk zijn, een simpele stemming in het parlement is voldoende. Dat dit niet gebeurt is omdat men dat niet wil, de voor de hand liggende reden dat men, de meerderheid in de politiek, het niet wil is dat men er dan zelf financieel op achteruit gaat. Omdat het moeilijk is om te zeggen: we willen niet voor de zwakken zorgen omdat we er dan zelf op achteruitgaan, gebruikt men andere argumenten, bijvoorbeeld een praktisch zoals "het is slecht voor de economie" (onzin, men verlegt alleen een geldstroom van de ene groep individuen naar de andere), of een theoretisch, als "het is goed voor de zelfredzaamheid".

We zijn dit artikel begonnen met de opmerking dat er op zich niets tegen zelfredzaamheid, dat wil zeggen: dat tegenover inkomen een passende hoeveelheid arbeid staat. Waarom dan toch dit bezwaar. De reden is de achterliggende bedoeling, en daarmee ook de uitkomst. Als men uitgaat van het grote belang van zelfredzaamheid, is het eerste wat men moet doen het stimuleren daarvan, en de veruit belangrijkste manier daarvan hebben we boven gezien: onderwijs. De tweede manier is het handhaven van een zo gevarieerd mogelijk aanbod aan arbeid, met name voor de lagere groepen. En aan de andere kant van de maatschappij zou het betekenen dat inkomens onder het niveau gehouden moeten worden dat met niet langer afhankelijk is van zelfredzaamheid (dat men niet zoveel kan sparen dat men niet langer hoeft te werken), en dat het erfrecht moet worden beperkt zodanig dat niemand vrijgesteld wordt van zelfredzaamheid . Aan al deze zaken wordt door deze regering in de praktijk niets gedaan om het te verbeteren.

Als de achterliggende bedoeling van zelfredzaamheid puur financieel is, dan doet men andere dingen, zoals het geven van het bespaarde geld aan de andere mensen. Dat is wat in de praktijk wel gebeurd. Men noemt dit lastenverlichting voor de burger, maar het overgrote deel van deze lastenverlichting komt, indien in geld in plaats van in procenten uitgedrukt, terecht bij de hogere inkomens, waaronder de politici die dit soort meningen verkondigen vallen. Dat is kennelijk dus de bedoeling van het gebruik van 'zelfredzaamheid', en dat is waar de redactie bezwaar tegen maakt. Het is een ernstige vorm van misleiding, hypocrisie, oplichting, taalvervalsing, of hoe men het ook wil noemen.


Naar Rijnlandmodel, Angl. zelfredzaamheid  , Rijnlandmodel  , Rijnlandmodel, lijst , Rijnlandmodel, overzicht , of site home .