Uit: De Volkskrant, 24-05-2008, door Jacco Kroon

Slapende energiereus ontwaakt

Produceren | Aardwarmte biedt enorme mogelijkheden om elektriciteit op te wekken. In Australië staat de techniek van geothermie op het punt van doorbreken. Door Jacco Kroon

Tussentitel: ‘Windenergie lijkt sexier, maar geothermie tikt pas echt aan’

... Dat de putten die het Australische energiebedrijf Geodynamics in de rotsachtige bodem van Zuid-Australië heeft geboord Habanero 1, 2 en 3 heten is niet toevallig. Geodynamics probeert namelijk geen olie of gas uit de grond te halen, maar de hitte die op kilometers diepte ligt opgeslagen.
    Het wordt warmer naarmate je de aarde verder binnendringt. Hoe snel hangt af van plaatselijke geologische omstandigheden. In de Zuid-Australische woestijn rond het plaatsje Innamincka zijn die omstandigheden zeer gunstig. De granietlaag die op drie kilometer diepte begint, is de heetste ter wereld volgens Geodynamics, met temperaturen tussen de 250 en 300 graden Celcius. De hitte kan zo hoog oplopen door de isolerende werking van bovenliggende rotslagen.
    De energiewereld volgt met argusogen of het Geodynamics gaat lukken die hitte uit de bodem te halen en in elektriciteit om te zetten. Het potentieel is duizelingwekkend; het bedrijf schat de capaciteit van het gebied op 10.000 megawatt, genoeg om 10 miljoen huishoudens van stroom te voorzien. Die stroom zou niet alleen groen zijn omdat er nauwelijks emissies vrijkomen, maar ze kan ook non-stop geleverd worden. In tegenstelling tot wind en zonlicht, die beperkte tijd beschikbaar zijn, gloeit de aarde 24 uur per dag door.   ...
    In The Geysers, het grootste geothermische veld ter wereld, is het een peuleschil om stroom op te wekken, legt Karl Gawell, directeur van de Geothermal Energy Association, uit. Een natuurlijk reservoir op drie kilometer diepte is gevuld met hete stoom. ‘Je hoeft maar een pijp in de grond steken en stoom om turbines aan te drijven, vliegt om je oren.’
    Het reservoir onder The Geysers voedt 22 centrales met een totale capaciteit van 950 megawatt, ruim genoeg om alle huishoudens in het nabije San Francisco van stroom te voorzien.
    Een zogenaamd ‘hot dry rock’-gebied als Innamincka vergt veel meer kunst en vliegwerk om de spaarlampen te laten branden. Geodyamics, het eerste bedrijf dat dit op commerciële schaal probeert, pakt het watertekort in twee stappen aan.  ...
    Hoe ingewikkeld dit proces is, blijkt uit het feit dat Geodynamics na vier jaar ploeteren nog geen werkende centrale heeft. De geboorde geothermische bronnen zijn met wisselend succes getest. Het bedrijf hoopt dit jaar met de bouw van een centrale van 50 megawatt te beginnen.
    Dat maakt Jeff Tester, hoogleraar chemical engineering aan het gezaghebbende Massachusetts Institute of Technology, niet minder enthousiast over Geodynamics en vergelijkbare kleinere proefprojecten in Europa. ‘Hot dry rock zal onze kijk op geothermische energie radicaal te veranderen.’
    Tester, die vorig jaar met een team wetenschappers het vuistdikke rapport Future of Geothermal Energy uitbracht, doelt op het hardnekkige beeld dat geothermische energie alleen mogelijk zou zijn in vulkanische regio’s als IJsland en Californië en daarom geen noemenswaardige bijdrage aan het mondiale energievraagstuk kan leveren. Tester: ‘Zelfs experts die beter zouden moeten weten, beschouwen geothermie vaak als te lokaal en te klein om een verschil te maken.’
    Een grote misvatting, meent hij. Als de commerciële exploitatie van hot dry rock-gebieden slaagt, zijn de mogelijkheden onbegrensd. Hete steenlagen beperken zich namelijk niet tot vulkanische gebieden, die zijn overal op de aardbol te vinden. Tester: ‘Zelfs in Nederland, als je maar diep genoeg boort.’
    Succes is slechts een kwestie van tijd. ...
    Naast hot dry rock wijst hij op andere niet of nauwelijks ontgonnen bronnen, zoals de exploitatie van natuurlijke reservoirs met water van minder dan 150 graden Celcius, wat als de grens voor elektriciteitswinning wordt gezien.
    Gawell: ‘Behalve dat het technisch mogelijk is om op steeds lagere temperaturen stroom op te wekken, kan minder heet water ook gebruikt worden voor het directe verwarmen van stadswijken of zelfs een heel vliegveld, zoals in het Franse Orly.’
    Cijfers in een Amerikaans rapport versterken het beeld van de slapende reus. In de VS, de mondiale koploper op het gebied van geothermie, blijft de totale capaciteit van geothermische centrales nu steken op 3.000 megawatt.
    Het rapport schat echter in dat die capaciteit in 2050 tot minstens 100.000 megawatt zal zijn gestegen, volgens Gawell genoeg om eenvijfde van alle Amerikaanse stroom te leveren. ‘Wind- en zonne-energie zijn misschien sexier, maar geothermie tikt een stuk harder aan.’


Tussenstuk:
Moeder Aarde verwarmt Nederlandse kassen

Nederland loopt niet bepaald voorop met geothermische energie. Een tuinder in Bleiswijk is nu nog de enige die succesvol een put heeft geslagen naar grondwater op 1.750 meter. Hij gebruikt het water van 60 graden voor de verwarming van zijn kassen. Den Haag volgt eind dit jaar. Dan zal grondwater vanaf 2.350 meter duizenden woningen en bedrijven gaan verwarmen.
    Volgens Victor van Heekeren van Platform Geothermie staan echter nog dertig nieuwe projecten op stapel en neemt ook de diepte van boringen snel toe. ‘In Gorinchem willen ze naar 3.200 meter. Dan kom je dicht in de buurt van watertemperaturen die elektriciteitsproductie mogelijk maken.’
    Wat al meer voorkomt, is het gebruik van geothermische warmtepompen die aardwarmte op veel minder grote diepte benutten. De bodemtemperatuur tot 10 meter ligt tussen de 10 en 15 graden. Via het rondpompen van grondwater of een gesloten buizensysteem in de grond waarbij vloeistof de bodemtemperatuur opneemt, kan die constante temperatuur gebruikt worden om kantoren of huizen te helpen verwarmen in de winter of te koelen in de zomer.
    Wie thuis een geothermische warmtepomp installeert, kan rekenen op een jaarlijkse besparing van 350 tot 600 euro, volgens Milieu Centraal.
 

Uit: De Volkskrant, 04-09-2008, van verslaggeefster Karin Sitalsing

Terschelling wil warmte en elektriciteit zelf opwekken

Geothermische energiecentrale benut warmte in grondwater | Geen CO₂ uitstoot, wel stroom en verwarming

De gemeente Terschelling laat onderzoeken of het mogelijk is een geothermische energiecentrale te bouwen, die energie gaat opwekken uit heet grondwater. Als die centrale er komt, is het de eerste in Nederland.
    Een geothermische centrale maakt uit heet grondwater energie voor de centrale verwarming en voor elektriciteit. Als alles volgens plan verloopt, kan het eiland voor 2020 zelf voorzien in zijn elektriciteit en centrale verwarming, vertelt initiatiefnemer en eilander Jenö Obendorfer.
    ‘Je boort een gat van ongeveer drie, vier kilometer diep op een plek waar heet water zit. Dat water pomp je omhoog, waarna de warmte een geothermische turbine aandrijft. Die drijft op zijn beurt weer een generator aan die stroom maakt.’
    De warmte wordt als het ware aan het water onttrokken. Het afgekoelde water wordt later, een paar kilometer verder, weer de grond ingepompt, in dezelfde waterlaag als waar het uit is gehaald.    ...
    Volgens Obendorfer kan de energievoorziening op het eiland dankzij de energiecentrale ongeveer vijftig jaar vooruit.

Naar Energie, grootschalig , Economie, recycling , Globale Rijnlandmodel , Rijnlandmodel lijst , Rijnlandmodel overzicht  , of site home .