Van www.zestienmiljoenmensen.nl

Schets van een beschavingsoffensief - Gabriël van den Brink

Samenvatting:
Gabriël van den Brink pleit voor een beschavingsoffensief. Volgens de socioloog zit het voornaamste probleem bij de discussie over waarden en normen in de privatisering van het normbesef. Iedereen stelt eigen regels en normen terwijl de gemeenschappelijk normen steeds onduidelijker worden. De regels en beginselen die al in het maatschappelijke verkeer aanwezig zijn, moeten daarom expliciet worden gemaakt. Van den Brink ziet hier vooral een rol weggelegd voor de hogere middenklasse.

Volgens Van den Brink hebben een toenemende mate van onbehagen en de discussie over waarden en normen veel meer met elkaar gemeen dan tot nu toe wordt verondersteld. De ontwikkelingen hebben beide te maken met de toegenomen hoge eisen die mensen zijn gaan stellen.
    De vermeende teloorgang van waarden en normen duidt eerder op een verhoging van de lat zelf, zo meent de socioloog. Overspel binnen het huwelijk wordt nu bijvoorbeeld sterker afgekeurd dan in de jaren zeventig. Op de arbeidsmarkt worden nieuwe, sociale vaardigheden vereist van werknemers. Ook op scholen moet beter gepresteerd worden en men heeft een toenemende afkeer van autoritaire politiek. Het proces van modernisering wordt volgens Van den Brink gekenmerkt door geleidelijk toenemende ambities en verwachtingen. Zowel binnen relaties, de taakverdeling thuis en in de verwachtingen naar scholen, bedrijven en overheid toe zijn mensen hogere eisen gaan stellen. Het niet in vervulling gaan van de hogere normen kunnen vervolgens weer worden ervaren als een vorm van normverval.
    Naast de hogere lat op het gebied van normen, zijn normen tegelijk een privé-aangelegenheid geworden. Er is steeds minder aandacht voor de publieke kant van de zaak; het stellen en handhaven van normen. De hogere eisen en de privatisering van normen leiden tot groeiende onzekerheid, over hoe normen op bepaalde terreinen met elkaar verband houden en over wat mensen als leden van een groter geheel -de samenleving- met elkaar gemeen hebben.
    Volgens Van den Brink kent de maatschappij echter wel degelijk gedeelde normen, met name standaarden die betrekking hebben op het privé-leven en gelijkwaardigheid. De hogere middenklasse is daarbij een geval apart. Deze zet zich minder dan andere klassen af tegen allochtonen en hechten minder vaak een hoge waarde toe aan nationalisme en een sterke leider. Zij spreekt zich duidelijker uit over het verschil tussen goed en kwaad, heeft relatief veel belangstelling voor politiek en kent vrouwen een ruime mate van bewegingsvrijheid toe. Van den Brink meent dat het maatschappelijk gewicht van de hogere middenklasse en de door haar gekoesterde normen niet onderschat mogen worden. Allochtone Nederlanders houden er volgens Van den Brink over het algemeen traditionelere denkbeelden op na.
    Voor het beschavingsoffensief concentreert Van den Brink zich op de uitbreiding en intensivering van het maatschappelijk verkeer. Een verdergaande privatisering van het normbesef is daarbij een bedreiging. Het feit dat mensen onbekommerd uitgaan van hun eigen private voorkeuren zorgt voor ergernis en overlast.
    De overheid zou meer ruimte moeten bieden aan mensen die zich inzetten voor de publieke zaak. Regels en beginselen die al in het maatschappelijke verkeer aanwezig zijn, moeten expliciet worden gemaakt. Van den Brink ziet hier vooral een rol weggelegd voor de eerder genoemde hogere middenklasse. Het beschavingsoffensief is 'een beweging die door burgers die uit de hogere middenklasse zelf wordt gedragen. Het gaat niet om het opleggen van geheel nieuwe normen maar om het expliciet maken van de regels en beginselen die reeds in het moderne maatschappelijke verkeer aanwezig zijn.'
 

Naar Rijnlandmodel, normen en waarden, Brink , Rijnlandmodel algemeen , Rijnlands beleid, lijst , Rijnlandmodel, overzicht , of site home .