Het alfa en bèta denken: de snelheid van hersenprocessen

Het verschil in fysiologische plaats van de verschillende hersenprocessen lijkt zich ook te weerspiegelen in de tijdspanne die nodig is voor de verschillende processen. Van reflexen is bekend dat ze de snelste processen van ons zenuwstelsel zijn. En over emoties wijst voorlopig onderzoek uit dat  ze weliswaar langzamer zijn dan reflexen, maar veel sneller dan de gemiddelde rationele processen. Een deel van dat onderzoek is te vinden in het recent gepubliceerde boek van Malcolm Gladwel, met de passende titel Blink - The Power of Thinking without Thinking, zie twee besprekingen hier ; blink is het Engelse zelfstandige naamwoord bij het werkwoord voor knipperen, to blink, zodat de begripsmatige vertaling "in een oogopslag" is.

Gladwell formuleert zijn onderzoek in algemene termen, als gaande over het denken. Wie goed leest ziet dat dat laatste in het geheel niet waar is. De situaties die hij heeft onderzocht hebben allemaal betrekking op omstandigheden waarin een emotioneel oordeel moet worden gemaakt: over een huwelijkspartner, over de kwaliteit van muziekspel enzovoort. Gladwell heeft nergens in zijn onderzoek de situatie onderzocht waarin mensen een moeilijk vermenigvuldiging moesten doen. Dat hoeft hij ook niet, want iedereen weet dat je dat niet in een oogopslag kan.

Dus wat Gladwell in eerste instantie bewijst is dat emotioneel oordelen heel snel verloopt, niet dat denken heel snel verloopt. Denken, in de zin van het rationele proces, verloopt zeer zelden in een oogopslag, en kan tot vele jaren duren. Het is zeer waarschijnlijk dat dat komt omdat deze twee processen in andere delen van de hersenen afspelen - voor de emotionele en sociale oordelen is er mogelijkerwijs zelfs speciale snelle verwerkingsmethode, zie hier .

Bovendien is er een contra-indicatie: het is niet zo dat het nemen van snelle besluiten per definitie leidt tot betere besluiten, zoals uitgedrukt in de bekende term "impulsaankoop". Een impulsaankoop is een snel besluit tot de koop van iets, wat achteraf, na enig nadenken, dat wil zeggen: het bewust betrekken van meerdere factoren in het besluit, toch niet zo'n verstandige aankoop blijkt te zijn . En wat hier geformuleerd voor aankopen, geldt natuurlijk voor veel meer zaken. In het algemeen geldt dat beslissingen genomen door het emotionele apparaat beïnvloed worden door vele en grotendeels controleerbare factoren, die niet noodzakelijkerwijs leiden tot een goede beslissing of goed oordeel .

Ook op deze site wordt gebruik gemaakt van het snelle emotionele oordeel, in de portret galerijen . Het oordeel dat dan over de groepen van portretten wordt gevraagd is een emotioneel oordeel, dat in een oogopslag gemaakt kan worden; voor voorbeelden, zie hier   en .


Naar Alfa en bèta denken , of site home ·.

20 mei 2005