Emotie en ratio

Middels is het bijna publieke kennis dat de dragende elementen van de hersenen de neuroncellen zijn . Communicatie tussen de neuronen vindt plaats via uitlopers, synapsen, die ze met elkaar verbinden, waarvan neuronen er enkele tot tientallen hebben. Hierdoor ontstaat een netwerk van cellen en verbindingen. De werking van de neuronen is dat ze een zelf signaal uitzenden als ze via de synapsen van zijn buren een juiste combinatie van signalen binnenkrijgen. De vergelijking van neuronen met schakelaars is dus in ruime mate geldig, met dien verschil dat een schakelaar van aan naar uit gaat of andersom, terwijl een neuron normaliter in rust verkeerd, en op een gegeven moment een momentaan signaal, een piek, afgeeft, meer als een drukknop. De aard van de signalen is vergelijkbaar met elektrische stroom, net als de meeste andere zenuwprocessen (vandaar de schokreactie op elektriciteit (!), zie het principe van adaequatio ).

Het verschil met een gewone schakelaar ligt voornamelijk in de gecompliceerdheid van het neuron. Eén van de complicaties is dat of de neuronschakelaar omgaat, naast door de synapsen, ook wordt bepaald door zijn directe omgeving. De neuronen zijn ingebed in het hersenweefsel, en een vloeibare omgeving die onder andere zorgt voor voeding. Die chemische omgeving bepaalt mede hoe veel en hoe hoog de signalen van de synapsen moeten zijn, voor het neuron afgaat. Min of meer als een veer in een schakelaar: staat de veer strak gespannen, gaat de schakelaar moeilijker over.

De basiswerking van de neuronen, het afvuren, laat weinig reden tot dubbelzinnigheid. Bij lagere dieren is gedrag onder een specifieke prikkel vaak terug te voeren tot het afvuren van een enkel identificeerbaar neuron: schaduw = vlieg = tong-naar-buiten is een functie die door een enkel neuron uitgevoerd kan worden. Vaak is het zelfs noodzakelijk dat het zo simpel is, want als het te lang duurt voor de tong naar buiten gaat, is de vlieg gevlogen. En snelheid betekent simpelheid: bij reflexen is moeten nadenken niet erg effectief. Snelle handelingen als reflexen zijn zelfs in de moderne mensenhersenen vrij direct met de handelingsspieren verbonden. Eventuele gedachten hierbij zijn verstorend, en worden tegengehouden.

Het is duidelijk dat alle exacte vormen van denken tot eenduidige neuronprocessen zijn terug te voeren: het uitvoeren van een sommetje als een plus een is twee is zelfs met echte schakelaars direct uitvoerbaar. In de oude winkelkassa’s zitten mechanische schakelaars met behulp van tandwielen, die prima in staat waren om een uitdraai te geven van de totale omzet van de dag. En wiskundigen hebben ontdekt dat meer ingewikkelde vormen van wiskundige berekeningen tot simpel optellen zijn terug te voeren.

Het is dus zo dat het rekenen, de wiskunde, en het rationele denken in het algemeen zijn dus terug te voeren tot de aan-uit werking van de neuronen.

Van de emotie is al bekend dat ze niet zo gelokaliseerd is, maar ligt in de algehele chemische samenstelling van de hersenen. Dat blijkt mede uit de invloed die chemische stoffen bekend als drugs op de emoties hebben (dit weer volgens het principe van adaequatio ).

Emoties kunnen beslissingen beïnvloeden via de invloed die ze hebben op de boven vermelde manier waarop ze de werking van de neuronen beïnvloede. Zo zal spanning, via het hormoon adrenaline, het overgaan van bepaalde neuronen kunnen versnellen. Of aan andere kant, kan angst het overgaan van neuronen vertragen: “als verlamd bleef de verschrikte passagier in zijn stoel zitten” .

Maar uiteindelijk zijn emotie en ratio dus processen die een heel ander primair werkingsproces hebben. Als delen van de geest zijn ze dus uitstekende kandidaten voor het proces van compartimentalisatie. Dat is in de praktijk merkbaar als de tegenstelling tussen uitspraken van mensen, en wat ze feitelijk doen. Tevens is vastgesteld dat ze meestal kiezen voor de emotionele in plaats van de rationele aanpak van dingen, wat hier de Weerstand tegen de ratio is genoemd. Soms komt dit expliciet naar buiten, wat je dan de Angst voor de ratio kan noemen.


Naar Psychologie lijst , Psychologie overzicht , of site home .