Sociologische begrippen: geografie

Onverwacht snel na het invoeren van het item "geografie" in Sociologische krachten (06-07-2017) is er al een voorbeeld van gebruik door anderen (de Volkskrant, 26-07-2017, rubriek De kwestie, door Peter de Waard):
 

Zijn grondstoffen een vloek of een zegen?

De Russische zoekmachine Yandex - Yet Another Index - zou kunnen wedijveren met die van Google. Mensen die ze in Moskou hebben geproefd, zweren bij Russkart-chips boven die van Lays. En Zhokei-koffie uit St. Petersburg is naar verluidt een van de lekkerste in de wereld.
    De Russen zijn al sinds 1941, toen er strikte regels werden ingesteld voor ijsbereiding, de fijnste ijsmakers in de wereld. Maar er is geen Russische Magnum. De Lada Niva is een terreinwagen die wereldwijd wordt ingezet bij grote infrastructurele projecten, maar geen yup parkeert die voor zijn penthouse.
    ... alles wat de Russen maken nog niet ondeugdelijk. Ze hebben de technische kennis raketten de ruimte in te sturen. En in geen land ter wereld rijden treinen en metro's zo stipt op tijd als in Rusland.
    Wat de Russen ruim 25 jaar na het einde van het communistische juk echter niet hebben geleerd is marketing. ...

Dat is 't m niet. Want marketing is een afgeleid verschijnsel. Namleijk dat van de winstmakerij. Niet de gewone winstmakerij maar de absurde winstmakerij. Absurde winstmakerij die betekent dat er al die genoemde producten zoveel aan kwaliteit bezuinigd wordt dat er de commerciële flutzooi overblijft die je in het westen wordt verkocht:
  ... no one should be expected to do business without the incentive of profit. The actual trouble is that profit is identified entirely with money, as distinct from the real profit of living with dignity and elegance in beautiful surroundings. (A. Watts in Does it matter? )

"Erstaz, ersatz, ersatz".
    Verder:
  Ze kunnen goede producten maken, maar slagen er eigenlijk nooit in ze ook goed in de markt te zetten en er de wereld mee te veroveren. Rusland telt meer wizzkids dan Silicon Valley, maar het land heeft geen Google, Facebook of Amazon.

En geen van die genoemde zijn het gevolg van productontwikkeling of anderszins iets maken, maar van winstbelustheid. Gepaard gaande "scherpe handelspraktijken" en in één ervan een geval van ideeëndiefstal (afgekocht). In en ander, niet genoemd, geval nam de "koene ondernemer' ontslag van het bedrijf waar hij wat ontdekte en begon zijn eigen.
    Overigens: allemaal al beschreven in de literatuur uitleg of detail uitleg of detail .
    Maar dat neemt niet niet weg dat, los van de rest, dit ook een rol kan spelen:
  Het is een manco waar veel landen die rijk aan grond- en delfstoffen zijn aan lijden. Grondstoffen lijken een zegen, maar het is soms ook een politieke en economische ramp zoals Venezuela, Nigeria en Zimbabwe ervaren. Voor het verkopen van olie, gas, koper, ijzererts en kolen is nu eenmaal geen commercieel vernuft of uitgekiende reclamecampagne nodig. Vaak wordt smeergeld betaald om concessies te verkrijgen, hetgeen een verklaring is voor het feit dat landen die rijk zijn aan delfstoffen vaak zo corrupt zijn.
    De drie grootste bedrijven van Rusland zijn Gazprom, Lukoil en Rosneft - allemaal energiegiganten. Ook in andere landen met veel delfstoffen draait de economie om deze concerns. Arabische landen teren nog vooral op olie en gas.
    Het zo erts- en kolenrijke Australië heeft één multinational in de top van de Forbes-lijst: mijnbouwgigant BHP Billtion. En het enige grote concern van het olierijke Noorwegen is Statoil, hoewel ze ook ooit de kaasschaaf en tandenborstel (Jordan) hebben bedacht. Buurland Zweden dat geen olie heeft, baarde grote concerns als Volvo, Ericsson, Electrolux, H&M en Ikea.
    Landen die vanzelf veel oliedollars binnenkrijgen, lijken economisch flegmatiek. Industriële vernieuwing komt daarom het meest van landen die grondstoffen moeten importeren zoals Duitsland, Japan, China en de VS. Toen in Nederland eind jaren vijftig de gasbel werd ontdekt ging het land ook rentenieren - verjubelen heette het - en volgde een industriële aftakeling.

Geografie.

Direct gerelateer aan de geografie zelf is natuurlijk wat je met die geografische omstandighede kan doen. Hier een primair voorbeeld (de Volkskrant, 15-12-2017, rubriek De kwestie, door Peter de Waard):
  Was aardappelmarketeer een Nobelprijswinnaar?

Als de Nobelprijs voor de Economie drie eeuwen eerder zou zijn ingevoerd, had hij moeten gaan naar de apotheker en agronoom Antoine-Augustin Parmentier (1737-1813).
    Deze Fransman was de promotor van de aardappel als het nieuwe volksvoedsel. Dankzij de voedingsrijke plant eindigde de eeuwenlange 'broodnijd' in Europa en brak er in de 18de en 19de eeuw een periode van relatieve rust aan, zo beweren economen van de universiteit van Colorado en Harvard.
    Zij hebben een vergelijking gemaakt tussen het aantal conflicten in Europa in regio's waar aardappelen werden verbouwd en waar niet. In de aardappelenproductiegebieden waren dat er 15 procent minder. 'De introductie van de aardappel leidde tot minder conflicten voor de duur van twee eeuwen', luidt de conclusie.
    Het onderzoek is gepubliceerd op de website van The National Bureau of Economic Research. ... Tot de komst van de aardappel waren er bijna altijd voedseltekorten, zeker als oogsten mislukten.
    Dat leidde tot gevechten om meer land. De aardappel die vanuit Amerika werd meegenomen en vermoedelijk voor het eerst in het Baskenland werd gecultiveerd, maakte daar een einde aan. 'De plant was sterker en leverde meer calorieën per vierkante meter akkerland op dan bestaande gewassen. De aardappel leverde voldoende voedingswaarde om te overleven.'
    En doordat meer calorieën konden worden verbouwd met minder land, werd akkerland goedkoper, waardoor, aldus de economen, de noodzaak wegviel voor veroveringen. Daarnaast nam met het einde van de voedselschaarste de ontevredenheid af. Boeren lieten zich minder gemakkelijk strikken als huurlingen en kwamen minder vaak in opstand tegen de landheren.
    En dat is allemaal te danken aan Parmentier, die het lukte de plant te populariseren. Reden voor zijn enthousiasme was een ervaring in krijgsgevangenschap in Pruisen toen de Franse militairen alleen aardappelen te eten kregen. Tot verbazing van de apotheker raakte niemand ondervoed of uitgeput. ...

En dat is direct door te trekken naar talloze soortgelijke omstandighden en factoren: bergland -→ weinig landbouwgrond -→ veel competitie annex sociale onrust annex strijd. Kijk maar in de huidige bergstreken: Balkan, Kaukasus: veel onrust. Woestijnen: zelfde soort verhaal.

Je zou het vooraf niet geloven, maar het derde artikel gaat over een nog fundamenteler effect (msn.com, 04-01-2018, door Marleen Stollen uitleg of detail ):
  Mensen met blauwe ogen hebben een fascinerende fysieke eigenschap

Tussentitel: Genetische mutatie in Noord-Europa zorgde voor blauwe ogen

Heb je je ooit afgevraagd waarom mensen verschillende oogkleuren hebben?
    De irissen van mensen zijn bruin, groen of blauw omdat oogcellen pigmenten bevatten in deze kleur. Toch?
    Nee.
    Paul Van Slembrouck, productontwerper bij Facebook, legt in een artikel voor het online portal “Medium” uit welke fascinerende wereld er schuil gaat achter onze oogkleur.    ...

Dat is overigens een behoorlijk oud artikel - uit 2014.
    Daarna volgt een technische beschrijving over de kleuren. Maar het gaat om het volgende, staande aan het einde:

  ...    De opvallend blauwe ogen van baby’s verdwijnen bij 90 procent van de kinderen in de eerste levensjaren. Dan vormt zich namelijk het eiwit melanine zich in het stroma. Het absorbeert niet alleen het blauwe licht, maar ook licht met een langere golflengte.
    Afhankelijk van de concentratie van melanine, krijgt de iris daarom verschillende kleuren. Hoe meer melanine er is, hoe meer soorten licht worden opgenomen en hoe donkerder de ogen worden.
    Vroeger hadden alle mensen bruine ogen. Wetenschappers denken dat er bij mensen in Noord-Europa een genmutatie heeft plaatsgevonden in de mesolithische periode (vanaf de laatste ijstijd tot circa 10.000 voor Christus) die de aanmaak van melanine remde.
    Melanine dient als een barrière tegen zonlicht en is daarom een ​​noodzakelijke bescherming op veel breedtegraden.
    In Noord-Europa is de zon echter vaak zwak, dus bescherming tegen de zon is minder noodzakelijk. Tegelijk helpt zonlicht bij het aanmaken van vitamine D. Dat is belangrijk voor het immuunsysteem en het zenuwstelsel, evenals voor de dichtheid van de botten.
    Dus dragers van de mutatie (lagere aanmaak van melanine en dus minder donkere ogen) hadden een gezondheidsvoordeel omdat ze meer vitamine D konden produceren. Dat is de reden waarom mensen met blauwe ogen de overhand kregen in Noord-Europa.

Juist ja ... Dat van dat 8 tot 10 duizend jaar geleden was inmiddels bekend bij deze redactie, die al verschillende keren tegen bekenden had uitgesproken: "Besef je wel hoe snel dat is? Dat is iets van 500 miljoen mensen in een kleine 10 duizend jaar ..."
    Maar het werkt dus aan twee kanten: de blauw-ogigen overleefden extra, en de bruin-ogigingene gingen extra dood. En dit gaat volgens de wetten van de exponentiële groei , en volgens die wetten kan zelfs een procentueel klein verschil op genoeg lange duur dramatische gevolgen hebben.
    En dat "dramatische" is dus gebeurd.
    Met als aanvulling nog een observatie die de vermoedelijke reden is voor de vertraging in de verspreiding van dit soort elementaire en belangrijke kennis: Europa is onegschikt voor bewoning door donker-ogigen, en met name, in verband met factor "oppervlakte", donker-huidigen.
    En die donker-huidigen zullen dus op zijn minst extra zwaar op de gezondheidszorg gaan drukken, maar vermoedelijk ook op vele andere vlakken steeds slechter gaan functioneren.
    Dan ze al doen uitleg of detail uitleg of detail .


Naar Sociologische krachten , of site home .

27 jul.2017