Bedrijfsorganisatie

Zoals gebleken in De basis van de economie draait de economie uiteindelijk om productie, en daarom is ook bij de analyse van de structuur van bedrijven het uitgangspunt de productie, en zij die het doen: de producerenden, in oudere termen: de arbeiders. Boven de producerenden  staan voormannen of chefs; de chefs hebben zelf chefs, die men managers noemt. Afhankelijk van de grootte van het bedrijf of de instelling zijn er meerdere lagen managers. Uiteindelijk komt men bij de topmanagers, de leiding van bedrijf of instelling. Deze laag is duidelijk anders dan de overige managers, omdat zij geen laag boven zich heeft, en moet dus apart behandeld worden dan de overige managers.

Zo komen we tot vier lagen in het bedrijf: arbeiders, chefs, managers, en de leiding. Van hen zijn de enigen die echt wat produceren de arbeiders. De rest is in principe alleen maar ondersteuning.

Productiewerk komt er ruwweg in vier soorten: enkel stuks, serie, en massa. Voorbeelden van enkel stuks productie zijn schepen, bruggen, medische protheses; een voorbeeld van serieproductie is vliegtuigconstructie; en massaproductie vindt men bij de meeste consumptiegoederen, van auto's tot en met tandpasta.

Bij bijna alle vormen van productie is een vorm van organisatie nodig. De uitzondering is bij de enkelstuks productie waarbij er slechts één persoon per exemplaar bezig. Dit geval is meestal heel simpel, in een veel gevallen komt er in het geheel geen chef, manager of baas aan te pas. Dit geval is niet interessant voor deze beschouwing, aangezien het geen grote invloed op de economie heeft.

Het geval van een team dat aan een uniek exemplaar als een schip werkt valt samen met de serieproductie: binnen het productieteam bestaan er verschillende deeltaken, die tezamen het karwei vormen. Bij deze vorm van productie is een nauwe vorm van samenwerking noodzakelijk, en wel zodanig dat in de meeste vacatures om goede teameigenschappen wordt gevraagd. Voor het efficiënt werken van een team is het van belang dat het werk binnen het team goed georganiseerd wordt. Voor organisatie is een vorm van leiding essentieel. Hier gaat het over het leidinggeven, of in moderne termen: de rol van het management. Ook buiten de producerende sector is de situatie van teamwork een veelvoorkomende.

Bij massaproductie gaat het meestal om simpel en vaak ongeschoold werk, waarbij het tempo van productie bepaald wordt door de machines die meestal het grootste deel van het werk doen ("lopende band werk"). Het directe leidinggeven beperkt zich tot toezicht houden, dat zelf in feite ook redelijk eenvoudig werk is, uitgevoerd door voormannen of chefs. Maar de planning van de productie, het opzetten ervan, het marketten van de grote hoeveelheid producten zijn even zo veel specialistische taken, die door andere afdelingen binnen het bedrijf gedaan moeten worden. Binnen deze afdelingen is meestal weer sprake van teamwork. Het maken en behouden van de samenhang tussen de verschillende onderdelen is weer aparte taak, vroeger aangeduid als managen, maar deze term wordt nu zoveel te onpas gebruikt, vooral in de persoonsgebonden vorm, dat grote voorzichtigheid er mee op zijn plaats is.

Hiermee is duidelijk dat er een objectieve behoefte bestaat aan leiding voor het functioneren van de meeste bedrijven en instellingen. De mensen in de leiding moeten ook in hun onderhoud voorzien, en volgens het model zoals beschreven in het model van de mijnwerkers kan dat komen uit de productie van de arbeiders. Maar zoals ook daar beschreven, kan dat op meerdere manieren; op het ogenblik zijn hier een aantal foute processen aan de gang .  [Hier gaan we verder met de belangentegenstellingen die daarbij een rol spelen, eerst in algemene termen . eruit]


Naar Sociaal economisch model , Hiërarchie economie , of site home .