Toelichting bij Productieven en
improductieven: de kosten
Het handhaven van een grote groep improductieve en het overbetalen van de top
doet de kosten van de bedrijfsvoering als totaal dramatisch toenemen. Er zijn
twee soorten voorbeelden die die overhead zichtbaar maken.
In de jaren zeventig en tachtig ontstond in de Verenigde Staten het begrip van
de corporate raider: een rijke investeerder die een bedrijf overneemt, en weer
met sterke winst verkoopt. De twee soorten bedrijven gewild bij corporate
raiders waren bedrijven in financiële moeilijkheden, en de matig draaiende
conglomeraten. Bij de financieel in slechte tijden verkerende bedrijven was de
tactiek van de raider simpel: ontsla het hele management, concentreer je
op de productie faciliteiten. Dit zorgt voor hernieuwde winstgevendheid. Verkoop
daarna het bedrijf, aan de beurs of andere investeerders. Hiermee zijn miljarden
verdiend
 . De behandeling van conglomeraten was iets anders, maar het principe
hetzelfde: het conglomeraat wordt opgesplitst, zodat de concern overhead,
het hoofdkantoor,
verdwijnt
. De goede bedrijfsonderdelen worden direct verkocht, wat al meestal de
aankoopsom ruim compenseerde. De overige bedrijfsonderdelen worden onderworpen
aan de eerste behandeling, en indien onmogelijk gesloten. Ook hiermee zijn
miljarden verdiend.
Het tweede voorbeeld komt uit China. Daar worden op allerlei plaatsen enorme
projecten ondernomen, bijvoorbeeld wordt in het binnenland een nieuwe
miljoenenstad gebouwd in Chongqing. Uit een rapportage hierover in de
Volkskrant (06-12-2004):
In China worden tientallen nieuwe vliegvelden van wereldklasse gebouwd, of
zijn ze al klaar. Dat van Chongqing gaat over een maand open. …. De verbazing
van Businessweek over de Chinese is terecht. Je ziet het in Chongqing; er is
zoveel ambitie, zoveel bouwwoede, dat je je afvraagt of dat allemaal wel nodig
is en wie het allemaal betaalt.
Het antwoord op de vraag wie dat allemaal betaalt is de verkeerde vraag, want
kennelijk wordt er betaald, want het werk wordt gedaan. De juiste vraag is:
waarom is het zo goedkoop dat de "arme" Chinezen het zich kunnen veroorloven.
Het antwoord daarop is simpel: omdat voor iedere honderd Chinezen die het werk
doen er niet dertig zijn die het veelvoudige krijgen en alleen met papieren
sjouwen in plaats van stenen, en er zijn geen vijf Chinezen die van dat werk
stinkend rijk worden.
Dit Chinese voorbeeld slaat natuurlijk op alle maatschappijen waar er geen rijke
klassen zijn. Na de val van de Sovjet-Unie werd een kapitalistisch systeem
ingevoerd. En verloor het land de mogelijkheden zijn leger,
ruimtevaartprogramma, sociale zekerheid, en gezondheidszorg te onderhouden. De
reden was dat de gelden die daarvoor beschikbaar waren nu naar de top gingen,
die die miljarden vervolgens voor een aanzienlijk deel naar het westen
exportenden, een kapitaalvlucht die voor zover nu bekend (december 2004) al in
de enkele honderden miljarden beloopt.
Onderstaand een voorbeeld van de kosten van de improductieven
uit Nederland:
De Volkskrant, 16-04-2005, column van Frank Kalshoven
Ik wil niet meer verven, maar ik zie de bui al hangen
...
Ik heb dus een ingewikkelder probleem, een braaf
loonslaven-middenklasse vraagstuk. De Kalshoventjes, namelijk, gaan verhuizen.
De boerderette in Noord-Holland staat te koop; de reis gaat (terug) naar
Amsterdam. De vraag is wie dat nieuwe huis gaat schilderen.
Ik zie drie opties. Eén: de heer des huizes laat zich weer
eens van zijn handige kant zien. Twee: een keurige firma stuurt een paar
vakmannen. Drie: ik draai dat 06-nummer van die vriendelijke mede-Europeanen uit
Polen.
Dit vraagstuk heeft zich nog niet eerder aangediend:
schilderen (en vloeren leggen en stuken, et cetera) deden we altijd zelf, vaak
met hulp van vrienden en familie. Leuk om te doen, goedkoop, een fijne
afwisseling van het drukken op computerknopjes. Maar ik zeg eerlijk: ik ben even
uitgeschilderd. Ik zou het deze keer dolgraag laten doen.
De keurige schilderfirma dan maar? Graag! Ik belde er een,
willekeurig, en kreeg netjes uitgelegd dat een schilder voor particulieren 45
euro per uur kost. Kaal, dus exclusief BTW, materiaal, vervoer, parkeren
enzovoort. Voor huizen ouder dan vijftien jaar wordt 6 procent BTW geheven, maar
de Kalshoventjes zouden 19 procent mogen afdragen. De kale uurprijs inclusief
BTW komt daarmee op 53.55 euro per uur.
... Geen misverstanden: de schilders worden daar niet rijk van. Die
krijgen zo'n tweeduizend euro bruto per maand, zegt het schildersbedrijf, nog
geen derde deel van wat mijn baas mij betaalt.
... Een oppertoezichthouder, die illegale arbeid in de bouw moet bestrijden, zei
er bij dat de illegalen nu eenmaal snel zijn, goed werk afleveren en de helft
goedkoper werken dan nette bedrijven.
Dat laatste is niet helemaal waar, als ik de verhalen in de
kennissenkring mag geloven. Ik hoor: 8,50 euro per uur. Dat betekent dat de
Poolse vakman zes uur staat te kwasten tegen een uur voor zijn Nederlandse
collega. ...
Red.: Wat Kalshoven aantoont is dat er een reusachtig verschil
is tussen de werkelijke kosten van een product: die van de materialen en de
arbeid, en de totale kosten. En ook waar dit verschil zit: het enige verschil
tussen de Poolse schilder en de Nederlandse is zijn organisatie, het Nederlandse
schildersbedrijf. Een deel van dat verschil zit in voorzieningen als pensioenen;
dit bedraagt. De rest van het verschil gaat naar mensen die niet werken, van
bazen tot overbodige chefs en andere kantoorslaafjes van de baas. Dat zijn de
kosten van de improductieven. Zij zijn de reden dat arbeid in Nederland zoveel
duurder is dan elders. Het is ook de reden van de economisch opgang van China,
en eerder allerlei andere landen: tijdens de periode van groei hoeft er nog niet
een grote ballast van improductieven te profiteren van de arbeid van de
productieven.
Het echt opmerkelijke aan dit verhaal is dat Kalshoven zelf ook deel uitmaakt
van het circuit van de improductieven, zie het volgende citaat:
Kalshoven: 'Ik ga er maar vanuit dat ik voor de helft van mijn netto uurloon
een illegale kwast door het nieuwe huis kan laten halen. En 0,5 lijkt me een
redelijker verhouding dan 2,4.
Wat houdt me tegen? Niets anders dan braveborsterigheid,
keurige burger willen zijn in een net land, en al die dingen meer.
Tenzij ik een list verzin, zal het er dus wel op neerkomen
dat deze gepromoveerde econoom straks op zoek gaat naar z'n oudste spijkerbroek,
een bouwmarkt zal bezoeken en binnenkort weer ouderwets met de roller in de weer
gaat. Geloof me, dat geklus van de hoogopgeleide middenklasse is economisch
gezien niet erg efficiënt en eerlijk gezegd een veel groter probleem dan die
achttonners van Nuon en Essent.'
IRP: Wat Kalshoven dus doet is uitvinden wat zijn eigen kosten en
baten voor de Nederlandse economie zijn. Als hij zelf gaat schilderen,
productief werk gaat doen, is hij twee tot drie keer goedkoper dan als hij
achter zijn computer gaat zitten, dat wil zeggen: improductief werk gaat doen.
En wat betreft de noodzakelijke capaciteiten voor zijn werk: de kwaliteit ervan
is niet minder (en mogelijkerwijs de invloed niet groter) dan die van
bovenstaande en omliggende analyses, activiteiten die vallen onder de
(onbetaalde) hobby's van de medewerkers van de redactie.
Naar Productieven en improductieven
 , Kalshoven, analyse 
, Economie lijst
 , Economie overzicht
, of site home
.
|