Deze keer is het de politiek: It's not the economy, stupid

Kalshoven bespreekt een artikel van Jan Willem Oosterwijk, de hoogste ambtenaar van Economische Zaken, die 'de conjuncturele economische nood (de afdeling veerkracht) als de hervorming van de economie voor de lange termijn (de afdeling vertrouwen)' behandelt.
    Het gebrek aan veerkracht blijkt er uit dat de Nederlandse economie al vijf jaar op rij slechter presteert dan het Europese gemiddelde, onder druk van de wereldwijde economische teruggang. Er zijn volgens Oosterwijk, naast de pensioenproblemen, vooral aan twee oorzaken. Eén: te lang doorgestegen lonen ('De reactie van "de polder" is hier een goed voorbeeld van "te laat en te weinig".'). Twee: onfortuinlijk begrotingsbeleid ('Achteraf (mijn cursivering, FK) kan worden geconstateerd dat de begrotingsruimte onder Paars II te uitbundig is benut.'). Kalshoven geeft Oosterwijk gelijk.

Red.:  Dat Nederland meer last heeft van economische neergang dan andere landen kan vele oorzaken hebben. Een voorbeeld: in tijden van economische neergang, zijn zaken waar men zonder kan het eerste slachtoffer. Op particulier niveau: luxe, op macro-economisch niveau: diensten. Een economie waar het minder gaat, bezuinigt als eerste op diensten. Een land dat dienstverlening als belangrijke economische activiteit en "export" middel heeft, leidt twee keer: verminderde interne behoefte, en verminderde "export". Nederland is veel meer een dienstenland dan andere Europese economieën, en dat is een veel betere verklaring voor de extra last onder de algemene economische neergang dan het relatief veel kleinere verschil in lonen in de verschillende landen.

Uit: De Volkskrant, 11-06-2005, column van Frank Kalshoven

'Zet u het raam dan open': de economie van het verhuizen

Verhuizen betekent ook: jezelf terugvinden in uithoeken van de economie die je in het dagelijks leven over het hoofd ziet. Dat is leerzaam, is mij deze weken gebleken, en ik wil u de opgedane kennis niet onthouden. ...
    3. Scholen verkopen domweg nee. De vier door vrienden en familie aanbevolen scholen zeggen doodleuk dat er in hun herberg geen plaats is voor mijn dochters. Omdat we `een verhuisgeval' zijn, kan er wellicht, eventueel, misschien toch nog iets geregeld worden. Vader staat in elk geval als leugenaar te boek: in mijn naïveteit had ik de dochters gezegd dat we op die vier scholen zouden gaan kijken en dat zij mochten kiezen tussen de door mij en mijn echtgenote goedgekeurde alternatieven. Maar onderwijs is dus een sellers market, waarin de omstandigheid dat er een leerplicht is en dat ik koopkrachtige vraag uitoefen, geen enkele rol speelt.
    Trouwe lezers weten: ik hou van de publieke sector. Maar nu even niet. Ik overweeg het betalen van belasting een jaar over te slaan - dan neem ik mijn belastingplicht net zo serieus als de overheid de leerplicht - en de dochters te laten studeren op MTV (vermoedelijke profielkeuze: Pimp my ride!).
    4. Triple play mislukt. Een verhuizing lijkt het ideale moment om de dradenzooi tegen het licht te houden: de huis-ICT Deze sector is thans in de ban van het triple play: telefoon, televisie en internet van één aanbieder - de advertenties van Versatel (gratis eredivisievoetbal) en Scarlet (een bijna blote Beau) kunnen u niet zijn ontgaan. ... Het is natuurlijk niet voor het eerst dat de ICT-jongens te vroeg op de markt komen (het digitale tv-avontuur riep herinneringen wakker aan de begintijd van isdn - óók KPN) maar irritant is het wel. Mijn welgemeende advies: wacht een jaartje.
    U ziet: praatjes voor tien altijd, die Kalshoven, maar in het echte leven vullen praatjes geen gaatjes.

Red.:   Let op: er is iets mis met de schoolovergang, en dus deugt de publieke sector niet. Er is ook iets mis met de telefonieovergang, maar geen overeenkomstige conclusie dat de private sector niet deugt. Wel een opmerking om de lezers te laten weten dat hij van de publieke sector houdt. De conclusie na het volgende stuk:
 

De Volkskrant, 15-01-2005, door Frank Kalshoven, economie-redacteur 

Belasting betalen? Graag

Liefde? Vriendschap? Solidariteit? Vergeet het: geen woord in de Nederlandse taal klinkt zoeter dan 'belastingvoordeel'. Of het zou 'aftrekbaar' moeten zijn. ... Hebben we soms een hekel aan belasting betalen?  Jazeker.
    En dat is raar. Ons chagrijn is wel verklaarbaar (ik noem straks twee wel heel goede redenen), maar het is hoog tijd dat we onder ogen zien dat het eigenlijk een zegen is dat we een flink deel van ons inkomen mogen afstaan aan de collectieve kas. Daar zijn drie redenen voor, en daar begin ik mee. ...
    Zelfs blije belastingbetalers die doordrongen zijn van de onlosmakelijke koppeling tussen de belastingdruk en het niveau van de publieke sector, en bovendien de diepe wijsheid van de gebraden kip doorgronden, ontkomen niet aan twee vervelende verzuchtingen. Eén: is het niet een beetje erg veel, alles bij elkaar? Twee: wordt het geld nou echt wel goed besteed? En omdat eerlijke antwoorden daarop nou eenmaal ja respectievelijk nee moeten luiden, valt het zelfs de meest hartstochtelijke liefhebber van de publieke sector zwaar de aftrekposten ongebruikt te laten.
    Bij de Belastingdienst nemen ze met mijn 27.640 euro belastingen en premies geen genoegen. Als ik voor 250 euro een gitaar koop, eist de overheid 47,50 euro op, waardoor ik voor het jammerhout bijna driehonderd euro moet betalen. Dat is de BTW, de belasting op toegevoegde waarde. Daaraan verspijker ik makkelijk achtduizend euro.
    Omdat ik het eerlijk gezegd niet durf uit te rekenen, laat ik de accijns op sigaretten, de accijns op benzine en de klap BPM bij de aanschaf van de auto maar even zitten. Gelukkig ben ik in 2003 niet verhuisd, want de overdrachtsbelasting is in alle redelijkheid een indrukwekkend bedrag.
    Als de mannen en vrouwen van belastingstaatssecretaris Joop Wijn hun eerzame werk hebben gedaan, de hoofdsom, begint het feest pas goed: het meerwerk. Of de gemeente even 1164,29 euro kan vangen, inclusief, dat wel, de 34,03 euro voor de 'eerste hond', vuilnis ophalen en rioolrecht. Gelieve aan het hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier 218,79 te voldoen. Waterbelasting: 31,02 euro. Regulerende Energie Belasting, die op het gas en licht wordt geheven: 493,98 euro. Een kleine tweeduizend euro, alles bij elkaar.
    De teller staat op zo'n 38 duizend euro, accijnzen grootmoedig vergeten, en we zijn nog lang niet klaar. Het wordt alleen anders.
    Midden jaren tachtig is het profijtbeginsel uitgevonden, het idee dat publieke diensten, voorzover deelbaar èn individueel toerekenbaar, per stuk moesten worden afgerekend. De burger zou er prijsbewuster van worden en het was eerlijker bovendien: bijstandsmoeders die geen geld hebben om naar het buitenland op vakantie te gaan betaalden niet langer mee aan het paspoort van grootverdieners zoals ik.
    De onbedoelde consequentie is dat je als burger bij praktisch elk contact met de publieke sector je portemonnee moet trekken. Schoolgeld kinderen: vijfhonderd euro. Vernieuwen rijbewijs: 25,20 euro. Nieuw paspoort: 37,95 euro, plus 38,10 euro voor de spoedprocedure (sorry, eigen schuld). Twee identiteitskaarten voor de kinderen, omdat hun school (leuk!) had besloten de kids mee te nemen naar Eurodisney bij Parijs: 61,10 euro. Parkeergelden: 700 euro.
    Bibliotheekkaarten en de toegang tot gemeentelijke zwembaden laten we maar zitten. Maar de duizend euro aan strippenkaarten voor de kinderen tellen we mee, net als de wegenbelasting van een paar honderd euro. Bij elkaar een post profijtbeginsel van grofweg 2500 euro.

Gefeliciteerd: we zijn de grens van veertigduizend euro gepasseerd. En dan heb ik nog geen vut-premie afgedragen omdat ik solidair moet zijn met de oudere collega's die dringend voor hun 65-ste moe ten stoppen met werken; evenmin heb ik de solidariteitsheffing betaald waarmee mijn ziektekostenpremie wordt verhoogd in verband met chronisch zieken en andere pechvogels.
    Die blijde glimlach waarmee ik van mezelf de collectieve kas moet spekken, ziet er nu een beetje slapjes uit. Want op diezelfde belastingaangifte van 2003 staat ook mijn bruto jaarloon dat zo'n beetje 85 duizend euro bedroeg. Ik heb, ondanks het aftrekken van een stoot hypotheekrente, dus maar iets minder dan de helft van mijn inkomen afgedragen aan het collectief. 'Ik' kreeg maar net iets meer dan 'wij'. En is het bij u anders?
    Met de indrukwekkende hoogte van het bedrag zou ik zonder meer vrede hebben als ik de indruk had dat in Nederland elk van die veertigduizend euro's door de hoeders der collectiviteit nuttig werd besteed; en als de passie en inzet waarmee ik die veertigduizend euro voor het collectief verdiende (plus die 45 duizend voor mezelf) met gelijke munt werden terugbetaald bij het uitgeven.
    Dit is niet het geval. Overheidsfalen - de pendant van het eerder gememoreerde marktfalen - is aan de orde van de dag. En ik weet niet hoe u erover denkt, maar ik wil geen extra belasting betalen voor een publieke sector die niet levert. Het is al duur genoeg.
    Mijn liefde voor de publieke sector en de gretigheid waarmee ik geld afdraag aan collectieve kassen, zijn niet in strijd met de verzuchting dat veertigduizend euro wel een beetje veel is van het goede, en dat overheidsfalen niet hard genoeg kan worden bestreden. ...
    Ik zou, als het overheidsfalen tot redelijke proporties is teruggebracht en de financiering van een kwaliteitssprong dat toch nodig maakt, best méér belasting willen betalen. Want ik hou van de publieke sector en betaal dolgraag belasting.

Red.:  Precies dezelfde manier van argumenteren als in het voorgaande artikel: als er iets mis is met een deel van de publieke sector, deugt de hele sector niet, en geen overeenkomstig verhaal voor de private sector. Zeggen dat hij graag geld afdraagt aan de publieke sector, maar wat hij nu betaalt is te veel (dit werkt natuurlijk net zo als de wandtegel in het café: morgen is alles gratis; oftewel, ook een lagere belasting zal teveel zijn). Maar geen overeenkomstig verhaal dat zaken uit de private sector te duur zijn. Wat Frank Kalshoven werkelijk van belastingheffing vindt blijkt elders, waar hij zich een voorstander betoont van de invoering van een vlaktaks, eenzelfde percentage voor iedereen, hetgeen de hogere inkomens (waar hij ook onder valt) sterk bevoordeeld ten opzichte van de lagere .
   En ook hier krijgen we weer de verzekering dat hij houdt van de publieke sector. Zoals iedere psycholoog weet, is en te vaak openlijk beleden liefde verdacht, zeker als die voortdurend vergezeld wordt van ellenlange "maars". De waarschijnlijke werkelijkheid is dat Kalshoven helemaal niet van de publieke sector houdt, dit als mening niet kan of durft te verkopen, en daarom zijn negatieve houding vergezeld doet gaan van liefdesverklaringen . Een ander voorbeeld daarvan bij Frank Kalshoven is zijn bespreking van het boek van Bert de Vries over vergrijzing - hij is tegen de strekking van dat boek, maar verpakt het in een aanbeveling ervan . Dezelfde stijlfiguur dus. Een bekende stijlfiguur onder cynici, trouwens.
    De achterliggende psychologie van dit proces is ook duidelijk waarneembaar. Rationeel weet Kalshoven uitstekend dat hij niet kan bestaan zonder de infrastructuur van een sociale maatschappij. Maar die infrastructuur moet betaald worden, en die betaling loopt via het heffen van belasting op zijn inkomen. De emotionele binding met het bedrag van zijn inkomen zorgt ervoor dat aftrek daarvan middels belasting een sterke negatieve emotie oproept. En die sterke emotie doet hem afkeren van belastingheffing, dus de publieke sector. Dus is Kalshoven uiteindelijk voor een vlaktaks, en voor een Angelsaksische maatschappij, dat wil zeggen voor een maatschappij zonder sociale zekerheid, in het algemeen. Dat is geen wetenschappelijk oordeel, maar een persoonlijke ideologie - en een uit eigenbelang . Omdat Kalshoven voortdurend denkt en werkt vanuit die theorie, is hij ook slordig met redeneren - hij weet namelijk al wat de uitkomst is .

Dit soort kwalen komen zelden alleen. Wat ze gemeenschappelijk hebben is een vorm van egocentrisme, egoïsme, of ergens daartussen, wat in een enkel woord door de redactie wordt aangeduid als het zijn van een automobilist . En laat Frank Kalshoven zich nu ook inderdaad vrijwel letterlijk zo uitgelaten te hebben, wat heeft geleid tot zeer illustratief en passend commentaar van Volkskrant-lezers . Kortom, de houding van Kalshoven is een wat ingewikkelder vorm van de meer simplistische gevallen die men vooral vindt onder kleine zelfstandigen - voor de psychologische aspecten ervan, zie hier .
    Maar het heeft aristocratische trekjes:
 

Uit: De Volkskrant, 11-08-2007, column van Frank Kalshoven

Rare keuzes in de doe-het-zelf-economie

Tussentitel: De klant neemt een deel van de productie over en is er nog blij mee ook

... Kortweg: het netto uurloon van een grootverdiener is gelijk aan het bruto loon plus werkgeverslasten plus BTW van een kleinverdiener. Het is ook de reden waarom de huisarts zijn praktijk een week sluit om zijn eigen huis te schilderen – goedkoper dan patiënten zien en een schilder inhuren. ...

Red.:   Terug naar de inkomensverschillen van de standenmaatschappij: de meneren van de dorp in de koets, en de rest met de vinger aan de klep van de pet, klussend in hun tuin - met de vrouwen in de bediening in de herenhuizen. Dat waren nog eens tijden voor mensen als Frank Kalshoven.
    Een maand later doet zich een echte buitenkans voor: er is een kabinet met de PvdA erin, hetgeen berekent dat een strikt liberaal beleid niet meer mogelijk is. En bij het uitbrengen van de eerste de beste begroting geeft Frank zijn oordeel als economisch expert in een groot opinie-artikel:
 

Uit: De Volkskrant, 19-09-2007, door Frank Kalshoven

Balkenende IV: een klassiek links kabinet

De eerste Miljoenennota van Wouter Bos is een teleurstelling: feitelijk flodderig gefinancierd. Maar tegenover het ‘pesten’ van de rijken staan gelukkig mooie maatregelen om de positie van arme Nederlanders te verbeteren, betoogt Frank Kalshoven.

Tussentitel: Geld uitgeven is één ding, resultaten boeken en innoveren iets anders
                  De SP zal maoïstisch moeten worden wil ze deze nota attaqueren

Eindelijk ligt er, na het coalitieakkoord tussen CDA, PvdA en ChristenUnie uit februari, weer een stevig document op tafel: de eerste Miljoenennota van het kabinet-Balkenende/Bos. Het geschrift heeft, sterker dan het coalitieakkoord, een klassiek linkse signatuur. De rijken worden gepest. De armen worden gestimuleerd. De collectieve sector mag stevig groeien. En de financiering is een rommeltje. Deze stellingen vormen de ruggengraat van dit verhaal.

Het kabinet stimuleert de armen en belast de rijken
In de aanloop naar de Kamerverkiezingen van 22 november vorig jaar – de krachtmeting die uitmondde in het huidige kabinet – vroeg PvdA-leider Wouter Bos zijn CDA-rivaal Jan Peter Balkenende: ‘Noemt u nu eens drie voorbeelden van iets wat u de afgelopen jaren gevraagd heeft van de mensen in Nederland met de allerhoogste inkomens.’ Balkenende bleef het antwoord schuldig, ook toen Bos, pesterig, vroeg naar twee voorbeelden, en vervolgens aangaf met één enkel voorbeeld genoegen te nemen.
    Als SP-leider Jan Marijnissen in de volgende verkiezingscampagne hetzelfde trucje probeert toe te passen bij Bos, komt hij van een koude kermis thuis: de lijst ingrepen van het kabinet in de inkomensverdeling ten koste van de welvarendste Nederlanders is schier eindeloos. Huizen, pensioen, vliegverkeer, leaseauto en kinderbijslag: de sterke schouders krijgen meer te tillen. ... Het kabinet-Balkenende IV als meest linkse kabinet sinds het kabinet-Den Uyl.
    Interessanter dan de rijken armer maken, is het rijker maken van de armen. Het eerste gaat naast rechtvaardigheid, vrees ik, ook en vooral over politiek (het afdekken dus, van de linker kiezersflank van CDA maar vooral PvdA) en over jaloezie: wie jaarlijks meer aan inkomen ontvangt dan 185 duizend euro, wordt door dit kabinet met argwaan bekeken. Ik heb daar weinig mee, eerlijk gezegd.
    Maar het rijker maken van de armen – de korte omschrijving van de onderste 20 procent van de inkomensverdeling -- is ondubbelzinnig verstandig en lovenswaardig. Is het kabinet op dit punt net zo creatief?
    Zeker als het gaat om de vermaledijde statische koopkrachtplaatjes. Koopkrachtschade als gevolg van de sterk stijgende belastingdruk in 2008 (daarover straks meer) heeft het kabinet ‘gerepareerd’, zoals het heet, specifiek voor de laagste inkomensgroepen en ouderen. Gaan de meeste Nederlanders er in 2008 een kwart procent op achteruit, mensen met een minimumuitkering blijven op nul, terwijl alleenstaande AOW’ers er een kwart procent koopkracht bij krijgen. Dit is de uitkomst van een ragfijn spel van fiscaal trapezewerk rond kwarten van procenten. ...
    ... Met een lastenverzwaring van 5 miljard euro in 2008 – onder meer: ziektekostenpremies, hogere accijnzen en milieubelastingen op verpakkingen en vliegtickets ...
    Ten derde: het kabinet geeft ruim baan aan de collectieve sector. Groeiden de voor prijsstijgingen gecorrigeerde collectieve uitgaven in 2006 al met 5,3 procent (Balkenende III liet de teugels vieren als onderdeel van het beloofde ‘zoet’), dit jaar nemen de reële collectieve uitgaven weer met 3 procent toe en volgend jaar met nog eens 2,75 procent. De vraag of de burger na die drie jaar ook 11 procent meer waar (beter onderwijs, meer veiligheid, minder files, etcetera) voor zijn geld krijgt, wordt door het kabinet niet expliciet gesteld, laat staan beantwoord. Het ‘programma voor de vernieuwing van de Rijksdienst’, zo het al antwoord gaat geven op prangende vernieuwingsvragen, zit niet bij de stukken voor Prinsjesdag. Geld uitgeven is één ding, en dat lukt heel aardig, resultaten afdwingen en innoveren is iets heel anders – daarvan zien we nog niets. ...
    Van de vier kenmerken die dit kabinet typeren als ‘klassiek links’ is er één zeer welkom (het stimuleren van de armen), één vooral symbolisch en niet zo relevant (het pesten van de rijken), terwijl de andere twee het best kunnen worden getypeerd als regressie, achteruitgang in het politieke denken en doen (heil verwachten van een grotere publieke sector en dat nog slordig financieren ook).
    ...De SP van Jan Marijnissen zal bijkans moeten terugkeren naar zijn maoïstische roots om het kabinet nog stevig van links te kunnen attaqueren. De ruimte ligt op rechts en bij de liberalen. ...

Red.:   Franks stellingen: De rijken worden gepest (enkele malen herhaald). Realiteit: het blijft bij enkele symboolmaatregelen, waar geen enkele rijke een traan om zal laten - de bezuinigingen op de lagere inkomens in de voorgaande decennia waren veel groter.
    Impliciet: de rijken betalen de lastenverzwaring. Realiteit, voornamelijk op ziektekostenpremies, hogere accijnzen en milieubelastingen op verpakkingen en vliegticket, worden opgebracht door de hele bevolking.
    De zwakkeren worden rijker. Realiteit: de zwakkeren gaan er niet op achteruit, in tegenstelling tot de vele voorgaande jaren.   
    Deze begroting is extreem links (alleen Mao is linkser). Realiteit: deze begroting is in vergelijking tot het voorgaande niet langer extreem rechts, maar ergens in het midden.
    Extra geld aan de collectieve sector deugt niet. Realiteit: het (extreem) rechtse beleid van de laatste decennia heeft de collectieve sector in een ernstige crisis gebracht, geïllustreerd door de gang van zaken in het onderwijs. Frank Kalshoven beweert graag dat hij niet per se tegen de collectieve sector is, wat hij makkelijk kon zeggen omdat er toch voortdurend alleen maar op bezuinigd werd. Nu er een paar miljard teruggaat, komt de ware Frank boven water: hij is hier sterk tegen - stel je voor: dat betekent meer belastingen, en Frank is beslist tegen belastingen. vandaar dat dat beetje symboolbelasting voor de hogere inkomens als die van Frank ook zo consequent 'pesten' wordt genoemd: Frank voelt zich gepest. En schrijft een oppervlakkig stuk om zijn gevoelens te uiten - een conclusie gedeeld door meerder regeerders bij de webversie van het artikel.
    Waar Frank voor is, blijkt uit zijn column uit de aanloop naar deze begroting: Frank is voor grotere inkomensverschillen  .
    Maar nog veelzeggender is Frank's reactie na een ruim jaar van dit kabinet met wat minder rechts beleid - de term rabiaat lijkt nauwelijks te veel .
    Deze kwalificaties van Frank's levensvisie zijn verder af te leiden uit de onderstaande selectie van columns, waarvan een kenmerkende titel gegeven is, en een korte omschrijving van de inhoud - de artikelen zijn te vinden op de website van de Volkskrant :

In de file   Waarin Frank in de file verzeilt, en zijn hart lucht middels de normale klachten van de automobilist en andere vormen van rechtse borrelpraat; met reacties van lezers
Vergrijzing   Eerdere standpunten van rechtse economen over problemen van de vergrijzing worden weersproken door Bert de Vries. Kalshoven legt uit waarom deze ongelijk heeft
Innovatieplatform   FK steunt de critici van het Innovatieplatform (want dat vergt publieke uitgaven).
Onderwijs   Frank fantaseert over een school zonder leraren, want leraren zijn duur, en dat kost alleen maar belastinggeld; met tegenartikelen van anderen.
Kinderopvang    De regering wil dat de scholen de kinderopvang gaan regelen, maar Kalshoven vindt dat ze dat maar gratis moeten doen, want belastinggeld heeft hij daar niet voor over.
Maatschappijvisie   Kalshoven steunt de visie van Balkenende en zijn rechtse kabinet op de "eigen verantwoordelijkheid" van de burger, het eufemisme voor de afbraak van de sociale staat
Bv Ik   Waarin Frank fantaseert over het model dat iedereen zijn eigen persoon als een bedrijf beschouwt, met de bijpassende moraal van "alles voor de winst". 
Homo economicus   Een meer formjele en uitreide versie van het bv Ik artikel
Vlaktaks   Frank betoont zich voorstander van de vlaktaks, want die is progressief, en niemand heeft er nadelen van. Aantoonbare leugens.
Belastingmoraal (meer details)   Een uitgebreidere behandeling van de belastingmoraal van FK is aansluiting op bovenstaande.
Cynisme, of het egoïsme van giften   Zoals de titel al aangeeft, vindt Frank dat mensen die geven in feite egoïsten zijn; kennelijk bestaan er volgens Frank geen andere mensen dan egoïsten
Consumentenkeuze  Sociologen hebben beweerd dat (sommige) consumenten helemaal niet goed kunnen kiezen. FK weet het beter.
Over arbeidsproductiviteit   Frank vergelijkt het geld dat hij krijgt voor zijn schrijverij met dat wat mensen die iets nuttigs doen krijgen.
Oosterwijk en economie   Kalshoven steunt topambtenaar Oosterwijk in diens pleidooi om alle bestaande rechten van de werkgever maar op te geven, ten gunste van de goedkope buitenstaander en de economische groei.
Conjunctuur en REA   De REA, vijf economen, doen verstandige aanbevelingen (op zich al iets bijzonders) die enigszins afwijken van het standaard rechte patroon; FK legt uit waarom ze het mis hebben
Grofschalig versus kleinschalig beleid   Een afweging van de pro's en contra's van beleid in details versus beleid volgens de grote lijn. Genuanceerder geformuleerd, en geen vaststaande stellingname.
People, planet, profit   Een wat abstract geformuleerde overweging over de waarde van het milieu, en Frank laat zich van zijn verstandige kant zien.
Jaaroverzicht 2004   Waarin Frank ook een keer de zon in het water ziet schijnen.
    We hebben een tijd lang geen aandacht voor Frank gehad, omdat het neoliberalisme nu eenmaal een saai gebeuren is: het gaat alleen over egoïsme en graaien. Op een paar opmerkingen in het kader van de kredietcrisis na, waarvan het opvallendst is dat Frank er zo weinig over te melden heeft: het grootste economische gebeuren sinds decennia, en Frank is bijna doofstom. Ach, natuurlijk is het wel begrijpelijk: de kredietcrisis is een crisis van het neoliberalisme, en van een gelovige mag je geen commentaar verwachten als zijn godheid net uit de hemel is gevallen - in de modder.  
    Reden om nu de draad weer op te nemen is een nieuwe glanzende intellectuele prestatie van Frank. Hier de column die de aanleiding vormt:

Uit: De Volkskrant, 18-04-2009, column van Frank Kalshoven, econoom en directeur van de Argumentenfabriek.

Willem van Leeuwen en de wilde beesten

Te midden van de wilde dieren in Burgers Zoo in Arnhem had afgelopen donderdag het afscheidsfeestje van Willem van Leeuwen moeten plaatsvinden. Ik was genodigde. Maar de scheidend voorzitter van de branchevereniging van woningbouwcorporaties, Aedes, was daags voordien al aangevreten door een bliksemaanval van een groep homo sapiens, afkomstig uit de woningbouwsector en de politiek.
    De voorzitter van de raad van commissarissen van Aedes, Hans Alders, besloot daarop het feest te annuleren. De provocatie: de vertrekregeling van Van Leeuwen kost Aedes ruim een miljoen euro.
    De vraag: is dat wel redelijk? Hoe zit de argumentatie in elkaar? Het korte antwoord: binnen de huidige regels van het ontslagrecht is Van Leeuwens gouden handdruk niet opmerkelijk.  ...
    Reken even mee. Van Leeuwen is van augustus 1953 en is op het moment van zijn ontslag dus 55 jaar oud. Ga eens uit van een bruto maandsalaris van 15 duizend euro. Betrek in het sommetje dat het relevante arbeidsverleden 27 jaar is.
    Vul deze gegevens in in een van de talloze rekenmodules voor gouden handdrukken op internet. De schade komt hiermee op 550 duizend euro (kantonrechtersformule van vóór 1 januari 2009) of 427.500 euro (na 1 januari 2009).   ...

Red.:   Twee waarnemers vonden het gat in dit verhaal:

Uit: De Volkskrant, 20-04-2009, ingezonden brief van Hans de Boer (Kolhorn)

Ontslagen?

Frank Kalshoven verdedigt de (ruime) miljoen die Willem van Leeuwen meekrijgt (Economie, 18 april). Maar als Van Leeuwen vrijwillig ontslag heeft genomen, dan is er geen recht op geld volgens de kantonrechtersformule. Als hij onvrijwillig ontslagen is wel, maar dan lijkt me een uitgebreide receptie ongepast.

Uit: De Volkskrant, 25-04-2009, ingezonden brief van Alex ter Wal (Hoogkarspel)

Als het om de eigen portemonnee gaat dient de nieuwe werkelijkheid zich aan

...    Waar hij [FK, red. IRP] echter aan voorbijgaat, zijn de twee feiten die ten grondslag liggen aan het negatieve gevoel van veel mensen uit de branche: Van Leeuwen heeft zelf besloten om op te stappen (althans, zo luidt de officiële berichtgeving). Daarbij past geen kantonrechtersformule en ook geen opzegtermijn van de werkgever. Dat scheelt meer dan de helft.  ...
 

Red.:  Hoe kon Frank nu zo blind zijn voor dit feit? Natuurlijk is de verklaring  psychologisch, en is het gewoon zo dat hij met de betrokkene meevoelt. Niet zo onlogisch voor ons, want wij weten al dat Frank meevoelt met alle graaiers.
    We hadden in het kader van de Bommelkarakters van Marten Toonder onze vriend ingedeeld bij het archetype Hiep Hieper, het nerveuze maatje van zakenman-oplichter Bul Super . Maar we begonnen te aarzelen bij het zien van de omschrijving van Frank bij de Volkskrant:

Iemand die nog nooit iets productiefs heeft gedaan, en waarvan je misschien wel kan zeggen dat hij ook niets nuttig heeft gedaan (economie is tenslotte niets meer dan waarzeggerij door ideologen gebleken), die zichzelf "fabrieksdirecteur" noemt. Van een "argumentenfabriek",  een bedrijf dat in opdracht de argumenten voor en tegen een bepaalde zaak opstelt. Nee, we beginnen echt veel meer aan Joris Goedbloed te denken: 'Geeft vermaak, voor wie het slachtoffer-zijn vermakelijk vindt'. We mogen hopen dat Frank nooit de argumenten voor of tegen het graaien, of aanverwante economische zaken, hoeft op te schrijven.
    Buiten zicht van het rijnlandmodel blijkt Frank ook te schrijven voor weeklad Vrij Nederland. Door  toeval kwam het volgende onder ogen:

Uit: Vrij Nederland, 22-08-2009, ingezonden brief van Nick Grashorn

Pensioenen

De heer Kalshoven betoogt in zijn column van 8 augustus 2009 (VN 32) dat wij meer afhankelijk zijn van sociale bescherming. Hierbij gebruikt hij de gegevens van het CBS waarbij hij de geldstromen van (aanvullende) pensioenen en particuliere ziektekosten verzekeringen op een hoop gooit met de AOW en de Zorgverzekeringswet.
    In Nederland worden bij de oudedagvoorziening twee verschillende regelingen gebruikt. De volkverzekering AOW is een omslagregeling. Iedereen die AOW-premie betaalt, bouwt niet een eigen spaarpot, maar betaalt de AOW van de huidige ouderen van vijfenzestig jaar en ouder. De pensioenen en aanvullende pensioenen en lijfrentes zijn spaarregelingen. De huidige gepensioneerden genieten van de zelfgespaarde gelden en niet van de betalingen uitgevoerd door het (oud-)bedrijf en huidige werknemers. ... Het pensioenfonds en de verzekeraar worden beheerd door een eigen organisatie die geen overheidsinstantie is, maar of de aandeelhouders van een bedrijf zijn of de personeelsvertegenwoordiging en bedrijfsvertegenwoordiging van een pensioenfonds. Al met al zijn wij dus niet zo sociaal afhankelijk als de heer Kalshoven beweert. ...

Red.:   En ook daar verkondigt Frank dus ongehinderd zijn met fouten doordrenkte neoliberale praatjes. Voor het "links-progressief" Vrij Nederland geldt dus kennelijk hetzelfde als voor de Volkskrant: op economisch gebied heeft men al lang geleden afscheid genomen van het linkse gedachtegoed. Dat "linkse" geldt alleen nog voor zaken als cultuur ("Tegen alle orde!") en multiculturalisme ("Voor alle immigratie!").
   En Frank blijft maar scoren. Nu had Marcel van Dam iets gedaan aan het behartigen van de belangen van de onderklasse. Frank heeft daarop natuurlijk gereageerd,omdat "zijn" belastingcenten zou kunnen gaan kosten, met zijn neoliberale homo-economicus denkbeelden. En alweer was er een ingezonden-brievenschrijver die zijn vinger op de zere plekken legde:

Uit: Volkskrant.nl, 27-11-2009, ingezonden brief van Hans van den Berg (Vleuten)

Calculatorgeneratie

Wat een sneue reactie van Frank Kalshoven (Economie, 21 november) op de pogingen van Marcel van Dam de samenleving onder ogen te brengen dat het neokapitalisme ons iets anders heeft gebracht dan alleen voorspoed en welvaart.
    Tegenover de volgens Kalshoven bombastische redeneringen van Van Dam stelt hij dat je ook op een andere manier naar de ontwikkelingen kunt kijken, en wel als ‘de normalisering van Nederland’. Even verderop schrijft hij dat dat een noodzakelijke correctie is op een periode waarin ‘een loopje werd genomen met andermans portemonnee’.
    Het lijkt me dat Kalshoven hier onbedoeld de stelling van Van Dam bewijst: namelijk dat er een generatie is ontloken die functioneert als een calculator en zo naar de samenleving wenst te kijken. Is dit de nieuwe generatiekloof? Ik ben blij dat mijn kinderen, iets jonger dan Kalshoven, wel degelijk begrijpen dat solidariteit met kansarmen in de samenleving belangrijk is, en dat je daar iets voor over moet hebben.
    Er is een generatie is ontloken die functioneert als een calculator en zo naar de samenleving wenst te kijken...
    Daarover gaat de film van Van Dam.
    Dat Kalshoven absoluut niet begrijpt wat Van Dam wil beweren en geen inzicht heeft hoe mensen in elkaar zitten - iets waarover we dankzij het werk van o.a. Swaab veel te weten zijn gekomen - wordt doeltreffend bewezen door zijn uitspraak dat deze groep - de onderste 20% van de talentenverdeling - geholpen moet worden met hun emancipatie.
    Toch nog maar even naar de film kijken, Frank, en goed luisteren naar wat Heertje, Swaab en andere deskundigen te zeggen hebben en dán pas verder argumenteren! ...

Red.:   Frank doet ook nog eens een goedwoordje voor anderen dan ziczlef:

Uit: De Volkskrant, 24-12-2009, column van Frank Kalshoven.

Versoepel de urennorm voor zzp'ers

...   En dan naar de zzp’er. Eén: zzp’ers leiden omzetverliezen van tientallen procenten. Twee: we hoeven ze niet zielig te vinden. En drie: een kabinet moet desondanks vooruitkijken en verstandig beleid voeren.
    Bij alle mensgerichte journalistiek die de afgelopen weken tot ons kwam – geen krant of tv-rubriek die niet een gevarieerd drieluikje maakte met echte zzp’ers van vlees en bloed – is dat vooruitkijken er een beetje bij ingeschoten. Namelijk: dat in veel gevallen op het omzetverlies nog een gevoelige fiscale dreun kan volgen.
    Zzp’ers zijn gewend aan hun zogeheten ‘zelfstandigenaftrek’. Voor zzp’ers met een winst tussen de 18 en 51 duizend euro bedraagt die ruim 7.000 euro. Lagere winst, hogere zelfstandigenaftrek, en vice versa.
    Maar om in aanmerking te komen voor deze aftrek moet de zelfstandige van de Belastingdienst wel voldoen aan het urencriterium, namelijk minimaal 1.225 uur hebben gewerkt aan het ‘feitelijk drijven van de onderneming’. Hiertoe moet een urenadministratie worden bijgehouden. Ofschoon op de 1.225 uur-regel wel wat uitzonderingen bestaan – ik ben geen fiscaal jurist – is die hoofdregel tamelijk hard.
    In het slechtste geval leidt voor een zzp’er het omzetverlies in 2009 dus tot verlies van uren, en het verlies van uren tot verlies van de zelfstandigenaftrek. En aan die zelfstandigenaftrek – nee, de Belastingdienst maakt het niet makkelijker – zijn weer andere fiscale regels gekoppeld, zoals de startersaftrek en de mkb-winstvrijstelling.
     Als dit in potentie grote probleem zich inderdaad voordoet, is de oplossing vrij eenvoudig: laat het urencriterium voor 2009 los voor mensen die ook in 2008 zelfstandigenaftrek kregen. Maar anders dan voor het grootbedrijf, staan er voor de zzp’er geen legers lobbyisten klaar om zo’n vraagstuk te zien aankomen, aan te kaarten en op te lossen.
    En waar het dus gepast zou zijn dat het kabinet zelf actiever actie ondernam, reageert het op actuele zzp-aangelegenheden met: tuttut. Geen sterk bod.

Red.:   Een oude liefde, die zzp'ers. Het zijn de de werknemers van de eerder zo sterk aangeprezen "Bv Ik" - mensen van het type zoals hij nu zelf is: mooie praatjes en simplistische  diagrammetjes verkopen aan bedrijven en organisaties die geld te veel hebben omdat ze hun werknemers te weinig betalen. Alleen nog een bloemige naam verzinnen, zoiets als "De Argumentenfabriek", en je bent in business. Het uitbuiten laat je aan anderen over.


Naar Standaard economie , Economie lijst , Economie overzicht , of site home .